Η Μάρω Δούκα το 1979 δημοσιεύει την «Αρχαία σκουριά», ένα μυθιστόρημα εμβληματικό και καθοριστικό για τη νεοελληνική πεζογραφία, το οποίο , όπως έχει επισημάνει ο Θανάσης Νιάρχος «γράφεται σε απόσταση αναπνοής από πολλά, σε σχέση με τα αφηγούμενα, γεγονότα.
Σαράντα χρόνια μετά, Οκτώβριος 2019, κυκλοφορεί το νέο της βιβλίο «Πύλη Εισόδου» με κεντρικό θέμα την καθημερινότητα της μέσης Ελληνίδας της μεταδικτατορικής περιόδου. Κι όσο κι αν έχουμε συνηθίσει τη Μάρω Δούκα να αναδεικνύει την Ιστορία, τους πρωταγωνιστές και τα γεγονότα της μέσα από τα αρχεία και την έρευνα στα βιβλία της που ακολούθησαν την Αρχαία Σκουριά,( Αθώοι και φταίχτες, Το δίκιο είναι ζόρικο πολύ, Έλα να πούμε ψέματα, για να μνημονεύσω τα πρόσφατα) στο τωρινό η έκπληξη είναι συγκλονιστική, γιατί ακριβώς αναδεικνύει τη δύναμη της συγγραφέως να αλλάζει τη μέχρι τώρα πορεία της και να ασχολείται με την ιστορία της κάθε μέρας στο σύγχρονο κόσμο, προβάλλοντας από το παρελθόν ως το παρόν την ελληνική κοινωνία αφτιασίδωτη και πάλι σε απόσταση αναπνοής.
Η Αφεντούλα, μια εβδομηντάρα Αθηναία, χρησιμοποιώντας το fb και τα προσωπεία ,που προσφέρει, μέσα από μονολόγους ή φανταστικούς διαλόγους καταπιάνεται δια των αναρτήσεων και κοινοποιήσεων με μια αναδιήγηση της ζωής της και μια ακτινογραφία της κοινωνίας και της εξελικτικής της πορείας, δίνοντας δυνατότητες προεκτάσεων και συλλογισμών στους αναγνώστες.
Χρησιμοποιώντας την πρωτοπρόσωπη αφήγηση προβάλλει θέματα όπως οι οικογενειακές σχέσεις και τα τραύματα που τις συνοδεύουν, οι ανθρώπινες σχέσεις σε μια κοινωνία που αλλάζει διαρκώς, η θέση της γυναίκας και ο ρόλος της ή οι ρόλοι της, οι προτεραιότητες και οι εγωισμοί που κάθε φορά κυριαρχούν, η εισβολή στη ζωή της τηλεόρασης και των υπολογιστών, οι συμβάσεις και οι ψευδείς εικόνες που μας περιστοιχίζουν, και εντέλει οι αναπάντητες ερωτήσεις της αυτοαξιολόγησης που έρχονται και επανέρχονται διαρκώς. « Αλλά και ποια άλλη σκέφτομαι και παρηγοριέμαι, είναι σε θέση να αναγνωρίζει και να παραδέχεται τις ελλείψεις, τα λάθη, την ανικανότητά της; Ποια θα μπορούσε να με συναγωνιστεί στο γνώθι σαυτόν; Ποια να με προσπεράσει στην ταπεινότητα; Αλλά και την ταχύτητα;»
Η Μάρω Δούκα βέβαια ως κατεξοχήν πολιτικό ον, δε θα μπορούσε να αποστεί από τα πολιτικά ζητήματα που σημάδεψαν και σημαδεύουν την εποχή μας. Οι μικρές αναφορές ανάμεσα στα λεγόμενα της/των ηρωίδας/ων για το δωσιλογισμό, τους χαμαιλέοντες πολιτικούς, το προσφυγικό, την ανεργία, την εκπαίδευση, την ενδοοικογενειακή βία, τη μετανάστευση των νέων, την άρχουσα τάξη, τα ρουσφέτια κλπ, δίνουν το πλαίσιο μέσα στο οποίο κινούνται και τα πρόσωπα.
«και να σου πω, καλό θα είναι να διστάζουμε και λίγο να εκδηλώνουμε την αδιαφορία μας για τους ανήμπορους και πιο πολύ, καλό θα είναι να μάθουμε να ντρεπόμαστε για τη στενοκαρδία και τη μικρότητά μας»
Όπως υποδηλώνει και ο πίνακας του Κλώντ Μονέ, «στη βάρκα», στο εξώφυλλο, οι γυναίκες ηρωίδες του μυθιστορήματος και οι γυναίκες της ζωής αντικατοπτρίζονται στο νερό και με τις ακτίνες του φωτός σε ένα περιβάλλον ρευστό χωρίς σταθερά πλαίσια, σχεδιάζουν και οριοθετούν το ταξίδι στα ήρεμα νερά μιας κοινωνικής «αταραξίας» ή αναζητούν τους εαυτούς τους , τις πιθανές ενοχές τους, τα πως και τα γιατί που τελικά μένουν μετέωρα στο έσω φως της εξομολόγησης.
Η γλώσσα της Δούκα στιβαρή, ρέουσα, διόλου επαναλαμβανόμενη, πλούσια, οδηγός του αναγνώστη στα άδυτα της σκέψης και της ψυχής.
«Πύλη εισόδου», εκδόσεις Πατάκη, μια σύγχρονη καταγραφή του σύμπαντος των γυναικών και των σκέψεων τους από μια σύγχρονη Συγγραφέα – Διανοούμενη, που στοχάζεται και συλλογίζεται σε βάθος, καθιστώντας μας κοινωνούς της κριτικής και κοφτερής της αντίληψης. Πόσο αναγκαίο αλήθεια!
ΜΑΡΙΑ ΚΩΣΤΑΚΗ
ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
