Κείμενο: ∆ρ. ∆ιονύσιος Καλύβας και & Κωνσταντίνος Μπακασιέτας * Γεωπόνος MSc ΑµπελουργίαςΗ Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης Ζώνη (ΠΟΠ) της Νεμέας έχει γεωγραφικό πλάτος 37° και γεωγραφικό μήκος 023°. Οι εκτάσεις που αποτελούν την περιοχή της Ζώνης έχουν ως επίκεντρο τη βασική και μεγαλύτερη κοιλάδα, η οποία εκτείνεται 2 με 3 χλμ. νοτιο-δυτικά της πόλης της Νεμέας. Από εκεί και σε ακτίνα περίπου 10 χιλιομέτρων με εξαίρεση το βορειο-δυτικό τμήμα, όπου η ακτίνα ανέρχεται στα 17 περίπου χιλιόμετρα, βρίσκονται όλοι οι αμπελώνες της ΠΟΠ Νεμέας. Υπευθυμίζεται ότι θεσπίστηκε, νομοθετήθηκε και οριοθετήθηκε η Ζώνη ΟΠΑΠ Νεμέας για πρώτη φορά το 1971 (Β.Δ. 539/71) σύμφωνα με τα γεωγραφικά όρια των κοινοτήτων. Στην αρχή εντάχθηκαν 14 κοινότητες στη Ζώνη και στη συνέχεια το 1988, προστέθηκαν άλλες 3 κοινότητες (Π.Δ. 457/88). Η Ζώνη ΠΟΠ Νεμέας περικλείει τα γεωγραφικά όρια 17 κοινοτήτων ενός από 3 Δήμους πλέον, σύμφωνα με τις διοικητικές αλλαγές που έγιναν στην Ελλάδα στο τέλος του 2010
ΕΝΑΣ ΟΡΕΙΝΟΣ ΟΓΚΟΣΤο ανάγλυφο της Ζώνης της Νεμέας είναι στο σύνολό του ένας ορεινός όγκος, ο οποίος κόβεται με βαθιές χαραδρώσεις που σχημάτισαν κατά καιρούς οι ποταμοί Ασωπός, Ξεριάς, Μαύρο Ρέμα κ.ά. Σήμερα αυτές οι χαραδρώσεις αποτελούν τις μικρές κοιλάδες της Ζώνης. Η κεντρική και μεγαλύτερη κοιλάδα του ποταμού Ασωπού, περικλείεται μεταξύ των κοινοτήτων Νεμέας, Γαλατά, Αηδονίων, Πετρίου και Κουτσίου.
Οι υπόλοιπες μικρές κοιλάδες σχηματίζονται στην περιοχή των Αρχαίων Κλεωνών, της Αρχαίας Νεμέας, Λεοντίου – Γυμνού, Ασπροκάμπου – Ψαρίου, Κεφαλαρίου, Μαλανδρενίου.
Αυτές οι 7 κοιλάδες έχουν γύρω τους, στην μεγαλύτερη έκταση τους ομαλές βουνοπλαγιές, όπου και εκτείνεται και το μεγαλύτερο τμήμα των αμπελώνων. Και φυσικά το τοπίο γίνεται ακόμη πιο μαγευτικό, όταν προσθέσει κανείς τις υψηλές κορυφές στις οποίες καταλήγουν οι ομαλές πλαγιές ή βουνοπλαγιές.
Αυτή η άγρια ομορφιά που δίνουν οι κορυφές του Φαρμακά (1.567 μ.), του Ασπροκάμπου (1.175 μ.), του Ψαρίου (1.075 μ.) του Μποζικά – Καστρακίου (1.130 μ.), του Μεγαλοβουνίου (1.235 μ.), του Προφήτη Ηλία (714 μ.) και του Φωκά (585 μ.) αποτελεί και ένα από τα «μυστικά» της περιοχής από όπου μπορεί ο επισκέπτης της Ζώνης να βρει μία από τις αιτίες για την πλούσια αρωματική παλέτα που βρίσκει πάντα στα κρασιά της Νεμέας.
ΖΩΝΗ 429.506 ΣΤΡΕΜΜΑΤΩΝ Η συνολική έκταση της Ζώνης Νεμέας είναι 429.506 στρέμματα. Από αυτά μόνο τα 20.000 με 22.000 στρέμματα περίπου είναι φυτεμένα με την ποικιλία Αγιωργίτικο και περίπου η διπλάσια έκταση είναι καλλιεργήσιμη.
ΑΜΠΕΛΩΝΑΣ ΩΣ 850 ΜΕΤΡΑ Το υψόμετρο της ζώνης κυμαίνεται από τα 80 έως τα 1.235 μ. Αμπελώνες μπορούμε να βρούμε αντίστοιχα από τα 95 έως τα 850 μέτρα περίπου (στην περιοχή Μαλανδρενίου το κατώτερο και στην περιοχή της κοινότητας του Ασπροκάμπου και Μποζικά τα 850 μέτρα) (Πίνακας 3).
Το μεγαλύτερο μέρος της περιοχής (48,7%) έχει υψόμετρο 250 έως 500 μέτρα. Αυτό είναι και το μέσο υψόμετρο περίπου όπου βρίσκεται το μεγαλύτερο ποσοστό των αμπελώνων της ζώνης. Επίσης περίπου το μισό της συνολικής έκτασης της ζώνης ΠΟΠ έχει κλίση πάνω από 25% (Πίνακας 1)
ΑΠΟΤΟΜΕΣ ΟΙ ΕΝΑΛΛΑΓΕΣ ΤΟΥ ΤΟΠΙΟΥ ΤΗΣ ΝΕΜΕΑΣΒέβαια, πρόκειται για περιοχές όπου δύσκολα συναντάμε αμπελώνες. Αλλά, η γρήγορη και απότομη εναλλαγή τόσο των κοιλάδων όσο και των βουνοπλαγιών με τις απότομες κλίσεις σε τόσο μικρές αποστάσεις αποτελούν για κάποιον που περιπλανείται στους αμπελώνες της περιοχής ένα μοναδικό αξιοθέατο, το οποίο τον βοηθά να μεθύσει από ομορφιά και γαλήνη. Μια γαλήνη και απόλυτη ησυχία που συναντά κανείς προς το σούρουπο, που σου δίνουν την εντύπωση ότι είσαι μακριά από τη θορυβώδη καθημερινότητα, αφού όλα αυτά είναι σχεδόν κρυμμένα, και πρέπει να προσπαθήσεις να τα
ανακαλύψεις ώστε να γευτείς τις ομορφιές που σου προσφέρει η τοπογραφία της περιοχής.
Σπάνιες ομορφιές που θα ζήλευαν και οι πιο διάσημες οινοπαραγωγικές περιοχές του κόσμου.
ΠΟΛΥΠΛΟΚΟΤΗΤ
Οµορφιά και διαφορετικά κρασιάΟι κρυµµένες οµορφιές της Ζώνης της Νεµέας ενισχύουν την αµέριµνη ξενάγηση κάποιου στους αµπελώνες, αφού, η εναλλαγή του τοπίου δεν αφήνει το βλέµµα του να κουραστεί. Όµως αυτή η τεράστια πολυπλοκότητα στην έκθεση των αµπελώνων, βοηθά τα αµπέλια να έχουν τόσο διαφορετικά αποτελέσµατα παρότι βρίσκονται σε τόσο κοντινές αποστάσεις µεταξύ τους.
ΜΕΣΟΚΛΙΜ
∆ιαφορά κλίµατος για κάθε µικρή περιοχήΤο κρασί στους αµπελώνες της Νεµέας έχει διαφορετικό χαρακτήρα και διαφορετική προσωπικότητα τόσο εξαιτίας των διαφορετικών εκθέσεων των αµπελώνων αλλά και άλλο τόσο εξαιτίας του διαφορετικού κλίµατος που έχει η κάθε µικρή περιοχή.
Το µεσόκλιµα της κάθε περιοχής επηρεάζεται άµεσα από την τοπογραφία της κοιλάδας στην οποία βρίσκεται, και το υψόµετρό της.
Το κλίµα γενικότερα για όλη την περιοχή µπορεί να χαρακτηριστεί ως µεσογειακό, ήπιο, υπόξηρο έως ύφυγρο. Με χειµώνες ήπιους συνήθως αρκετά βροχερούς, και µια καλοκαιρινή περίοδο παρατεταµένη, ζεστή και σχετικά ξηρή. Όµως όταν θα παρατηρήσει κάποιος µε περισσότερη λεπτοµέρεια το µεσόκλιµα της ζώνης ΠΟΠ της Νεµέας, θα εντυπωσιαστεί πραγµατικά από τις πολύ µεγάλες διαφορές που υπάρχουν σε τόσο µικρές χιλιοµετρικές αποστάσεις.
Από το Wine Trails Μαρτίου 2015
Mέρος ΙΙΚείμενο Δρ. Διονύσιος Καλύβας (Επίκουρους Καθηγητής Εδαφολογίας) & Κωνσταντίνος Μπακασιέτας (Γεωπόνος MSc Αμπελουργίας)∆ύο οινικές χρονιές µε περίπου τις ίδιες βροχοπτώσεις και αντίστοιχο αριθµό θερµών ηµερών ήταν το 2008 και το 2013, η παραγωγή των οποίων παρουσιάζει τεράστια ποιοτική διαφορά, αν υπολογίσει κανείς ότι το 2013 ήταν η καλύτερη -για πολλούς- χρονιά της ζώνης της Νεµέας τα τελευταία 20 χρόνια. Μήπως το µυστικό της ποιότητας κρύβεται τελικά στις «δροσερές» νύχτες
Η Νεμέα αποτελεί σήμερα ίσως μία από τις λίγες τόσο μικρές ζώνες παγκοσμίως που το κλίμα της έχει τόσο μεγάλες παραλλαγές. Μπορεί για παράδειγμα, οι μέσες ετήσιες βροχοπτώσεις να ανέρχονται στα 750,15 χλστ. βροχής για την περίοδο 1973 -1981 και για την περίοδο 1997 έως 2014 να έχουν μειωθεί κατά 50 χλστ. και να βρίσκονται στα 700 χλστ. Όμως όπως φαίνεται και από τους Πίνακες 1 & 2, οι διαφορές από χρονιά σε χρονιά είναι πολύ μεγάλες
Αξίζει να σημειωθεί ότι το 2007, είχαμε βροχοπτώσεις που μόλις έφτασαν τα 408,3 χλστ. βροχής και το 1999 είχαμε 907,97 χλστ. βροχής. Επίσης την τελευταία 7ετία, παρατηρήθηκαν εξίσου σημαντικές διακυμάνσεις στον όγκο των βροχοπτώσεων. Το 2008 και το 2013 οι βροχοπτώσεις κυμάνθηκαν σε πολύ πιο χαμηλά επίπεδα από το μέσο όρο των 700 χλστ., 515 και 541 χλστ. αντίστοιχα. Ενώ το 2010 και το 2014 έφτασαν τα επίπεδα των 872 και 826 χλστ. αντίστοιχα
Ο παράγοντας «χρονιά» λοιπόν εξαιτίας των βροχοπτώσεων στη ζώνη της Νεμέας έχει απίστευτο ενδιαφέρον, αφού καμία χρονιά όχι απλά δεν μοιάζει με την προηγούμενη, αλλά ούτε καν μπορεί να πει κανείς ότι κάποια πλησιάζει κάποια άλλη χρονιά από το αποτέλεσμα στο κρασί. Οπότε, και τα λεγόμενα «millésime» δηλαδή οι «χρονιές» αποκτούν ιδιαίτερη αξία και σημασία τόσο για τους αμπελουργούς-οινοποιούς της ζώνης αλλά και για τους κυνηγούς και λάτρεις της μεγάλης Νεμέας
Αν επίσης προσθέσουμε το γεγονός ότι σχεδόν το 90% των βροχοπτώσεων στη ζώνη της Νεμέας έρχεται από ΝΔ με κατεύθυνση τα ΒΑ (Φωτογραφία 1) και εξαιτίας του ανάγλυφου (ορεινoύ όγκου) της Νεμέας αυτές οι βροχοπτώσεις δεν καλύπτουν πάντα το σύνολο των αμπελώνων. Τότε μπορεί ο οποιοδήποτε να αντιληφθεί ότι η παραλλακτικότητα εξαιτίας των βροχοπτώσεων αυξάνεται σε υπερθετικό βαθμό, αφού δεν δέχονται όλοι οι αμπελώνες το ίδιο ύψος βροχής.
Υπάρχουν «χρονιές» μάλιστα που οι διαφορές μπορούν να κυμανθούν έως 100 χιλιοστά από έναν αμπελώνα της ΝΔ ζώνης σε έναν αμπελώνα της βόρειας ή ανατολικής ζώνης. Γεγονός που κάποιες χρονιές μπορεί να αποδειχτεί πολύ καλό για τον αμπελώνα στην ΝΔ πλευρά και κάποιες άλλες χρονιές πολύ κακό. Αυτό εξαρτάται κυρίως από την χρονική στιγμή που δέχεται ο αμπελώνας τις βροχές. Και φυσικά το ίδιο ισχύει και για τους αμπελώνες στην Α ή Β πλευρά. Για παράδειγμα σε χρονιές πολύ ξερικές (π.χ. 2003 , 2007) η βροχή έστω και λίγο πριν τον τρύγο θα μπορούσε να αποβεί τεράστια βοήθεια για το τελικό ποιοτικό αποτέλεσμα (Πίνακας 3)
Από την άλλη πλευρά όμως, όπως όλοι γνωρίζουν σε κάποιες άλλες χρονιές, όπως το 1999, ή το 2010 και 2011 οι επιπλέον βροχές στην ανατολική πλευρά της ζώνης, όπου και εδάφη έχουν μεγαλύτερη δυνατότητα συγκράτησης νερού «κακή αποστράγγιση», θα μπορούσαν να ήταν περισσότερο καταστροφικές για την παραγωγή οίνων υψηλής ποιότητας σε σχέση με κάποιους αμπελώνες που βρίσκονται στη νότια ή ανατολική πλευρά της ζώνης, των οποίων τα εδάφη έχουν καλύτερη αποστράγγιση εξαιτίας της δομής τους
Συνεπώς μέσα στη ζώνη της Νεμέας η κάθε μικρή κοιλάδα έχει διαφορετικά ποιοτικά χαρακτηριστικά τόσο εξαιτίας του ανάγλυφου, όπως είδαμε και στο πρώτο μέρος, όσο και εξαιτίας των διαφορετικών βροχοπτώσεων που δέχεται η κάθε κοιλάδα. Οπότε οι «χρονιές» στην Νεμέα μπορούμε να πούμε ότι έχουν ως βασικό καταλύτη την τοποθεσία εκτός από το μεσόκλιμα της περιοχής. Δεν πρέπει να λησμονούμε ότι και η κάθε υπό-περιοχή (κοιλάδα) έχει διαφορετικά εδάφη, κάτι που θα εξετάσουμε στο τρίτο μέρος αυτού του ταξιδιού στο terroir της Νεμέας.
ΙΔΙΑ ΒΡΟΧΟΠΤΩΣΗ, ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟ ΚΡΑΣΙΕπιστρέφοντας όμως πάλι στις «χρονιές» στη Νεμέα και θέλοντας να ασχοληθούμε λίγο πιο αναλυτικά με το ποιοι άλλοι παράγοντες κάνουν τα «millésime» της Νεμέας τόσα διαφορετικά και τόσο ενδιαφέροντα, αξίζει να ασχοληθούμε με δύο χρονιές που είχαν σχεδόν ίδιες βροχοπτώσεις, το 2008 και το 2013. Δύο χρονιές, των οποίων το ποιοτικό αποτέλεσμα, σύμφωνα πάντα και με τα κρασιά αλλά και τους ίδιους αμπελουργούς-οινοποιούς δεν έχει καμία σχέση. Το 2013, χαρακτηρίστηκε ως η καλύτερη χρονιά της τελευταίας 20ετίας από πολλούς στη Νεμέα, και όχι άδικα…, αν κρίνουμε από το αποτέλεσμα. Ενώ το 2008, ήταν μια καλή χρονιά, χωρίς υπερβολικά μεγάλες προσδοκίες για το μέσο όρο της ζώνης και για τα περισσότερα αμπελοτόπια.
Βλέπουμε λοιπόν σήμερα ότι η μία χρονιά δεν έχει καμία σχέση με την άλλη, γεγονός που μας δείχνει ότι στη Νεμέα όπως και σε όλες τις αμπελουργικές ζώνες ναι μεν ο όγκος των βροχοπτώσεων μπορεί να επηρεάσει το ποιοτικό αποτέλεσμα στις περισσότερες των περιπτώσεων και ανάλογα με την περίοδο που αυτές πέφτουν, αλλά ο επίσης σημαντικός παράγοντας που μπορεί να χαρακτηρίσει μια χρονιά είναι οι θερμοκρασίες. Και οι θερμοκρασίες που επηρεάζουν περισσότερο το ποιοτικό αποτέλεσμα στο αμπέλι είναι αυτές των μηνών Ιουνίου, Ιουλίου και Αυγούστου τόσο της ημέρας όσο και της νύχτας. Στον Πίνακα 4, βλέπουμε τις ημέρες όπου η θερμοκρασία κατά τη διάρκεια αυτών των μηνών ήταν μεγαλύτερη από 34° C. Ένα όριο, πάνω από το οποίο συνήθως η φωτοσύνθεση στο αμπέλι στο μεγαλύτερο ποσοστό της σταματά. Βλέπουμε λοιπόν για τις χρονιές 2008 και 2013 ότι η διαφορά ανάμεσα στις θερμές ημέρες δεν ήταν σημαντική, αφού το 2008 είχαμε μόνο 29 ημέρες πάνω από 34 °C και το 2013 μόνο 22. Και οι δύο χρονιές είναι πολύ πιο «δροσερές» από το μέσο όρο των τελευταίων 19 ετών (36,8 °C). Που οφείλεται η ποιοτικά μεγάλη διαφορά ανάμεσα στις δύο χρονιές, με σχεδόν ίδιες βροχοπτώσεις και ίδιο περίπου αριθμό θερμών ημερών;
ΨΑΧΝΟΝΤΑΣ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΠΟΥ Ο∆ΗΓΗΣΑΝ ΣΤΗ ΜΕΓΑΛΗ ΧΡΟΝΙΑ ΤΗΣ ΝΕΜΕΑ
Το 2013 η Νεµέα είχε τις πιο δροσερές νύχτες των τελευταίων 20 χρόνωνΨάχνοντας και εµείς µια βασική αιτία και αναλύοντας τα µετεωρολογικά δεδοµένα, προσπαθήσαµε να απεικονίσουµε τις «δροσερές» νύχτες µε θερµοκρασία µικρότερη ή ίση (≤) των 16°C. (Πίνακας 5). Η υπόθεση του ορίου των 16 °C είναι εν µέρει αυθόρµητη, αφού δεν υπάρχει στη βιβλιογραφία αντίστοιχη υπόθεση. Βέβαια υπάρχουν παρεµφερείς υποθέσεις µε τον δείκτη δροσερών νυχτών (Tonietto, 1999; Tonietto & Carbonneau, 2004). Στην αντίστοιχη λοιπόν βιβλιογραφία αναφέρεται ότι οι χαµηλές θερµοκρασίες κατά τη διάρκεια της νύχτας και κυρίως από τον περκασµό εώς τον τρύγο, βοηθούν αρκετά τόσο στην ανάπτυξη των αρωµάτων όσο και στην βελτίωση του χρώµατος των ερυθρών ποικιλιών. Στον Πίνακα 5 βλέπουµε ότι κατά τη διάρκεια των τριών µηνών του καλοκαιριού ο µέσος όρος των νυχτών όπου η θερµοκρασία ήταν κάτω από 16°C, για τα τελευταία 19 χρόνια ήταν 54 νύχτες. Ενώ το 2008 οι νύχτες ήταν 56, όσο δηλαδή και ο µέσος όρος, το 2013 η Νεµέα είχε το πιο δροσερό νυχτερινό καλοκαίρι των τελευταίων 19 χρόνων, αφού 73 από τις 90 νύχτες του καλοκαιριού είχε θερµοκρασίες που ήταν χαµηλότερες των 16°C. Συνεπώς θα µπορούσε πιθανόν αυτό το γεγονός και µε βάση την σχετική βιβλιογραφία να µας οδηγήσει σε µια από τις πιθανές αιτίες για την πραγµατική µεγάλη «χρονιά» στην Νεµέα, το 2013. Έτσι ενισχύεται ακόµη περισσότερο ο παράγοντας τοποθεσία ή υπο-περιοχή ή υπο-ζώνη ή αµπελοτόπι, και η σηµασία τους για το τελικό προϊόν είναι ακόµη µεγαλύτερη.
Από το περιοδικό Wine Trails μηνός Μαΐου 2015
ΕΝΑΣ ΟΡΕΙΝΟΣ ΟΓΚΟΣΤο ανάγλυφο της Ζώνης της Νεμέας είναι στο σύνολό του ένας ορεινός όγκος, ο οποίος κόβεται με βαθιές χαραδρώσεις που σχημάτισαν κατά καιρούς οι ποταμοί Ασωπός, Ξεριάς, Μαύρο Ρέμα κ.ά. Σήμερα αυτές οι χαραδρώσεις αποτελούν τις μικρές κοιλάδες της Ζώνης. Η κεντρική και μεγαλύτερη κοιλάδα του ποταμού Ασωπού, περικλείεται μεταξύ των κοινοτήτων Νεμέας, Γαλατά, Αηδονίων, Πετρίου και Κουτσίου.
Οι υπόλοιπες μικρές κοιλάδες σχηματίζονται στην περιοχή των Αρχαίων Κλεωνών, της Αρχαίας Νεμέας, Λεοντίου – Γυμνού, Ασπροκάμπου – Ψαρίου, Κεφαλαρίου, Μαλανδρενίου.
Αυτές οι 7 κοιλάδες έχουν γύρω τους, στην μεγαλύτερη έκταση τους ομαλές βουνοπλαγιές, όπου και εκτείνεται και το μεγαλύτερο τμήμα των αμπελώνων. Και φυσικά το τοπίο γίνεται ακόμη πιο μαγευτικό, όταν προσθέσει κανείς τις υψηλές κορυφές στις οποίες καταλήγουν οι ομαλές πλαγιές ή βουνοπλαγιές.
Αυτή η άγρια ομορφιά που δίνουν οι κορυφές του Φαρμακά (1.567 μ.), του Ασπροκάμπου (1.175 μ.), του Ψαρίου (1.075 μ.) του Μποζικά – Καστρακίου (1.130 μ.), του Μεγαλοβουνίου (1.235 μ.), του Προφήτη Ηλία (714 μ.) και του Φωκά (585 μ.) αποτελεί και ένα από τα «μυστικά» της περιοχής από όπου μπορεί ο επισκέπτης της Ζώνης να βρει μία από τις αιτίες για την πλούσια αρωματική παλέτα που βρίσκει πάντα στα κρασιά της Νεμέας.
ΖΩΝΗ 429.506 ΣΤΡΕΜΜΑΤΩΝ Η συνολική έκταση της Ζώνης Νεμέας είναι 429.506 στρέμματα. Από αυτά μόνο τα 20.000 με 22.000 στρέμματα περίπου είναι φυτεμένα με την ποικιλία Αγιωργίτικο και περίπου η διπλάσια έκταση είναι καλλιεργήσιμη.
ΑΜΠΕΛΩΝΑΣ ΩΣ 850 ΜΕΤΡΑ Το υψόμετρο της ζώνης κυμαίνεται από τα 80 έως τα 1.235 μ. Αμπελώνες μπορούμε να βρούμε αντίστοιχα από τα 95 έως τα 850 μέτρα περίπου (στην περιοχή Μαλανδρενίου το κατώτερο και στην περιοχή της κοινότητας του Ασπροκάμπου και Μποζικά τα 850 μέτρα) (Πίνακας 3).
Το μεγαλύτερο μέρος της περιοχής (48,7%) έχει υψόμετρο 250 έως 500 μέτρα. Αυτό είναι και το μέσο υψόμετρο περίπου όπου βρίσκεται το μεγαλύτερο ποσοστό των αμπελώνων της ζώνης. Επίσης περίπου το μισό της συνολικής έκτασης της ζώνης ΠΟΠ έχει κλίση πάνω από 25% (Πίνακας 1)
ΑΠΟΤΟΜΕΣ ΟΙ ΕΝΑΛΛΑΓΕΣ ΤΟΥ ΤΟΠΙΟΥ ΤΗΣ ΝΕΜΕΑΣΒέβαια, πρόκειται για περιοχές όπου δύσκολα συναντάμε αμπελώνες. Αλλά, η γρήγορη και απότομη εναλλαγή τόσο των κοιλάδων όσο και των βουνοπλαγιών με τις απότομες κλίσεις σε τόσο μικρές αποστάσεις αποτελούν για κάποιον που περιπλανείται στους αμπελώνες της περιοχής ένα μοναδικό αξιοθέατο, το οποίο τον βοηθά να μεθύσει από ομορφιά και γαλήνη. Μια γαλήνη και απόλυτη ησυχία που συναντά κανείς προς το σούρουπο, που σου δίνουν την εντύπωση ότι είσαι μακριά από τη θορυβώδη καθημερινότητα, αφού όλα αυτά είναι σχεδόν κρυμμένα, και πρέπει να προσπαθήσεις να τα
ανακαλύψεις ώστε να γευτείς τις ομορφιές που σου προσφέρει η τοπογραφία της περιοχής.
Σπάνιες ομορφιές που θα ζήλευαν και οι πιο διάσημες οινοπαραγωγικές περιοχές του κόσμου.
ΠΟΛΥΠΛΟΚΟΤΗΤ
Οµορφιά και διαφορετικά κρασιάΟι κρυµµένες οµορφιές της Ζώνης της Νεµέας ενισχύουν την αµέριµνη ξενάγηση κάποιου στους αµπελώνες, αφού, η εναλλαγή του τοπίου δεν αφήνει το βλέµµα του να κουραστεί. Όµως αυτή η τεράστια πολυπλοκότητα στην έκθεση των αµπελώνων, βοηθά τα αµπέλια να έχουν τόσο διαφορετικά αποτελέσµατα παρότι βρίσκονται σε τόσο κοντινές αποστάσεις µεταξύ τους.
ΜΕΣΟΚΛΙΜ
∆ιαφορά κλίµατος για κάθε µικρή περιοχήΤο κρασί στους αµπελώνες της Νεµέας έχει διαφορετικό χαρακτήρα και διαφορετική προσωπικότητα τόσο εξαιτίας των διαφορετικών εκθέσεων των αµπελώνων αλλά και άλλο τόσο εξαιτίας του διαφορετικού κλίµατος που έχει η κάθε µικρή περιοχή.
Το µεσόκλιµα της κάθε περιοχής επηρεάζεται άµεσα από την τοπογραφία της κοιλάδας στην οποία βρίσκεται, και το υψόµετρό της.
Το κλίµα γενικότερα για όλη την περιοχή µπορεί να χαρακτηριστεί ως µεσογειακό, ήπιο, υπόξηρο έως ύφυγρο. Με χειµώνες ήπιους συνήθως αρκετά βροχερούς, και µια καλοκαιρινή περίοδο παρατεταµένη, ζεστή και σχετικά ξηρή. Όµως όταν θα παρατηρήσει κάποιος µε περισσότερη λεπτοµέρεια το µεσόκλιµα της ζώνης ΠΟΠ της Νεµέας, θα εντυπωσιαστεί πραγµατικά από τις πολύ µεγάλες διαφορές που υπάρχουν σε τόσο µικρές χιλιοµετρικές αποστάσεις.
Από το Wine Trails Μαρτίου 2015
Mέρος ΙΙΚείμενο Δρ. Διονύσιος Καλύβας (Επίκουρους Καθηγητής Εδαφολογίας) & Κωνσταντίνος Μπακασιέτας (Γεωπόνος MSc Αμπελουργίας)∆ύο οινικές χρονιές µε περίπου τις ίδιες βροχοπτώσεις και αντίστοιχο αριθµό θερµών ηµερών ήταν το 2008 και το 2013, η παραγωγή των οποίων παρουσιάζει τεράστια ποιοτική διαφορά, αν υπολογίσει κανείς ότι το 2013 ήταν η καλύτερη -για πολλούς- χρονιά της ζώνης της Νεµέας τα τελευταία 20 χρόνια. Μήπως το µυστικό της ποιότητας κρύβεται τελικά στις «δροσερές» νύχτες
Η Νεμέα αποτελεί σήμερα ίσως μία από τις λίγες τόσο μικρές ζώνες παγκοσμίως που το κλίμα της έχει τόσο μεγάλες παραλλαγές. Μπορεί για παράδειγμα, οι μέσες ετήσιες βροχοπτώσεις να ανέρχονται στα 750,15 χλστ. βροχής για την περίοδο 1973 -1981 και για την περίοδο 1997 έως 2014 να έχουν μειωθεί κατά 50 χλστ. και να βρίσκονται στα 700 χλστ. Όμως όπως φαίνεται και από τους Πίνακες 1 & 2, οι διαφορές από χρονιά σε χρονιά είναι πολύ μεγάλες
Αξίζει να σημειωθεί ότι το 2007, είχαμε βροχοπτώσεις που μόλις έφτασαν τα 408,3 χλστ. βροχής και το 1999 είχαμε 907,97 χλστ. βροχής. Επίσης την τελευταία 7ετία, παρατηρήθηκαν εξίσου σημαντικές διακυμάνσεις στον όγκο των βροχοπτώσεων. Το 2008 και το 2013 οι βροχοπτώσεις κυμάνθηκαν σε πολύ πιο χαμηλά επίπεδα από το μέσο όρο των 700 χλστ., 515 και 541 χλστ. αντίστοιχα. Ενώ το 2010 και το 2014 έφτασαν τα επίπεδα των 872 και 826 χλστ. αντίστοιχα
Ο παράγοντας «χρονιά» λοιπόν εξαιτίας των βροχοπτώσεων στη ζώνη της Νεμέας έχει απίστευτο ενδιαφέρον, αφού καμία χρονιά όχι απλά δεν μοιάζει με την προηγούμενη, αλλά ούτε καν μπορεί να πει κανείς ότι κάποια πλησιάζει κάποια άλλη χρονιά από το αποτέλεσμα στο κρασί. Οπότε, και τα λεγόμενα «millésime» δηλαδή οι «χρονιές» αποκτούν ιδιαίτερη αξία και σημασία τόσο για τους αμπελουργούς-οινοποιούς της ζώνης αλλά και για τους κυνηγούς και λάτρεις της μεγάλης Νεμέας
Αν επίσης προσθέσουμε το γεγονός ότι σχεδόν το 90% των βροχοπτώσεων στη ζώνη της Νεμέας έρχεται από ΝΔ με κατεύθυνση τα ΒΑ (Φωτογραφία 1) και εξαιτίας του ανάγλυφου (ορεινoύ όγκου) της Νεμέας αυτές οι βροχοπτώσεις δεν καλύπτουν πάντα το σύνολο των αμπελώνων. Τότε μπορεί ο οποιοδήποτε να αντιληφθεί ότι η παραλλακτικότητα εξαιτίας των βροχοπτώσεων αυξάνεται σε υπερθετικό βαθμό, αφού δεν δέχονται όλοι οι αμπελώνες το ίδιο ύψος βροχής.
Υπάρχουν «χρονιές» μάλιστα που οι διαφορές μπορούν να κυμανθούν έως 100 χιλιοστά από έναν αμπελώνα της ΝΔ ζώνης σε έναν αμπελώνα της βόρειας ή ανατολικής ζώνης. Γεγονός που κάποιες χρονιές μπορεί να αποδειχτεί πολύ καλό για τον αμπελώνα στην ΝΔ πλευρά και κάποιες άλλες χρονιές πολύ κακό. Αυτό εξαρτάται κυρίως από την χρονική στιγμή που δέχεται ο αμπελώνας τις βροχές. Και φυσικά το ίδιο ισχύει και για τους αμπελώνες στην Α ή Β πλευρά. Για παράδειγμα σε χρονιές πολύ ξερικές (π.χ. 2003 , 2007) η βροχή έστω και λίγο πριν τον τρύγο θα μπορούσε να αποβεί τεράστια βοήθεια για το τελικό ποιοτικό αποτέλεσμα (Πίνακας 3)
Από την άλλη πλευρά όμως, όπως όλοι γνωρίζουν σε κάποιες άλλες χρονιές, όπως το 1999, ή το 2010 και 2011 οι επιπλέον βροχές στην ανατολική πλευρά της ζώνης, όπου και εδάφη έχουν μεγαλύτερη δυνατότητα συγκράτησης νερού «κακή αποστράγγιση», θα μπορούσαν να ήταν περισσότερο καταστροφικές για την παραγωγή οίνων υψηλής ποιότητας σε σχέση με κάποιους αμπελώνες που βρίσκονται στη νότια ή ανατολική πλευρά της ζώνης, των οποίων τα εδάφη έχουν καλύτερη αποστράγγιση εξαιτίας της δομής τους
Συνεπώς μέσα στη ζώνη της Νεμέας η κάθε μικρή κοιλάδα έχει διαφορετικά ποιοτικά χαρακτηριστικά τόσο εξαιτίας του ανάγλυφου, όπως είδαμε και στο πρώτο μέρος, όσο και εξαιτίας των διαφορετικών βροχοπτώσεων που δέχεται η κάθε κοιλάδα. Οπότε οι «χρονιές» στην Νεμέα μπορούμε να πούμε ότι έχουν ως βασικό καταλύτη την τοποθεσία εκτός από το μεσόκλιμα της περιοχής. Δεν πρέπει να λησμονούμε ότι και η κάθε υπό-περιοχή (κοιλάδα) έχει διαφορετικά εδάφη, κάτι που θα εξετάσουμε στο τρίτο μέρος αυτού του ταξιδιού στο terroir της Νεμέας.
ΙΔΙΑ ΒΡΟΧΟΠΤΩΣΗ, ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟ ΚΡΑΣΙΕπιστρέφοντας όμως πάλι στις «χρονιές» στη Νεμέα και θέλοντας να ασχοληθούμε λίγο πιο αναλυτικά με το ποιοι άλλοι παράγοντες κάνουν τα «millésime» της Νεμέας τόσα διαφορετικά και τόσο ενδιαφέροντα, αξίζει να ασχοληθούμε με δύο χρονιές που είχαν σχεδόν ίδιες βροχοπτώσεις, το 2008 και το 2013. Δύο χρονιές, των οποίων το ποιοτικό αποτέλεσμα, σύμφωνα πάντα και με τα κρασιά αλλά και τους ίδιους αμπελουργούς-οινοποιούς δεν έχει καμία σχέση. Το 2013, χαρακτηρίστηκε ως η καλύτερη χρονιά της τελευταίας 20ετίας από πολλούς στη Νεμέα, και όχι άδικα…, αν κρίνουμε από το αποτέλεσμα. Ενώ το 2008, ήταν μια καλή χρονιά, χωρίς υπερβολικά μεγάλες προσδοκίες για το μέσο όρο της ζώνης και για τα περισσότερα αμπελοτόπια.
Βλέπουμε λοιπόν σήμερα ότι η μία χρονιά δεν έχει καμία σχέση με την άλλη, γεγονός που μας δείχνει ότι στη Νεμέα όπως και σε όλες τις αμπελουργικές ζώνες ναι μεν ο όγκος των βροχοπτώσεων μπορεί να επηρεάσει το ποιοτικό αποτέλεσμα στις περισσότερες των περιπτώσεων και ανάλογα με την περίοδο που αυτές πέφτουν, αλλά ο επίσης σημαντικός παράγοντας που μπορεί να χαρακτηρίσει μια χρονιά είναι οι θερμοκρασίες. Και οι θερμοκρασίες που επηρεάζουν περισσότερο το ποιοτικό αποτέλεσμα στο αμπέλι είναι αυτές των μηνών Ιουνίου, Ιουλίου και Αυγούστου τόσο της ημέρας όσο και της νύχτας. Στον Πίνακα 4, βλέπουμε τις ημέρες όπου η θερμοκρασία κατά τη διάρκεια αυτών των μηνών ήταν μεγαλύτερη από 34° C. Ένα όριο, πάνω από το οποίο συνήθως η φωτοσύνθεση στο αμπέλι στο μεγαλύτερο ποσοστό της σταματά. Βλέπουμε λοιπόν για τις χρονιές 2008 και 2013 ότι η διαφορά ανάμεσα στις θερμές ημέρες δεν ήταν σημαντική, αφού το 2008 είχαμε μόνο 29 ημέρες πάνω από 34 °C και το 2013 μόνο 22. Και οι δύο χρονιές είναι πολύ πιο «δροσερές» από το μέσο όρο των τελευταίων 19 ετών (36,8 °C). Που οφείλεται η ποιοτικά μεγάλη διαφορά ανάμεσα στις δύο χρονιές, με σχεδόν ίδιες βροχοπτώσεις και ίδιο περίπου αριθμό θερμών ημερών;
ΨΑΧΝΟΝΤΑΣ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΠΟΥ Ο∆ΗΓΗΣΑΝ ΣΤΗ ΜΕΓΑΛΗ ΧΡΟΝΙΑ ΤΗΣ ΝΕΜΕΑ
Το 2013 η Νεµέα είχε τις πιο δροσερές νύχτες των τελευταίων 20 χρόνωνΨάχνοντας και εµείς µια βασική αιτία και αναλύοντας τα µετεωρολογικά δεδοµένα, προσπαθήσαµε να απεικονίσουµε τις «δροσερές» νύχτες µε θερµοκρασία µικρότερη ή ίση (≤) των 16°C. (Πίνακας 5). Η υπόθεση του ορίου των 16 °C είναι εν µέρει αυθόρµητη, αφού δεν υπάρχει στη βιβλιογραφία αντίστοιχη υπόθεση. Βέβαια υπάρχουν παρεµφερείς υποθέσεις µε τον δείκτη δροσερών νυχτών (Tonietto, 1999; Tonietto & Carbonneau, 2004). Στην αντίστοιχη λοιπόν βιβλιογραφία αναφέρεται ότι οι χαµηλές θερµοκρασίες κατά τη διάρκεια της νύχτας και κυρίως από τον περκασµό εώς τον τρύγο, βοηθούν αρκετά τόσο στην ανάπτυξη των αρωµάτων όσο και στην βελτίωση του χρώµατος των ερυθρών ποικιλιών. Στον Πίνακα 5 βλέπουµε ότι κατά τη διάρκεια των τριών µηνών του καλοκαιριού ο µέσος όρος των νυχτών όπου η θερµοκρασία ήταν κάτω από 16°C, για τα τελευταία 19 χρόνια ήταν 54 νύχτες. Ενώ το 2008 οι νύχτες ήταν 56, όσο δηλαδή και ο µέσος όρος, το 2013 η Νεµέα είχε το πιο δροσερό νυχτερινό καλοκαίρι των τελευταίων 19 χρόνων, αφού 73 από τις 90 νύχτες του καλοκαιριού είχε θερµοκρασίες που ήταν χαµηλότερες των 16°C. Συνεπώς θα µπορούσε πιθανόν αυτό το γεγονός και µε βάση την σχετική βιβλιογραφία να µας οδηγήσει σε µια από τις πιθανές αιτίες για την πραγµατική µεγάλη «χρονιά» στην Νεµέα, το 2013. Έτσι ενισχύεται ακόµη περισσότερο ο παράγοντας τοποθεσία ή υπο-περιοχή ή υπο-ζώνη ή αµπελοτόπι, και η σηµασία τους για το τελικό προϊόν είναι ακόµη µεγαλύτερη.
Από το περιοδικό Wine Trails μηνός Μαΐου 2015
