Στις 26 Νοεμβρίου συμπληρώθηκαν 191 χρόνια από τη δεύτερη μάχη του Λεβιδίου και τον ηρωϊκό θάνατο του καπετάν Αλέξη Νικολάου, που με την ξεχωριστή παρουσία του στον απελευθερωτικό αγώνα του 21 αναδείχτηκε σε ηγετική φυσιογνωμία και αποτέλεσε καύχημα για την γενέτειρά του το Λεβίδι.

Στην ηρωϊκή αυτή μορφή ήταν αφιερωμένο το περυσινό Πανλεβιδιώτικο Αντάμωμα με εκδηλώσεις τιμής και μνήμης για τον ίδιο και τους συναγωνιστές του, που έπεσαν στο Λεβιδιώτικο κάμπο. Επίκεντρο η μονή της Αγίας Ελεούσας στην Βλαχέρνα, στον περίβολο της οποίας και ο τάφος του μεγάλου συμπατριώυη μας.

Αλλά και την επομένη ημέρα 21/8/16 στον ναό του Προδρόμου με την πανηγυρική λειτουργία και δοξολογία για τη λήξη του ανταμώμα5τος, όπου μνημονεύτηκαν τα ονόματα του καπετάν Αλέξη και των άλλων συμπατριωτών.

Για τον Λεβιδιώτη ήρωα μίλησε ο πρόεδρος του Συλλόγου Λεβιδιωτών Αττικής «Ο ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ Παπαναστασιου» Γιάννης Αποστολόπουλος, την ομιλία του οποίου δημοσιεύουμε με την ευκαιρία της φετινής επετείου:

«Εκείνους εκ των Ελλήνων πρέπει να επαινώμεν και να μακαρίζωμεν, όσοι άφησαν τα ίδια έργα και συμφέροντα, και έτρεξαν, εκοπίασαν και εθυσιάσθησαν δια την κοινήν ελευθερίαν και δια την εθνικήν δόξαν, και δεν εμισθώθησαν δι απόκτησιν υλικήν. Τούτων τα ονόματα και τας πράξεις πρέπει να αναγράψωμεν με χρυσά γράμματα δια να σώζεται η εθνική φιλοτιμία».

Την παρακαταθήκη αυτή του ιστορικού Φωτάκου που προσδιορίζει το χρέος των Ελλήνων προς τους ήρωες του απελευθερωτικού μας αγώνα του 1821 ακολουθεί το 10ο Πανλεβιδιώτικο αντάμωμα που είναι αφιερωμένο στον μεγαλύτερο ήρωα του Λεβιδίου, τον Αλέξιο Νικολάου ή Λεβιδιώτη. Έτσι με την συμπλήρωση των 190 χρόνων από την ηρωική θυσία του το 1826, όλοι οι Λεβιδιώτες από την Ελλάδα αλλά και τις χώρες του εξωτερικού αποτείουμε φόρο τιμής στο μεγάλο αυτό αγωνιστή της ελευθερίας της πατρίδας.

Ο Καπετάν Αλέξης Νικολάου είχε από νωρίς την φλόγα για την αποτίναξη του τουρκικού ζυγού και είχε ο ίδιος μυηθεί στην Φιλική Εταιρεία από τον γιατρό και κατά την επανάταση στρατηγό Παναγιώτη Γιατράκο από την Λακωνία. Με την κήρυξη της επαναστάσεως των Ελλήνων πολύ γρήγορα ο καπετάν Αλέξης αναδείχθηκε σε ηγετική φυσιογνωμία, όπως καταγράφεται στα απομνημονεύματα σχεδόν όλων αγωνιστών του απελευθερωτικού αγώνα.

Ενδεικτικά ο αρχιμανδρίτης Αμβρόσιος Φρατζής σημειώνει :

«Μετά την έναρξιν της Ελληνικής επαναστάσεως εφάνησαν και νέοι στρατιωτικοί αρχηγοί με ικανόν αριθμόν στρατιωτών υπό τας οδηγίας των. ……Εκ Τριπολιτζάς ο Μπηλίδας, ο Αλέξιος Νικολάου, ο Ιερόθεος Αθανασόπουλος...»

Επίσης ο ιστορικός Φωτάκος αναφέρεται στον ηγετικό ρόλο του καπετάν Αλέξη σημειώνοντας:

«Η όλη επαρχία (Τριπολιτσάς) εδιαι- ρείτο εις δύο τμήματα το βόρειον και το μεσημβρινόν»

Και ως προς το βόρειο τμήμα πρώτο μεταξύ των οπλαρχηγών αναφέρει τον Αλέξιο Νικολάου - Λεβιδιώτη.

Ο καπετάν Αλέξης που είχε συγκροτήσει σημαντική στρατιωτική δύναμη από το Λεβίδι και τις γύρω περιοχές αναφέρεται σε πολλές μεγάλες μάχες του απελευθερωτικού αγώνα. Επιτελική η θέση του στην μάχη των Δερβενακίων υπό τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη. Την παρουσία του επιβεβαιώνουν πολλοί αγωνιστές και ενδεικτικά ο Αμβρόσιος Φρατζής σημειώνει:

«Την δε επιούσαν (18 Ιουλίου), ο Δ. Πλαπούτας, ο Δ. Δελιγιάννης, ο Τζανέτος Χριστόπουλος, ο Ν.Ζαριφόπουλος και ο Αλέξιος Λεβιδιώτης, με όλον το υπό την οδηγίαν των στρατόν, συγκείμενον από 2.200 πλησιάσαντες μέχρι των αμπελώνων της Άκωβας, περικυκλώσαντες τον πρόποδα του Προφήτου Ηλιού...»

Ο ίδιος ο Αμβρόσιος Φρατζής καταχωρεί την παρουσία του καπετάν Αλέξη στην πολιορκία των Πατρών τον Μάρτιο του 1822 σημειώνοντας ότι ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης εμοίρασε την δύναμη των Ελλήνων σε διάφορες περιοχές, σε μία από τις οποίες όρισε επικεφαλής το γιό του Γενναίο Κολοκοτρώνη και μαζί του τους Γεώργιο Σέκερη και τον Αλέξιον εκ Λεβιδίου.

Ο καπετάν Αλέξης μετείχε επίσης στην πολιορκία της Τριπολιτσάς με άλλους οπλαρχηγούς ενώ πήρε μέρος όπως ήταν φυσικό στην πρώτη νικητήρια μάχη του Αγώνα που έγινε στο Λεβίδι στις 14 Απριλίου 1821 κατά την οποία σκοτώθηκε και ο Αναγνώστης Στριφτόμπολας.

Πέρα από την φιλία του με τον Γέρο του Μοριά, Θεόδωρο Κολοκοτρώνη, είχε στενή σχέση με τον Παπαφλέσσα και αναφέρεται ως ο στενότερος συνεργάτης του στην ηρωική μάχη στο Μανιάκι κατά των δυνάμεων του Ιμπραήμ.

Δεν θα επεκταθούμε στην συμμετοχή του καπετάν Αλέξη σε άλλες μεγάλες μάχες για την οικονομία του χρόνου καθώς όσα προαναφέρθηκαν καταδεικνύουν την όλη παρουσία του.

Η μεγάλη συμβολή του καπετάν Αλέξη στον απελευθερωτικό αγώνα τον ανέδειξε ως επικεφαλής των δυνάμεων ολόκληρης της επαρχίας της Τριπολιτσάς μετά από τον επισυμβάντα θάνατο του Γεωργίου Σέκερη.

Σε σχετική επιστολή της 22 Νοεμβρίου 1822 των διαφόρων εκπροσώπων της περιφέρειας, μεταξύ άλλων, αναφέρεται:

«Γενναιότατε ταξίαρχε, κύριε Αλέξιε Νικολάου εκ Λεβιδίου.

Η επαρχία μας άπασα εις εν συνελθούσα σε εψήφησε προβιβάζουσα σε Αρχηγόν των Στρατευμάτων αυτής δια τα άξια προτερήματα σου.

Οφείλεις λοιπόν και η γενναιότης σου Αρχηγός ονομαζόμενος να τιμήσης αυτό το παρά της Επαρχίας δοθέν σοι επάγγελμα, αγαπών τους υπό σε, και τους πάντα τιμών, άξιος γεννόμενος και του επαγγέλματος σου, δια των γενναίων προτερημάτων και συνετών φρονημάτων σου.

Ο δε των πάντων εχθρών ορατών και αοράτων νικητής τίμιος και ζωοποιός Σταυρός είη μετά σου, και μετά της συνοδείας σου, συνοδοιπορών και συμπολεμών σοι, και εν καιρώ θέλεις λάβει τους στεφάνους των αγώνων και ανδραγαθημάτων σου».

Ενάμιση χρόνο αργότερα η προσωρινή διοίκηση της Ελλάδος διορίζει τον καπετάν Αλέξη «πολιτάρχη της πόλεως Τριπολιτσάς» με επιστολή στην οποία μεταξύ άλλων αναφέρει:

«Προσωρινή Διοίκησις της Ελλάδος, Μινιστέριον του Πολέμου

Προς τον Χιλίαρχο Αλέξιον Νικολάου Λεβιδιώτην

Η Υπερτάτη Διοίκησις βεβαιωθείσα δια τον προς την Πατρίδα ζήλον σου και διά την εις τας προσταγάς της ευπείθειαν σου, έκρινεν εύλογον δι’ επιταγής της εξελθούσης κατά τας 22 του τρέχοντος υπ’αριθμού 2827, (της οποία σοι εμπεριέχεται το αντίγραφον), να σοι εμπιστευθή την Πολιταρχίαν της πόλεως Τριπολιτζάς».

Πολύ σύντομα ο καπετάν Αλέξης προάγεται στον βαθμό του αντιστρατήγου και του αποστέλλεται σχετική επιστολή στην οποία μεταξύ άλλων αναφέρεται:

«Προσωρινή Διοίκησις της Ελλάδος,

Το Υπουργείον των Πολεμικών

Προς το Χιλίαρχον Κύριον Αλέξιον Νικολάου

Η Σεβαστή Διοίκησις δια σημερινής επιταγής υπ’ αριθ. 334, δια τας προς την Ελλάδα εκδουλεύσεις σου, στρατιωτικήν εμπειρίαν σου, και προς την Διοίκησιν ευπείθειαν σου, σε προβιβάζει εις τον βαθμόν της Αντιστρατηγίας».

Ο μεγάλος Λεβιδιώτης αγωνιστής δεν έμεινε όμως στις δάφνες και τα αξιώματα ούτε αρκέστηκε στην αναγνώριση των μέχρι τότε πολλών υπηρεσιών στον απελευθερωτικό αγώνα.

Συνέχισε να μάχεται χωρίς ανάπαυλα για την απελευθέρωση του έθνους.

Βάση του ήταν το μοναστήρι της Αγίας Ελεούσας στον Μπεζενίκο όπως ονομαζόταν τότε η Βλαχέρνα. Από εκεί με πολλές εξορμήσεις προκαλού- σε ιδιαίτερες φθορές στις εχθρικές δυνάμεις και η όλη αυτή επαναστατική του δράση σφραγίστηκε με την ηρωική θυσία του κατά την δεύτερη μάχη του Λεβιδίου στις 13 ή κατά άλλους 15 Νοεμβρίου 1826.

Ο ιστορικός Φωτάκος περιγράφει τον ηρωικό του θάνατο σημειώνοντας μεταξύ άλλων:

«Μετά την αναχώρησιν του Ιμβραήμ από την Τριπολιτσάν εις τα Μεσσηνιακά φρούρια δια να ξεχειμάσει εκεί, η μείνασα φρουρά της πόλεως, η οποία και άλλοτε είχεν έβγει επίτηδες, εβγήκαν και κατά την νύκτα της 12 ξημερώματα 13 του μηνός Νοεμβρίου του 1826, και ανέβηκαν εις του Μπιλάλη το χάνι, θέσιν γνωστήν, απέχουσαν δε από της Τριπολιτσάς σχεδόν τέσσερας ώρας. Εκεί δε κατά την θέσιν Άγιος Νικόλαος και Κακή Πλεύρα επάνω άφησαν κρυμμένον το τακτικόν στράτευμα, το οποίον εσύγκειτο από χιλίους περίπου άνδρας δια να το μεταχειριστούν ύστερον.

Ένα δε σώμα καββαλαραίων έως εκατόν πενήντα εξαπλώθηκαν εις τον κάμπον του Λεβιδίου δια λάφυρα, και δια να ημπορέσουν να τραβήξουν τους Έλληνας κάτω, επήγαν και εις τα πέριξ χωρία Καλπάκι (Αρχαίον Ορχομενόν), Ρούση, Νούδημον και Μποτιά.

Ο δε Αλέξιος Λεβιδιώτης μαθών, ότι οι Τούρκοι ευρίσκοντο εις τον κάμπον, έτρεξε κατά το σύνηθες το ρίζωμα πηγαίνων κατά το Λεβίδι.

Αφού δε έφθασεν έως τον Αγιάννην, το άλογόν του, κατά δυστυχίαν, δεν ήθελε να προχωρήση, αλλά εστέκετο ακίνητον εις την θέσιν του, και μετά πολλούς δαρμούς και κεντήματα,τους οποίους έδωκεν εις αυτό, και πολλάς παρατηρήσεις τας οποί- ας έκαμαν προς αυτόν οι σύντροφοί του δια να γυρίσουν οπίσω, διότι ποτέ άλλοτε το άλογον δεν είχε κάμει τούτο, ο Αλέξης απελπισθείς το αφήκεν εις την βρύσιν Αρονίτσαν, και από εκεί περιπατών πεζός κατέβη από κάτω από το χωρίον , όπου οι Τούρκοι καβαλαραίοι τον έφθασαν, τον εκηνύγησαν και τον εκόλλησαν πέρα εις το ερημοκλήσι Άγιον Αθανάσιον.

Εκεί εστάθη και επολέμησεν ολίγον με τους Τούρκους, οι οποίοι κατώρθωσαν και του επήραν της πλάταις.

Τότε αφήκαν εκεί εις την εκκλησίαν τέσσερας ΄Ελληνας να κρατούν τον τόπον, και αυτούς επήρε τους λοιπούς στρατιώτας και ετράβηξεν το ανάπλαγον δια να υπάγη κατά την θέσιν η οποία ονομάζετο Βεζίτσαις, νομίζων, ότι θα πολεμήσει μόνον με τους καββαλαραίους καθώς και άλλοτε, και μη γνωρίζων, ότι εις την Κακήν Πλεύραν ευρίσκετο ο τακτικός στρατός, ως ανωτέρα είπαμεν.

Εκεί δε πλέον τον έφθασαν οι Τούρκοι και του επήραν της πλάταις και τον επήγαιναν εμπρός πολεμούντα και φεύγοντα, ότε έξαφνα ήλθαν και οι τακτικοί όλοι και τον εκυνήγησαν, αλλ αυτός πολεμών με πολλήν γεναιότητα έφθασεν έως της Βεζίτσαις , εις τον δρόμον πλησίον της Καταβόθρας, εκεί δε πλέον ευρέθη κυκλωμένος πανταχόθεν, εστάθησαν όμως και επολέμησαν αρκετήν ώραν οι περί τον Αλέξην Έλληνες αλλ επί τέλους οι τακτικοί Τούρκοι τους ερρίφθησαν και τοιουτοτρόπως εφόνευσαν αυτόν τον Αλέξην και εκ των συντρόφων του τον Νικολήν Κουβαβάν και τρεις άλλους πριν όμως τους φονεύσουν όλους εβγήκαν εκείνοι, οι οποίοι έμειναν εις τον Άγιον Αθανάσιον, ετουφέκισαν τους Τούρκους εκ των όπισθεν και αφήσαντες τους άλλους συντρόφους έφυγαν λαβωμένοι μάλιστα.

Την δε ακόλουθον ημέραν οι Έλληνες επήγαν και εσήκωσαν του Αλέξη το σώμα και του Κουβαβά και τα επήγαν εις το μοναστήρι του Μπεζενίκου εις την Αγίαν Ελεούσαν και εκεί τα έθαψαν με τας ανηκούσας τιμάς ο δε Παπαναστάσης έψαλλε τα νεκρώσιμα. Το δε άλογόν του το οποίον , ως είπαμεν, δεν ήθελε να υπάγη, ύστερα το επήγαν και αφού το εφόρτωσαν τα δύο πτώματα του κυρίου του και του Κουβαβά, και αφού τα έφερεν εις το μοναστήρι έπειτα εψόφησεν».

Στην ηρωική θυσία του καπετάν Αλέξη αναφέρεται στα απομνημονεύματα του και ο Νικόλαος Σπηλιάδης που μεταξύ άλλων αναφέρει:

«Ο Αλέξης Νικολάου ευρίσκετο εις το μοναστήριον Μπεζενίκου και Τουρκαλβανοί αφού διέβησαν από το Λεβίδι όρμησαν εναντίον του και απεκρούσθησαν με βλάβην των. Και στη συνέχεια τονίζει ότι ο καπετάν Αλέξης τις επόμενες ημέρες “υπερασπίσθη περί τους επτακοσίους αδυνάτους εις τα σπήλαια Γρανίτσας και Καμενίτσης ευρισκομένους, εδίωξε τους αποκλείσαντας αυτά Τούρκους και τους έσωσεν.

Αλλ ολίγον ύστερον (μεσούντος του Νοεμβρίου) πίπτει ενδόξως ο ως άνω ειρημένος Αλέξιος Νικολάου.

Πληροφορηθείς ούτος ότι εξήλθον από Τριπολιτσάν ως διακόσιοι ιππείς και προχώρησαν νυκτός εις τας πεδιάδας της Κανδήλας και του Λεβιδίου, κατέλαβεν με εκατό Έλληνας το λεγόμενον του Μπιλάλη ξενοδοχείον. Ερχομένους δε τους εχθρούς να περάσωσιν εκείθεν τους εκτύπησε και μετά τρίωρον μάχην εφόνευσε πενήντα και έτρεψε τους λοιπούς εις φυγήν. Άλλοι όμως είχον κλείσει ολίγους Έλληνας εις τινα παλαιάν εκκλησίαν πλησίον του χωρίου Μποντιά και ο Αλέξης έδραμεν εις βοήθειάν των με εικοσιπέντε. Αλλ εν ώ έτρεχεν αυτόσε έτεροι ενεδρεύοντες τον περιεκύκλωσαν ευθύς , και οι Έλληνες μάχονται καρτερικώς υπό τον ανδρείον αρχηγόν των, ολίγοι προς πολλούς. Αλλ εν τοσούτω επήλθον και άλλοι τακτικοί και άτακτοι, δισχίλιοι περίπου, και τότε πίπτει μαχόμενος ο γενναίος στρατηγός και μετ αυτού πίπτουσι ωσαύτως οκτώ μάρτυρες της πίστεως και της πατρίδος».

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι μαζί με τον καπετάν Αλέξη έπεσαν στην μάχη οι σύντροφοι του από το Λεβίδι, Νικόλαος Κουβαβάς, Σωτήρης Καρβουνιάρης, Δημήτριος Μερμήγκης και Γιαννάκης Μερμήγκης, αδελφός του προηγούμενου.

Ο απλός λαός που συνήθιζε να εξυμνεί τις ανδραγαθίες των ηρωικών μορφών του απελευθερωτικού αγώνα, εξύμνησε και την θυσία του μεγάλου Λεβιδιώτη αγωνιστή. Και αφιέρωσε μακροσκελές ποίημα όπου, μεταξύ άλλων, στην τελευταία περικοπή περιγράφει τον ηρωικό θάνατό του σημειώνοντας:

«Πολλά τουφέκια τούριξαν κ’ εννηά τον εβαρέσαν

Και λαβωμένος πού ητανε τάρματα δεν τα ρίχνει

Παρά σκοτώνει αλύπητα ως που τον εσκοτώσαν».

Από την Εφημερίδα «Το Λεβίδι, χθές, σήμερα, αύριο»