Οκτώβρης, Οκτωβράκης, και το φθινόπωρο είναι εδώ

Οκτώβρης, Οκτωβράκης, και το φθινόπωρο είναι εδώ

Οκτώβριος 10, 2015 - 10:04
0 σχόλια

Τα πιο παλιά χρόνια, οι άνθρωποι με το που έμπαινε ο Σεπτέμβριος εύχονταν «καλό χειμώνα» -βέβαια, οι συνθήκες ήταν διαφορετικές και το φαινόμενο του θερμοκηπίου, το λιώσιμο των πάγων και η περιβαλλοντική επιβάρυνση ήταν άγνωστες λέξεις και οι καιροί έρχονταν στην ώρα τους συνήθως.

Ξυπνώντας στην Τρίπολη το Σάββατο 10 Οκτωβρίου, καταλάβαμε ότι το φθινόπωρο μπήκε για τα καλά και ο χειμώνας έρχεται. Παρ' ότι τα δέντρα καθυστερούν να ρίξουν τα φύλλα τους,η συννεφιά και η ψύχρα το επιβεβαιώνουν.

Το Φθινόπωρο, είναι λέξη ελληνική που έχει τις ρίζες της στην αρχαιότητα. Σημαίνει την εποχή που τελειώνουν τα φρούτα, ή που έρχεται μετά τα φρούτα, «Μετόπωρον». Ο λαός τη λεει και «χειμόπωρο», «χυνόπωρο», «μοθόπωρο», «ψιμόπωρο» ή «στενοκαίρι». Είναι δεμένο άρρηκτα με τον άνθρωπο της υπαίθρου, το γεωργό, τον κτηνοτρόφο… Είναι η εποχή των χρωμάτων, των αρωμάτων και των γεύσεων! Η εποχή της χαράς και της συγκομιδής, μα και της έντασης, της δουλειάς και της προετοιμασίας για τις δύσκολες ημέρες του Χειμώνα που έρχεται… 

Διανύουμε τον δεύτερο μήνα του φθινόπωρου, τον Οκτώβριο. «Οκτώβρης, Οκτωβράκης, το μικρό καλοκαιράκι», σύμφωνα με το ρητό, επειδή ο αγρότης, με τις αναλαμπές που έχει ο οκτωβριάτικος καιρός, μπορεί να κάνει χίλιες δυο εργασίες στην ύπαιθρο, όπως να οργώσει, να συλλέξει τα λαχανικά του, να σπείρει, να κάνει προμήθειες για τον χειμώνα, να κατεβάσει τα ζώα του στα χειμαδιά. 

Ο μήνας Οκτώβριος αντιστοιχούσε στην αρχαιότητα στον μήνα «Μαιμακτηριώνα», από τη γιορτή του Δία Μαιμάκτη (Χειμωνιάτικου) από τον οποίο οι άνθρωποι ζητούσαν τις προσωρινές καλοσύνες του για να σπείρουν. Και σήμερα ο μήνας αυτός είναι συνδεμένος με τη σπορά. 

Οκτώβρη και δεν έσπειρες, οκτώ σωρούς δεν έκανες! 

Γι' αυτό και ο λαός τον ονοματίζει «Σπάρτη». Όμως από τη μεγάλη γιορτή του Αγίου Δημητρίου στις 26, τον ονοματίζει και «Αγιοδημήτρη» ή «Αϊδημητριάτη».

Η εορτή του Αγίου Δημητρίου, πέρα από μεγάλη θρησκευτική εορτή, ήταν πάντα δεμένη και με πολλές συνήθειες της αγροτικής ζωής. Τότε κλείνονταν ή έληγαν οι μισθώσεις, οι «σεμπριές» και οι εμποροοικονομικές κοινοπραξίες για το χειμωνιάτικο εξάμηνο. Απ’ τ’ Αϊδημητριού οι νοικοκυρές άλλαζαν το νοικοκυριό τους με χειμωνιάτικο, κρεμούσαν βαρείες κουρτίνες, έβγαζαν χειμωνιάτικα στρωσίδια, και στις εκκλησιές οι άνθρωποι φορούσαν τα χειμωνιάτικα. 

Τη μέρα αυτή ανοίγεται και πρωτοδοκιμάζεται το καινούργιο κρασί, αφού πρώτα πάνε ένα μπουκάλι στην εκκλησία να το ευλογήσει ο παπάς. 

Σε πολλά μέρη της Ελλάδας π.χ. στον Έβρο, στο Θεσπρωτικό, στη Φιλιππιάδα, στην Αιτωλία, στη Σπερχειάδα, στον Ορχομενό η θρησκευτική γιορτή πάντα συνταιριαζόταν με εμποροπανήγυρη. Φυσικά δεν πρέπει να ξεχάσουμε τον Άγιο Δημήτριο Θεσσαλονίκης που από τον μεσαίωνα αποτελεί τόπο θρησκευτικής συνάντησης των πιστών απ’ όλα τα Βαλκάνια. Εδώ σε συνδυασμό με τη θρησκευτική γιορτή γίνονταν τα κοσμικά «Δημήτρια», ψυχαγωγική και εμπορική σύναξη, ο πρόδρομος σαν να λέμε της σημερινής Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης.

Μπορεί να ζούμε σε τοπίο αστικό εδώ στην Τρίπολη, ωστόσο λίγο πιο έξω από την πόλη θα παρατηρήσουμε τις προετοιμασίες του αγρότη, του κτηνοτρόφου και του ανθρώπου της υπαίθρου για τον χειμώνα. Και οπωσδήποτε κάπου θα γευτούμε τη σπιτική μουσταλευριά και τα μουστοκούλουρα της εποχής.

(Με πληροφορίες από το Arcadians.gr)

Στη φωτογραφία: Τζιουζέπε Αρτσιμπάλντο, Φθινόπωρο, 1573.

Ειδήσεις: 

Προσθήκη νέου σχολίου

Το ArcadiaPortal.gr σέβεται όλες τις απόψεις, αλλά διατηρεί το δικαίωμά του να μην αναρτά υβριστικά, συκοφαντικά σχόλια και διαφημίσεις. Τα σχόλια απηχούν αποκλειστικά τις απόψεις των αναγνωστών.