Την περασμένη άνοιξη μια πρωτοφανής για τα αμερικανικά δεδομένα κινητοποίηση εξαπλώθηκε μέσα σε λίγες μέρες σαν πυρκαγιά σε πολλές πολιτείες των ΗΠΑ. Εξαντλημένοι από δεκαετίες περικοπών, μισθολογικών μειώσεων και τη σκανδαλώδη πριμοδότηση του ιδιωτικού τομέα, οι δάσκαλοι κατέβηκαν σε απεργίες διαρκείας. Η φετινή εκπαιδευτική χρονιά ξεκινά με τα ίδια προβλήματα, που όμως αυτή τη φορά, φέρνουν τους δασκάλους αντιμέτωπους με νέες προκλήσεις.
Όλες οι πολιτείες όπου σημειώθηκαν οι ανοιξιάτικες εκπαιδευτικές κινητοποιήσεις ελέγχονται από τους Ρεπουμπλικανούς. Τώρα έρχεται η σειρά της Καλιφόρνιας, μιας πολιτείας που παραδοσιακά κλίνει προς τους Δημοκρατικούς. Στα τέλη Αυγούστου, το 98% των μελών του συνδικάτου UTLA ψήφισαν σε γενική συνέλευση απεργιακές κινητοποιήσεις μέσα στο φθινόπωρο. Θα είναι κάτι που, αν μη τι άλλο, θα υπενθυμίσει ότι για τα δεινά της αμερικανικής δημόσιας παιδείας δεν ευθύνεται μόνο η αμερικανική Δεξιά.
Από τα χρόνια της διακυβέρνησης Κλίντον και στη συνέχεια, οι Δημοκρατικοί ασπάστηκαν το μοντέλο των λεγόμενων charter schools (σχολεία με κρατική χρηματοδότηση αλλά χωρίς συνδικαλιστική εκπροσώπηση έξω από το δημόσιο εκπαιδευτικό σύστημα) επιτρέποντας έτσι την ακόμη μεγαλύτερη απαξίωση του δημόσιου συστήματος.
"Καταλαβαίνουμε ότι αν δεν κάνουμε κάτι τώρα για τον συνεχή περιορισμό της χρηματοδότησης, τότε δεν θα υπάρχουμε σε πέντε χρόνια", υποστηρίζει η εκπρόσωπος του UTLA Αρλίν Ινούγε. Δεν ήταν όμως οι κινητοποιήσεις των συναδέλφων τους στις "ρεπουμπλικανικές πολιτείες" εκείνες που αφύπνισαν τους δασκάλους του Λος Άντζελες. Προετοιμάζονταν γι' αυτές εδώ και καιρό.
Πριν από τρία χρόνια, τα 35.000 μέλη του σωματείου τους ενέκριναν με μεγάλη πλειοψηφία την αύξηση κατά 30% της εισφοράς των μελών προκειμένου να δημιουργηθεί ένα εύρωστο και ανθεκτικό απεργιακό ταμείο. Παράλληλα, εκπρόσωποι του UTLA χτένιζαν τη χώρα στήνοντας δίκτυα επικοινωνίας με άλλες συνδικαλιστές ενώσεις. Διοργανώθηκαν ακόμη και σεμινάρια που παρέδιδαν εκπαιδευτικοί από πολιτείες όπου είχαν προηγηθεί απεργίες.
Απεργοί χωρίς συντάξεις
Επειδή φυσικά η απεργία δεν είναι και τόσο εύκολη υπόθεση στις ΗΠΑ. Για παράδειγμα, η πολιτεία του Τέξας διαθέτει νομοθεσία που απειλεί τους απεργούς ακόμη και με στέρηση των συνταξιοδοτικών δικαιωμάτων και της άδειας διδασκαλίας. Μια απειλή που όμως, σύμφωνα με τον πρόεδρο της τοπικής ομοσπονδίας εκπαιδευτικών Λούις Μαλφάρο, δεν πτοεί τους δασκάλους. "Στη Δυτικη Βιρτζίνια, την Αριζόνα και σε άλλες πολιτείες, οι απεργίες ήταν επίσης παράνομες αλλά αυτό δεν έπαιξε ρόλο" διαπιστώνει. "Αυτό που μετρά είναι το αν έχεις μαζί σου την κοινή γνώμη".
Στις έξι πολιτείες όπου την άνοιξη σημειώθηκαν απεργιακές κινητοποιήσεις (Δυτική Βιρτζίνια, Οκλαχόμα, Αριζόνα, Βόρεια Καρολίνα, Κεντάκι, Κολοράντο), οι έρευνες δείχνουν ότι η μεγάλη πλειοψηφία (63%) των Αμερικανών τάσσεται υπέρ των μισθολογικών αυξήσεων που ζητούν οι δάσκαλοι. Και είναι μια υποστήριξη που συνεχώς αυξάνεται: στην έναρξη της φετινής σχολικής χρονιάς το ποσοστό της εκτινάχτηκε κατά 16 ποσοστιαίες μονάδες.
Η υποστήριξη της αμερικανικής κοινωνίας σίγουρα δίνει αυτοπεποίθηση. Πέρα όμως από αυτό, οι αντεργατικοί νόμοι, οι διώξεις και η συνεχής κατασυκοφάντηση από ΜΜΕ και τοπικούς γερουσιαστές, που μιλούν για "εκβιασμό" και συγκρίνουν τη συμπεριφορά των απεργών με εκείνη "ενός κακομαθημένου εφήβου που ζητάει από τους γονείς του καινούργιο αυτοκίνητο", αντί να αποθαρρύνουν κάνουν τους δασκάλους ακόμη πιο αποφασισμένους. Το αποτέλεσμα είναι να αναβιώνει ένα αγωνιστικό πνεύμα που έμοιαζε χαμένο εδώ και δεκαετίες.
"Ποιανού είναι τα σχολεία; Δικά μας!" φώναζαν τον Ιούλιο, οι απεργοί εκπαιδευτικοί που συγκεντρώθηκαν στο Πίτσμπουργκ από κάθε γωνιά των ΗΠΑ. "Είμαστε και πάλι μαχητικοί, θα πάμε φυλακή αν χρειαστεί" τόνισε στην ομιλία του στο συνέδριο ο Ρόμπερτ Ρούσο, δάσκαλος στο Νιου Τζέρσεϊ. Και δεν ήταν λόγια του αέρα. Ο ίδιος είχε περάσει δύο εβδομάδες στη φυλακή τη δεκαετία του '70 για συμμετοχή σε μια ακόμη παράνομη απεργία. "Μας στερούν τα δικαιώματα, μας στερούν όλα όσα έχουμε κατακτήσει και οι άνθρωποι το αισθάνονται και είναι γεμάτοι ενέργεια", πρόσθεσε.
Τα σχολεία των φτωχών
Να 'ναι καλά ο Τραμπ δηλαδή που εμφανίζεται αποφασισμένος να στραγγίξει τη δημόσια εκπαίδευση και από τα τελευταία διαθέσιμα κονδύλια του ομοσπονδιακού προυπολογισμού. Με βάση μελέτες του ΟΟΣΑ, η κρατική χρηματοδότηση για τη δημόσια εκπαίδευση στις ΗΠΑ μειώνεται σταθερά τα τελευταία χρόνια. Κάτι που φυσικά οδηγεί στη συνεχή υποβάθμιση της.
Σύμφωνα με το Εθνικό Κέντρο για την Παιδεία και την Οικονομία (NCEE) της Ουάσιγκτον, ο μέσος μαθητής στη Σιγκαπούρη βρίσκεται 3,5 χρόνια μπροστά από τους Αμερικανούς συμμαθητές του στα μαθηματικά, 1,5 χρόνο μπροστά στην ανάγνωση και 2,5 χρόνια στις επιστήμες. Οι μαθητές σε χώρες τόσο διαφορετικές μεταξύ τους όσο ο Καναδάς και η Κίνα, η Εσθονία και η Νέα Ζηλανδία ξεπερνούν επίσης συστηματικά με τις επιδόσεις τους τους Αμερικανούς.
Δεν είναι εύκολο να μετρηθεί το επίπεδο παιδείας σε μια χώρα. Όλες οι σχετικές έρευνες του ΟΟΣΑ καταλήγουν, όμως, στο συμπέρασμα ότι οι κοινωνικές ανισότητες στις ΗΠΑ αποτελούν τον καθοριστικότερο παράγοντα για το σημερινό χαμηλό επίπεδο εκπαίδευσης. Πώς είναι δυνατόν άλλωστε να ενισχύσεις τη δημόσια παιδεία αν δεν αντιμετωπίσεις πρώτα τη φτώχεια;
Για τον πρόεδρο του NCEE Μαρκ Τάκερ, πρόκειται για ένα κατ' εξοχήν συστημικό πρόβλημα. Από τις αρχές του 20ού αιώνα τα αμερικανικά σχολεία συγκροτήθηκαν πάνω στο "μοντέλο του εργοστασίου", υποστηρίζει.
Οι εκπαιδευτικοί -κατά κύριο λόγο γυναίκες που παρέμεναν αποκλεισμένες από τις περισσότερες διαθέσιμες θέσεις εργασίας- αντιμετωπίζονταν πάντοτε ως αναλώσιμοι και αμείβονταν με εξαιρετικά χαμηλούς μισθούς. Τα δε δημόσια σχολεία, τα σχολεία των φτωχών, αποτελούσαν παραδοσιακά την τελευταία προτεραιότητα στην κατάρτιση κάθε προϋπολογισμού, με αποτέλεσμα να ξεμένουν συχνά από τα απολύτως απαραίτητα, ακόμη και βιβλία ή γραφική ύλη.
Το πείραμα της Αριζόνα
Την προσέγγιση αυτή φτάνει σήμερα στα άκρα -ή τη φυσική της κατάληξη- η κυβέρνηση Τραμπ, που εμφανίζεται αποφασισμένη να οδηγήσει τον διαχωρισμό ιδιωτικών - δημοσίων σχολείων σε επίπεδα απαρτχάιντ. Το "πειραματόζωο" στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι η πολιτεία της Αριζόνα, μια δηλαδή από τις πολιτείες όπου σημειώθηκαν τους προηγούμενους μήνες απεργιακές κινητοποιήσεις εκπαιδευτικών.
Εκεί, έπειτα από σχετική πρωτοβουλία της δισεκατομμυριούχου "φιλάνθρωπου" υπουργού Παιδείας Μπέτσι Ντεβός και τη γενναιόδωρη χρηματοδότηση ιδρυμάτων που ελέγχονται από τους συντηρητικούς μεγιστάνες αδελφούς Κοχ, τέθηκε σε εφαρμογή ένα σύστημα "σχολικής επιλογής" με κουπόνια που μπορούν να ξοδευτούν από τους γονείς των μαθητών σε ιδιωτικά ή ακόμη και θρησκευτικά σχολεία. Για τους εκπαιδευτικούς, φυσικά, πρόκειται για ένα ακόμη μέσο αποδυνάμωσης των δημοσίων σχολείων.
Η κρατική επιχορήγηση για τα σχολεία της Αριζόνα είναι ήδη τόσο πενιχρή ώστε οι τάξεις των μαθητών στα περισσότερα σχολεία να διαθέτουν περισσότερους από 40 μαθητές, ενώ η διεύθυνση να αναγκάζεται να εκλιπαρεί για χορηγίες ιδιωτών προκειμένου να εξασφαλίσει τα στοιχειώδη. Τώρα τα vouchers της Ντεβός έρχονται να δώσουν τη χαριστική βολή. "Δεν μπορούμε να χρηματοδοτούμε δύο εκπαιδευτικά συστήματα. Εδώ μετά βίας τα καταφέρνουμε με ένα" δηλώνει η δασκάλα Μπεθ Λούις, πρόεδρος της οργάνωσης "Σώστε τα σχολεία μας".
Η οργάνωση υπέβαλε στις αμερικανικές αρχές τον Αύγουστο 111.500 υπογραφές κατοίκων της Αριζόνα με αίτημα τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος για το διπλό σχολικό σύστημα. Η προσφυγή του κέντρου "Αμερικανοί για την Ευημερία" των αδελφών Κοχ απορρίφθηκε από την αμερικανική Δικαιοσύνη και το δημοψήφισμα θα διεξαχθεί κανονικά στις 6 Νοεμβρίου, λίγες μέρες δηλαδή πριν από τις ενδιάμεσες εκλογές για την ανανέωση του Κογκρέσου.
Θα έχει ενδιαφέρον να δούμε αν και με ποιον τρόπο οι συνεχιζόμενες απεργιακές κινητοποιήσεις θα επηρεάσουν το εκλογικό αποτέλεσμα. Επειδή οι κοινωνικές αναταράξεις που προκαλούν αυτές γίνονται ήδη αισθητές ακόμη και στους Ρεπουμπλικανούς, που πριν από λίγους μήνες είδαν έκπληκτοι έναν δάσκαλο από το Κεντάκι να ξεπερνά σε ψήφους έναν από τους ανερχόμενους αστέρες του κόμματος στις προκριματικές εκλογές τους.
