Του Γιάννη Κουτσοκώστα
Πριν από μία εβδομάδα ένας φούρναρης από την Κω, ο Διονύσης Αρβανιτάκης, συγκίνησε τους πάντες με τον θάνατό του. Μόλις προχθές, την Κυριακή, ένας Έλληνας σκηνοθέτης κέρδισε «Όσκαρ» στο Χόλιγουντ και ένας νεαρός αθλητής, ο Στέφανος Τσιτσιπάς, ανέβηκε στο ενδέκατο σκαλί στον παγκόσμιο βάθρο του τένις, στη Μασσαλία. Καμιά σχέση μεταξύ τους. Άγνωστος στο ευρύ κοινό ο φούρναρης, διάσημοι πλέον οι άλλοι δύο. Και οι τρεις όμως, ο καθένας από το δικό του μετερίζι, φωτίζουν την εικόνα μιας Ελλάδας που υπάρχει, λάμπει αλλά και συγκινεί, σφύζει από περίσσιο ταλέντο αλλά και από περίσσευμα ανθρωπιάς, που φεύγει μπροστά αλλά δεν αφήνει πίσω αρχές και αξίες, όπως η αλληλεγγύη στον πόνο των κολασμένων της γης. Σε αντίθεση με την Ελλάδα, που επίσης υπάρχει, αλλά υποκρίνεται, πέφτει θύμα ακραίων και ακροτήτων και... μαυρίζει... Και οι τρεις, ανεξαρτήτως της κοινωνικής μήτρας από την οποία προέρχονται, είναι «παιδιά» της ίδιας πατρίδας. Και μπορούν να είναι το θετικό πρότυπο, η απάντηση στη μιζέρια και στην ακροδεξιά απειλή. Γιατί είναι ευτύχημα απέναντι σε κάθε «πολιτιστικό» σκουπίδι να υπάρχουν κατάμεστα θέατρα και ένας Λάνθιμος, που κατακτά το Χόλιγουντ και κερδίζει Όσκαρ. Είναι παρήγορο απέναντι σε κάθε φαινόμενο υποκόσμου στον αθλητισμό να υπάρχουν ο Τσιτσιπάς και ο Αντετοκούνμπο, που διαπρέπουν παγκοσμίως. Και είναι ελπιδοφόρο απέναντι σε κάθε Χρυσαυγίτη και ακροδεξιό... κυνηγό κεφαλών μεταναστών και προσφύγων, να υπάρχουν χιλιάδες συμπολίτες, που ζουν δίπλα μας, που ξέρουν τι εστί αλληλεγγύη και ανθρωπιά. Και το δείχνουν.
Οι ήρωες του Αιγαίου
Με μια έννοια, το παράδειγμα των «ηρώων του Αιγαίου» έχει μεγαλύτερη αξία ακόμα και από ένα Όσκαρ ή από ένα κύπελλο σε τουρνουά τένις. Το συμβολίζει με τον καλύτερο τρόπο ο φούρναρης της Κω Διονύσης Αρβανιτάκης που «έφυγε» πριν από λίγες ημέρες έχοντας προλάβει να ταΐσει με γλυκό ψωμί χιλιάδες πρόσφυγες που κατέκλυζαν το νησί του. Κανείς δεν του το επέβαλε, δεν έκανε φιλανθρωπία, δεν πρόσφερε από τα έτοιμα ούτε χάριζε ό,τι έμενε απούλητο στα ράφια του φούρνου του. Απλά. Ξυπνούσε νωρίτερα από το συνηθισμένο, ζύμωνε και έψηνε κάθε μέρα μεγαλύτερες ποσότητες ψωμιού και το μοίραζε ο ίδιος στους πρόσφυγες. Γιατί ήξερε. «Ξέρω -έλεγε- πώς είναι να κοιμάσαι στον δρόμο, ξέρω πώς είναι να μην έχεις τίποτα. Πήγα στην Αυστραλία 15 ετών επειδή η οικογένειά μου δεν είχε να φάει. Ήμουν και εγώ σε μια βάρκα για σαράντα ημέρες, ξέρω πώς είναι...». Ο θάνατός του συγκίνησε τους πάντες. Τους δικούς του, τους συμπολίτες του στην Κω, όλη την Ελλάδα και όχι μόνο. Παυλόπουλος, Τσίπρας, Βούτσης, Μητσοτάκης, Γεννηματά, όλοι μίλησαν για «φωτεινό παράδειγμα ανθρωπιάς και αλληλεγγύης». Η Κομισιόν τον τίμησε, ενώ ο πρόεδρος Γιούνκερ τον χαρακτήρισε πολίτη - σύμβολο για την Ευρώπη.
Το συμπυκνώνει η γιαγιά Μαρίτσα από τη Λέσβο, που έγινε «διάσημη» όταν την κατέγραψε ο φακός μαζί με δύο άλλες γερόντισσες να ταΐζουν με μπιμπερό ένα προσφυγάκι. Και η οποία, όταν τη συνεχάρη ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, αναρωτήθηκε με απορία και σεμνότητα: «Γιατί, τι έκανα;». Το έδειχνε για μήνες και ο λιμενικός Κυριάκος Παπαδόπουλος, που θαλασσοπνιγόταν μέρα και νύχτα για να διασώσει τους θαλασσοπνιγμένους πρόσφυγες πριν πεθάνει, τον Οκτώβριο του 2018.
Στα μηνύματα των «ηρώων του Αιγαίου» αλλά και τα κατορθώματα του Λάνθιμου, του Τσιτσιπά και πολλών άλλων αντανακλάται η εικόνα μιας Ελλάδας της ελπίδας, της προόδου και της αλληλεγγύης και βρίσκει έκφραση ο γνήσιος πατριωτισμός στη σύγχρονη εποχή. Γιατί -φυσικά- «πατρίδα» δεν είναι «...οι κάμποι και τα άσπαρτα ψηλά βουνά, που απαγγέλλαμε κάποτε στο Δημοτικό, σε ποίηση Πολέμη. Δεν είναι καν μία ενιαία έννοια, δεν είναι χοάνη και πλυντήριο που χωράει τους πάντες και τους ξεπλένει όλους. Ούτε μπορεί να θεωρηθεί κανείς πατριώτης μόνο και μόνο επειδή ορκίζεται νυχθημερόν στο όνομα της πατρίδας ενώ μισεί τις πατρίδες των άλλων. Η πατρίδα και ο πατριωτισμός ορίζονται από την καθημερινή στάση ζωής, που υιοθετεί καθένας ανάλογα με τις απόψεις, τις ιδέες και τις αρχές του και με τα πρότυπα που επιλέγει. Και ευτυχώς δεν είναι λίγα.
