Της Λήδας Καζαντζάκη
Ανέπτυξαν μια κοινή γλώσσα ο γλύπτης Χρήστος Καπράλος και η χαράκτρια Βάσω Κατράκη, που συνδέθηκαν μέσα στον τόπο και προπάντων τον χρόνο όπου και οι δύο γαλουχήθηκαν. Γεννήθηκαν και μεγάλωσαν στην περιοχή της Αιτωλοακαρνανίας, στο Παναιτώλιο ο Καπράλος και στο Αιτωλικό η Κατράκη.
Κινήθηκαν και οι δύο μέσα στη διάρκεια της δημιουργικής τους πορείας μέσα στους μακρινούς μύθους και στην κοντινή ιστορία της Ελλάδας που ένα μέρος της (Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος, γερμανική Κατοχή, Εμφύλιος, χούντα των συνταγματαρχών, Μεταπολίτευση) έζησαν οι ίδιοι. Κατέγραψαν πάνω σε συγγενή υλικά, όπως ο πωρόλιθος και ο ψαμμίτης λίθος, αλλά και εντελώς διαφορετικά υλικά, όπως το ξύλο ή ο χαλκός, τα βιώματά τους. Ανέδειξαν ως κυρίαρχη μορφή τη γυναίκα και ιδιαίτερα την υπομένουσα καρτερικά μάνα αλλά και το άλογο και τους έφιππους διαχρονικούς ήρωες ως σύμβολα της αντίστασης στους εκάστοτε κατακτητές.
Άντλησαν εικονογραφικά στοιχεία από την αρχαία ελληνική, τη λαϊκή και τη μοντέρνα τέχνη και τον κοινωνικό τους περίγυρο. Άφησαν όμως, όπως χαρακτηριστικά έλεγε η Κατράκη, «το υλικό να μιλάει μόνο του». Προσέλαβαν τα ερείσματα των διαφορετικών δασκάλων τους αλλά και τα διεθνή μηνύματα της μεσοπολεμικής και μεταπολεμικής τέχνης και πέρασαν έτσι από την παραστατικότητα στην αφαίρεση.
Ο διάλογος των δύο κορυφαίων Ελλήνων εικαστικών που συντελείται μέσω των έργων τους στην «Roma Gallery» στο Κολωνάκι εκπλήσσει. Ο θεατής του βρίσκεται αντιμέτωπος με τα μικρών διαστάσεων ρεαλιστικά αλλά και τα σημαδεμένα από τον σουρεαλισμό και την αφαίρεση χάλκινα γλυπτά του Χρήστου Καπράλου. Τα τελευταία μάς παραπέμπουν ευθέως σε μεταπολεμικές συνθέσεις του Άγγλου γλύπτη Χένρι Μουρ. Βλέπει στις λιθογραφίες και στα σχέδιά του τους λιτούς όγκους και τις μεγαλόσχημες χειρονομίες που τα σφραγίζουν. Και μιλούν άμεσα με τις ανηρτημένες στους τοίχους της γκαλερί λίθινες μήτρες της Βάσως Κατράκη. Εκεί όπου η Κατράκη κατάφερε να λυτρωθεί από την παραδοσιακή γραφή, να ενσωματώσει στο έργο της τον εξπρεσιονισμό και τη λυρική αφαίρεση.
Οι ομοιότητες στις φόρμες και στα ύφη που χρησιμοποιούν και μετασχηματίζουν και τονίζονται με το επιτυχές στήσιμο των έργων στην παρούσα έκθεση προκαλούν ενίοτε σύγχυση. Έτσι ώστε ο θεατής να μην αναγνωρίζει συχνά την ταυτότητα του δημιουργού τους.
Γιατί, καθώς επισημαίνει ο σημαντικός τεχνοκρίτης Κώστας Σταυρόπουλος, «η Βάσω επιχείρησε στη χαρακτική κάτι ανάλογο που είχε επιχειρήσει στη γλυπτική ο Χρήστος Καπράλος. Κι αν δεν ήταν διαφορετικά τα είδη που ο καθένας τους δούλευε, ο Καπράλος τη γλυπτική και η Βάσω τη χαρακτική, υπήρχε κίνδυνος να κατηγορήσει ο ένας τον άλλον για προθέσεις κλοπιμαίων εικαστικών πρωταρχικών εμπνεύσεων». Και γιατί, προσθέτω εγώ, ανεξαρτήτως κοινών καταβολών και επιρροών, αυτοί οι δύο καλλιτέχνες έθεσαν στο επίκεντρο του έργου τους τον άνθρωπο και την τραγικότητα της ύπαρξής του μέσα στην οικουμενικότητα και την ιδιαιτερότητά της.
Info: Χρήστος Καπράλος (1909-1993) και Βάσω Κατράκη (1914-1988), «Ελεγείες σε πέτρα και μέταλλο»
Roma Gallery, Ρώμα 5, Κολωνάκι
Διάρκεια έκθεσης: 30 Μαΐου - 31 Ιουλίου 2019
Ώρες λειτουργίας: Δευτ./Τετ./Σαβ.: 10 π.μ.-4 μ.μ., Τρ./Πεμ./Παρ.: 10 π.μ.-8 μ.μ.
