Κομισιόν και ΕΚΤ σφίγγουν τη "θηλιά" για τα "κόκκινα" δάνεια

Της Νένας Μαλλιάρα

Νέες παρεμβάσεις για την αντιμετώπιση του τεράστιου προβλήματος των "κόκκινων" δανείων πανευρωπαϊκά δρομολογούν εντός του 2017 Βρυξέλλες και Φρανκφούρτη.

Η "μάχη" με τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια στη γηραιά ήπειρο, τα οποία προσεγγίζουν το 1 τρισ. ευρώ, με το 10% εξ αυτών να αφορά το ελληνικό τραπεζικό σύστημα, αποδεικνύεται πολύ δυσκολότερη στην πράξη από τον επί του χάρτου σχεδιασμό της.

Αυτή είναι η "τελευταία" εκτίμηση, πέραν της ΕΚΤ, για το θέμα των "κόκκινων" δανείων και από την Κομισιόν, της οποίας αποτελεί  πλέον προτεραιότητα.

Οι Βρυξέλλες παραδέχονται πως μπορεί να αποδειχθεί πολύ πιο φιλόδοξη απ' ό,τι σχεδιαζόταν αρχικά, απαιτώντας περαιτέρω νομοθετικές παρεμβάσεις μέσα στους επόμενους μήνες.

Σύμφωνα με τις πληροφορίες του "Κ", το στίγμα των προθέσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στο θέμα αυτό πρόκειται να δοθεί στις 7 Ιουνίου. Διαβούλευση για το ζήτημα των NPLs που πρόκειται να δημοσιεύσει η Κομισιόν θα καταδεικνύει την ανάγκη πρόσθετης νομοθετικής δράσης μέσα στο τέταρτο τρίμηνο του 2017, με στόχο την ενίσχυση της δευτερογενούς αγοράς NPLs. Πρόκειται, δηλαδή, για τη βελτίωση του πλαισίου τιτλοποιήσεων "κόκκινων" δανείων και τη διεύρυνση των δυνατοτήτων πώλησής τους στις αγορές, ούτως ώστε να επιταχυνθεί η απομείωση του όγκου των NPLs από τους ισολογισμούς των τραπεζών και να απελευθερωθούν κεφάλαια για νέες υγιείς χορηγήσεις.

Επιπλέον, η Κομισιόν θα εισηγηθεί περαιτέρω νομοθετικές παρεμβάσεις μέσα στο πρώτο τρίμηνο του 2018, οι οποίες θα στοχεύουν στη δυνατότητα των εξασφαλισμένων πιστωτών να ανακτούν αξία από τα εξασφαλισμένα δάνεια, με έμφαση τα επιχειρηματικά. Για την Ελλάδα, οι παρεμβάσεις αυτές μεταφράζονται στη δυνατότητα των πιστωτών να ικανοποιούνται από ρευστοποίηση των εξασφαλίσεων του οφειλέτη, κάτι που μέχρι σήμερα δεν έχει καταστεί εκ των πραγμάτων εφικτό. Και αυτό, διότι ούτε οι πλειστηριασμοί έχουν λειτουργήσει ούτε η άμεση μετοχοποίηση χρεών υπερχρεωμένων επιχειρήσεων, με άμεση αποπομπή των διοικήσεών τους.

Ρυθμίσεις και ανακτήσεις ενεχύρων

Η διαβούλευση Βρυξελλών και Φρανκφούρτης έχει εστιάσει το τελευταίο διάστημα στον έλεγχο της αποτύπωσης των δεδομένων των τραπεζών για τα "κόκκινα" δάνεια και στην εξωτερική ανάθεση της διαχείρισής τους. Στο πλαίσιο αυτό, άνοιξε στην ελληνική αγορά το θέμα αλλαγών στον νόμο για τις εταιρείες διαχείρισης NPLs. Πρόκειται για αλλαγές που θα καθιστούν πολύ απλούστερη την αδειοδότηση εταιρειών διαχείρισης και θα τους παρέχουν πρόσθετες δυνατότητες διαχείρισης των εμπράγματων εξασφαλίσεων (ακίνητα) που θα συνοδεύουν τα προς μεταβίβαση δάνεια.

Όπως έχει αποκαλύψει το "Κ", οι ελληνικές τράπεζες βρίσκονται ήδη κάτω από τον έλεγχο του SSM, ο οποίος θα γίνει επιτόπιος τον Ιούνιο, με την έλευση στελεχών του εποπτικού οργανισμού στην Αθήνα και την παραμονή τους στις τράπεζες επί πέντε εβδομάδες. Στο επίκεντρο τότε θα βρεθούν οι ρυθμίσεις που έχουν εφαρμόσει οι τράπεζες για να καταστήσουν μη εξυπηρετούμενα δάνεια εξυπηρετούμενα και, συνακόλουθα, η πορεία των ανακτήσεων ενεχύρων. Ειδικότερα, το ενδιαφέρον του SSM εστιάζει σε:

α) Ανακτήσεις σε μετρητά (από εισπράξεις τόκων, προμηθειών, αποπληρωμών κεφαλαίου, διακανονισμών, ρευστοποίηση εξασφαλίσεων, μεταβιβάσεων) μη εξυπηρετούμενων δανείων προς το μέσο υπόλοιπο των μη εξυπηρετούμενων δανείων.

β) Δάνεια με μακροπρόθεσμες ρυθμίσεις προς το σύνολο των μη εξυπηρετούμενων δανείων και των ρυθμισμένων με μακροπρόθεσμες ρυθμίσεις εξυπηρετούμενων δανείων.

γ) Υπόλοιπο μη εξυπηρετούμενων δανείων για περίοδο άνω των 720 ημερών, τα οποία δεν έχουν καταγγελθεί, προς το άθροισμα των μη εξυπηρετούμενων δανείων για περίοδο άνω των 720 ημερών τα οποία δεν έχουν καταγγελθεί και των καταγγελμένων δανείων.

δ) Υπόλοιπο καταγγελμένων δανείων για τα οποία έχουν κινηθεί νομικές διαδικασίες προς το σύνολο των καταγγελμένων δανείων.

Η ποιότητα των data

Ο έλεγχος διαρκείας, που διενεργείται αθόρυβα τους τελευταίους μήνες στις ελληνικές τράπεζες, κινείται προληπτικά για τυχόν νέες κεφαλαιακές ανάγκες στα stress tests της ΕΚΤ την άνοιξη του 2018. Ο έλεγχος αυτός θα δώσει την άποψη του επόπτη για την επάρκεια των κεφαλαιακών δεικτών των ελληνικών τραπεζών τον Σεπτέμβριο.

Στο πλαίσιο αυτό, οι ελληνικές τράπεζες ολοκλήρωσαν στα μέσα Μαΐου την παράδοση στοιχείων στον SSM σχετικά με τη συμπεριφορά των χορηγήσεων (ICAP) και της ρευστότητάς τους (ILAP). Τα στοιχεία αυτά παρουσιάστηκαν στη βάση προβλέψεων σε ένα βασικό και σε ένα δυσμενές σενάριο, μαζί με τις δράσεις των τραπεζών ανά περίπτωση. Έτσι, για παράδειγμα, για τα δάνεια, οι τράπεζες υπέβαλαν σενάριο για την περίπτωση που δεν αποπληρωθούν "κόκκινα" δάνεια ή δεν μειωθούν στο βαθμό που υπολογίζει το βασικό σενάριο, καθώς επίσης και για την περίπτωση που υποχρεωθούν σε μεγάλη αύξηση των προβλέψεων, συνυπολογιζομένης της αύξησης των προβλέψεων που θα απαιτηθεί από την εφαρμογή του νέου λογιστικού προτύπου IFRS 9.

Κεντρικό σημείο των ελέγχων αυτών ήταν ο έλεγχος ποιότητας στην αποτύπωση των στοιχείων που παρέχουν οι τράπεζες για τα δανειακά τους χαρτοφυλάκια. Ειδικότερα, ο λεγόμενος έλεγχος TRIM, ο οποίος αφορά το πώς υπολογίζουν οι τράπεζες τα στοιχεία του σταθμισμένου ενεργητικού τους – στοιχείο καθοριστικό για το πώς διαμορφώνονται οι δείκτες κεφαλαιακής επάρκειας.

Ο κανονισμός που ισχύει πανευρωπαϊκά απαιτεί από τις τράπεζες να έχουν διαθέσιμα ανά πάσα στιγμή επαρκή κεφάλαια ώστε να μπορούν να καλύπτουν απρόβλεπτες ζημίες και να διατηρούν τη φερεγγυότητά τους σε περιόδους κρίσης. Η έννοια του σταθμισμένου ως προς τον κίνδυνο ενεργητικού σημαίνει ότι, όσο πιο επικίνδυνα είναι τα στοιχεία του ενεργητικού μιας τράπεζας, τόσο περισσότερα κεφάλαια θα πρέπει να έχει ανά πάσα στιγμή διαθέσιμα.

Στην παρούσα φάση, οι ελληνικές τράπεζες δεν υπολογίζουν όλες με τον ίδιο τρόπο τα σταθμισμένα στοιχεία ενεργητικού. Οι δύο εξ αυτών έχουν standard μέθοδο υπολογισμού (π.χ., τα καταναλωτικά δάνεια χωρίς καλύψεις αποτιμώνται στο 100% του κινδύνου κ.ο.κ.), οι δύο άλλες χρησιμοποιούν εσωτερικά μοντέλα αποτίμησης με βάση παρελθοντικές επιδόσεις. Ο δεύτερος τρόπος υπολογισμού μπορεί να καταλήγει σε μικρότερο σταθμισμένο ενεργητικό, βελτιώνοντας τεχνητά τον δείκτη κεφαλαιακής επάρκειας.