Αμερική: Κάποτε μιλούσε και ο κόσμος άκουγε

του Jarrett Blanc

Βρισκόμουν έξω από τη Ζυρίχη την πρώτη εβδομάδα του Οκτωβρίου, για την ετήσια συνάντηση του Φόρουμ Ευρώπης-Ιράν, ένα μεγάλο επιχειρηματικό συνέδριο. Στη συνεδρίαση του 2016 οι άνθρωποι ήταν ανήσυχοι για την αμερικανική στάση προς το Ιράν και το Κοινό Ολοκληρωμένο Σχέδιο Δράσης (JCPOA), παρά τη δέσμευση του Obama στη συμφωνία.

Οι συζητήσεις στους διαδρόμους αυτή τη χρονιά ήταν διαφορετικές. Στελέχη από όλη την ήπειρο εργαζόταν σε εισαγωγές, εξαγωγές και επενδυτικές συμφωνίες με το Ιράν. Δεν μπορούσα να σταματήσω να σκέφτομαι την EF Hutton, μια παλιά αμερικανική χρηματιστηριακή με τις πανταχού παρούσες διαφημίσεις της στις δεκαετίες 1970 και 1980, υποσχόμενη ότι "όταν η EF Hutton μιλάει, οι άνθρωποι ακούνε”. Όταν το χρηματιστήριο κατέρρευσε το 1987, η εταρεια είχε ήδη υποστεί πλήγμα με τις καταγγελίες για νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, και η εταιρεία κατέρρευσε. Η ηθική χρεοκοπία ακολουθήθηκε από την πτώχευση.

Εδώ και καιρό είναι αλήθεια πως όταν ο πρόεδρος των ΗΠΑ ή οι εκπρόσωποι του μιλούν, οι άνθρωποι άκουγαν. Το αμερικανικό σύνταγμα δημιούργησε ένα αδύναμο εκτελεστικό θεσμό, αλλά ο πρόεδρος έγινε ο πλασματικός "ηγέτης του ελεύθερού κόσμου”. 

Η υπόθεση του Ιράν υποδηλώνει ότι αυτή η προεδρική εξουσία ατροφεί. Ο πρόεδρος Trump προσελκύει μεγάλη προσοχή, αλλά οι άνθρωποι δεν τον ακούνε.

Ο Trump έχει αποδυναμώσει τους ανθρώπους που υποτίθεται ότι μιλούν εκ μέρους του, με το να τους αντικρούσει σε κρίσιμα ζητήματα όπως γιατί απέλυσε τον διευθυντή του FBI, James Comey μέχρι και για την αμερικανική θέση αναφορικά με την κρίση μεταξύ των συμμάχων μας στον Κόλπο, και την πιθανότητα διαπραγματεύσεων για τη μείωση των εντάσεων στην χερσόνησο της Κορέας. Εάν συνέβαινε αυτό, ο Trump θα μπορούσε να υποστηρίξει ότι ο ευνουχισμός του υπουργικού του συμβουλίου είναι απλώς μια συνέχεια της επίθεσής του στο συστημα. Αλλά ο πρόεδρος έχει επίσης υπονομεύσει τον εαυτό του.

Τον Ιούλιο, η κυβέρνηση των ΗΠΑ πιστοποίησε στο Κογκρέσο ότι το Ιράν συμμορφώνεται με τις υποχρεώσεις του με βάση την JCPOA. Αμέσως μετά, ο trump δήλωσε στη The Wall Street Journal ότι "θα του προξενούσε έκπληξη” εάν έβρισκε ότι η Τεχεράνη ήταν ξανά σε συμμόρφωση των συμφωνηθέντων στην επόμενη προθεσμία τον Οκτώβριο, παρά το ότι δεν υπάρχει κάποια περίπτωση το Ιράν να έχει παραβιάσει τη συμφωνία.

Τότε, φαινόταν μια ένδειξη ότι ο trump σχεδίαζε να πραγματοποιήσει τις υποσχέσεις του για αποχώρηση από τη συμφωνία με το Ιράν. Πιο πρόσφατα, έχει γίνει σαφές ότι η κυβέρνηση στην πραγματικότητα έχει στο μυαλό της έναν ελιγό RubE Goldberg, με τον οποία δεν επικυρώνει τη συμμόρφωση αλλά πείθει τους Ρεπουμπλικάνους του Κογκρέσου να μην θέσει εκ νέου τις κυρώσεις που άρθηκαν από την JCPOA, αφήνοντας τη συμφωνία σε ισχύ για την ώρα -αν όλα πάνε σύμφωνα με το σχέδιο.

Εάν ερχόταν από άλλον Αμερικανό πρόεδρο, μία τέτοια απειλή θα είχε τρομοκρατίσει τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις που ψάχνουν για δουλει΄ές στο Ιράν. Οι μεγάλες επιχειρήσεις έχουν "παγώσει” τις αναπτυξιακές τους προσπάθειες μέχρ οι ΗΠΑ να λάβουν και να ανακοινώσουν μια ξεκάθαρη και ισχυρή απόφαση για την JCPOA και τις κυρώσεις στο Ιράν. Χωρίς στην πραγματικότητα να παραβιάζουν τη συμφωνία, οι ΗΠΑ θα υπενθυμίσουν στο Ιράν και σε άλλους πιθανούς αντιπάλους την ευκολία με την οποία η Ουάσιγκτον μπορεί να υπονομεύσει την ανάπτυξη της οικονομίας.

Αυτό δεν συνέβη: Το δράμα του προέδρου οδηγεί τα ποροστά, αλλά ένας μερικός κατάλογος από αυτά που έχουμε δει στην πραγματικότητα από τον Ιούλιο περιλαμβάνει:

Ο πετρελαϊκός κολοσσός Total προχωράει με μια συμφωνία 5 δισ. ευρώ
Ο πιστωτικός οργανισμός εξαγωγών της Δανίας εγγυάται το 100% της χρηματοδότησης εξαγωγικών συμφωνιών -συμπεριλαμβανομένου και έναντι του κινδύνου αμερικανικών κυρώσεων
Η μεγαλύτερη τράπεζα της Δανίας, Danske Bank, έχει χορηγήσει πιστωτική γραμμή 500 εκατ, ευρώ διαθέσιμη για τις συμφωνίες που περιλαμβάνουν κάποιες απο τις μεγαλύτερες τράπεζες του Ιράν
Η αυστριακή Oberbank έχει κάνει μια παρόμοια συμφωνία με τις ιρανικές τράπεζες για να παράσχει πίστωση για τις αυστριακές επιχειρήσεις που επενδύουν στο Ιράν, ύψους 1 δισ. ευρώ περίπου
Η ΒΡΙ, η γαλλική κρατική επενδυτική τράπεζα, θα διαθέσει περίπου έως 500 εκατ. ευρώ ετησίως σε γαλλικές επιχειρήσεις στο Ιράν
Μια εταιρεία του Ηνωμένου Βασιλείου διαθέτει 500 εκατ. ευρώ για να κατασκευάσει το μεγαλύτερο εργοστάσιο ηλιακής ενέργειας στον κόσμο στο Ιράν
Μια ιταλική χρηματοπιστωτική εταιρεία έχει γίνει ο πρώτος διεθνής φορέας που αποκτά συμμετοχή σε μια ιρανική εταιρεία παροχής χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών.

Αυτό δεν σημαίνει ότι υπάρχει "χρυσός” στο Ιράν. Η χώρα είναι ακόμη ένα δύσκολο μέρος για να κάνει κανείς business, κυρίως εξαιτίας των εσωτερικών προβλημάτων του Ιράν. Οι διεθνείς τραπεζικές σχέσεις αποτελούν επίσης μια πρόκληση, και όχι εξαιτίας του συνεχιζόμενου αμερικανικού εμπάργκο. Αλλά οι Ευρωπαίοι δεν φαίνεται να ανησυχούν ιδιαιτέρως με τη ρητορική Trump, κάτι που πρέπει να ανησυχήσει τις ΗΠΑ σχετικά με την μελλοντική της επιρροή.

Εάν οι ΗΠΑ -είτε ο πρόεδρος είτε το Κογκρέσο- επιβάλλουν εκ νέου τις κυρώσεις που είχε άρει η JCPOA, αυτή η νέα έλλειψη προεδρικής αξιοπιστίας και εξουσίας, θα έχει ακόμη μεγαλύτερη σημασία. Το μεγαλύτερο μέρος των πυρηνικών κυρώσεων ήταν δευτερεύουσες κυρώσεις ή περιορισμοί της ικανότητας τον μη αμερικανικών επιχειρήσεων να κάνουν business με το Ιράν. Οι αμερικανικές επιχειρήσεις παραμένουν σε μεγάλο βαθμό αποκλεισμένες από τις συναλλαγές με το Ιράν, εκτός από λίγους κλάδους. Οι δευτερεύουσες κυρώσεις είναι βαθιά αντιδημοφιλείς μεταξύ των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων και επιχειρήσεων, που τις βλέπουν ως μια προσπάθεια να εξαχθεί ο αμερικανός νόμος.

Ευρωπαίοι αξιωματούχοι έχουν ήδη προειδοποιήσει ότι θα απαντήσουν τυχόν δευτερεύουσες κυρώσεις με αντίμετρα που αποσκοπουύν να αποθαρρύνουν τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις από το να συμμορφωθούν με το αμερικανικό δίκαιο. Οι προηγούμενες προσπάθειες να μπλοκαριστούν οι αμερικανικές κυρώσεις περιλαμβάνουν υποσχέσεις για πρόστιμα σε εταιρείες που συμμορφώνονται, αποζημιώσεις για εταιρείες που τιμωρούνται από τις ΗΠΑ και αντίμετρα έναντι των ανταγωνιστών των ΗΠΑ.

Επειδή αυτά τα αντίμετρα δεν έχουν ποτέ δοκιμαστεί πλήρως, δεν είναι σαφές πώς θα αντιδράσει ο ευρωπαϊκός ιδιωτικός τομέας -είναι ευκολότερο να προβλεφθούν οι μακροοικονομικές επιδράσεις της εμπορικής διαφωνίας παρά οι μικροοικονομικές αποφάσεις μεμονωμένες επιχειρήσεων. Τουλάχιστον εν μέρει, οι αποφάσεις των εταιρειών θα εξαρτώνται από την σχετική αξιοπιστία των ΗΠΑ και της ΕΕ στο να απειλούν με πρόστιμα ή να υπόσχονται στήριξη. Υπό φυσιολογικές συνθήκες, οι πανίσχυρες ρυθμιστικές και εκτελεστικές υπηρεσίες των ΗΠΑ πιθανώς θα οδηγήσουν την ισορροπία προς τη συμμόρφωση με την αμερικανική νομοθεσία.

Οι συμφωνίες που συνάπτουν οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις με το Ιράν υποδηλώνουν ότι η αμερικανική αξιοπιστία είναι χαμηλή ωστόσο. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες ίσως μπορούν να πείσουν τους επιχειρηματικούς ηγέτες να συνεχίσουν να αγνοούν την Ουάσιγκτον.

Η επιρροή μπορεί να χαθεί, και να χαθεί γρήγορα, από κακές στρατηγικές αποφάσεις και αποφάσεις τακτικής. Εάν η EF Hutton είχε ακόμη μία πλατφόρμα, ίσως μας προειδοποιούσε ότι η ηθική χρεοκοπία δεν είναι απλώς κακή. Είναι κακή για business.

Μπορείτε να δείτε το κείμενο εδώ: http://carnegieeurope.eu/strategiceurope/73387?lang=en