Ο πλέον αδύναμος κρίκος...

Του Κώστα Στούπα 

Οι περισσότεροι Έλληνες έχουν κουραστεί να τα βλέπουν όλα "μαύρα” καθώς με την κατάσταση που επικρατεί στην οικονομία, εκτός όσων έχουν βγάλει τα λεφτά τους στο εξωτερικό ή κερδίζουν από την κρίση, κανείς δεν είναι να θέση να γνωρίζει τι θα του ξημερώσει. Για ψυχοπροφυλακτικούς λόγους λοιπόν προσπαθούν να μην παρακολουθούν τις εξελίξεις...

Η κατάσταση της απάθειας και της κόπωσης που επιδεικνύει μετά το 2015 ένα μεγάλο μέρος της κοινωνίας εκλαμβάνεται από τους ιθύνοντες, εντός και εκτός της χώρας, ως ικανότητα της κυβέρνησης να ελέγχει και να εκτονώνει τις κοινωνικές αντιδράσεις.

Στο βαθμό που δεν έχουν εξαλειφθεί τα αίτια της χρεοκοπίας η οργή θα επανακάμψει.

Παρά τα 7-8 χρόνια κρίσης πέραν του μη βιώσιμου πρωτογενούς πλεονάσματος ελάχιστες μεταρρυθμίσεις δομών από αυτές που μας οδήγησαν στη χρεοκοπία έχουν ολοκληρωθεί.

Η παρουσία θηριώδους πρωτογενούς πλεονάσματος όταν δεν παρατηρείται ανάλογη αύξηση του ΑΕΠ ή αύξηση των επενδύσεων σημαίνει πως αφαιρούμε "καύσιμα” από το ντεπόζιτο του τρακτέρ που θα οργώσει για να σπείρουμε. Τα "καύσιμα” αυτά τα μεταφέρουμε στη δεξαμενή του καυστήρα που θα μας θερμάνει τις κρύες νύχτες.

Το τρακτέρ όμως με λιγότερα "καύσιμα” θα οργώσει λιγότερο και του χρόνου τα έσοδα θα είναι μικρότερα και κατά συνέπεια μικρότερες και οι δαπάνες για τρόφιμα και "καύσιμα”.

Καθώς δεν έχει δρομολογηθεί βιώσιμη λύση του ελληνικού προβλήματος, η οργή και οι εντάσεις είναι θέμα χρόνου να επανέλθουν. Το πιθανότερο είναι πως θα επανέλθουν δριμύτερες καθώς η επόμενη ένταση της κρίσης θα είναι χειρότερη από εκείνες που προηγήθηκαν το 2015, το 2012 και το 2010.

Γιατί θα είναι χειρότερη;

Είναι απλό. Καθώς τα χρόνια περνούν καταναλώνουμε το "λίπος” που η ελληνική κοινωνία είχε συσσωρεύσει τις δεκαετίες που προηγήθηκαν. Το "λίπος” ήταν οι καταθέσεις και η αξία των υπόλοιπων περιουσιακών στοιχείων.

Οι έρευνες της κοινής γνώμης τους τελευταίους μήνες καταδεικνύουν μια μικρή αύξηση της μερίδας της κοινής γνώμης που βλέπει με αισιοδοξία το μέλλον. Αυτό είναι φυσιολογικό καθώς διανύουμε μια περίοδο όπου οι διεθνείς οικονομικές συνθήκες είναι ιδιαίτερα θετικές και συμπαρασύρουν και τη χειμάζουσα ελληνική οικονομία.

Σε μια περίοδο δυναμικής ανάπτυξης για τις ευρωπαϊκές οικονομίες καθώς και την παγκόσμια οικονομία, η ελληνική οικονομία ακολουθεί ασθμαίνουσα με τις χαμηλότερες θετικές μεταβολές του ΑΕΠ το 2017 και ύφεση το 2016.

Μοιάζει με το σκηνικό της παλίρροιας όπου κατά τη διάρκεια της πλημμυρίδας όλες οι βάρκες που είναι δεμένες στο λιμάνι σηκώνονται, ακόμη και οι τρύπιες ή αυτές που δεν έχουν κουπιά ή μηχανή. Παλίρροια όμως σημαίνει πως μετά την πλημμυρίδα ακολουθεί η άμπωτις...

Κατά τη διάρκεια της αμπώτιδος οι βάρκες που δεν είναι τρύπιες ακολουθούν το ρεύμα επιπλέοντας. Οι άλλες κολλάνε στη λάσπη...

Τα σοβιετικά καθεστώτα δεν κατέρρευσαν σε μια περίοδο άνθισης της παγκόσμιας οικονομίας όταν οι τιμές των πρώτων υλών ήταν υψηλές. Κατέρρευσαν στις αρχές της δεκαετίας του ‘90 όταν οι τιμές έπεσαν και τα χρέη παρέμειναν υψηλά.

Η επόμενη κρίση στα τέλη της δεκαετίας του ‘90 και τις αρχές του 2000 προέκυψε όταν η τιμή των πρώτων υλών και του πετρελαίου έπεσε ξανά στα χαμηλά. Τότε η οργή έφερε στην εξουσία αυτούς που ήταν στην αντιπολίτευση. Τότε χρεοκόπησε η Αργεντινή και ήρθαν στην εξουσία ο Τσάβες, ο Πούτιν κλπ.

Κατά την περίοδο της κρίσιμων καμπών της οικονομίας παρατηρούνται μεγάλες πολιτικές αλλαγές. Στην Ελλάδα αυτό δεν συνέβη. Η μετάσταση του ΠΑΣΟΚ στο ΣΥΡΙΖΑ δεν επέτρεψε την ολοκλήρωση του τέλους της μεταπολίτευσης.

Οι "πρώτες ύλες” από τις οποίες εξαρτάται τα μάλα η οικονομία του ελληνικού προτεκτοράτου είναι ο τουρισμός, η ναυτιλία και κυρίως τα φθηνά δάνεια και οι επιδοτήσεις από την Ευρώπη και τις διεθνείς αγορές.

Τα capital controls έχουν μειώσει δραστικά τα έσοδα από μεταφορές (ναυτιλία) αλλά τα έσοδα από άλλες δραστηριότητες σε συνδυασμό με το φθηνότερο πετρέλαιο έχουν στηρίξει τα 2-3 τελευταία χρόνια την ελληνική οικονομία για να κρατήσει τη μύτη έξω από την επιφάνεια του νερού.

Μόλις τα νερά της πλημμυρίδας της διεθνούς ρευστότητας αποτραβηχτούν, στο αγελαίο ένστικτο των αγορών θα επικρατήσει η τάση της αποφυγής του ρίσκου, όπως έγινε το 2008. Τότε οι αδύναμοι κρίκοι της διεθνούς οικονομίας θα αρχίζουν να σπάνε ο ένας μετά τον άλλο...

Ποιος παραμένει ο πλέον αδύναμος κρίκος το ξέρουμε... Αυτό που δεν ξέρουμε είναι το πού θα ξεσπάσει η οργή και ποιες αλλαγές θα δρομολογήσει.

kostas.stoupas@capital.gr