Σύνοδος Κορυφής υπό το βάρος των "ιδεών" Tusk για το προσφυγικό

Του Κώστα Ράπτη

Ο Donald Tusk κατέγραψε τα τελευταία 24ωρα πολλές πρωτιές. Έγινε ο πρώτος πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου ο οποίος βρέθηκε να καταγγέλλεται από εθνικές κυβερνήσεις, την Κομισιόν και μεγάλες πολιτικές ομάδες του Ευρωκοινοβουλίου (η παλαιότερη, πολυσυζητημένη φραστική επίθεση του Βρετανού ευρωβουλευτή Nigel Farage κατά του Herman van Rompuy δεν μετρά, καθότι μεμονωμένη και προερχόμενη από αντιευρωπαϊκό πολιτικό χώρο). Και έγινε επίσης ο πρώτος που αντί, στο πνεύμα του αξιώματός του, να εργάζεται για την διαμόρφωση συναινέσεων ξεσήκωσε θύελλα, με την επιστολή του στην οποία χαρακτήρισε "διχαστικό” και "αναποτελεσματικό” το σύστημα κατανομής των δικαιούμενων διεθνούς προστασίας μεταξύ των κρατών-μελών βάσει υποχρεωτικών ποσοστώσεων.

Πρόκειται αναμφίβολα για ιδιόμορφη αντίληψη του τι θα πει άσκηση ηγεσίας. Και την καθιστά ακόμη πιο ιδιόμορφη το γεγονός ότι ο θόρυβος που προκάλεσε ο Donald Tusk δεν πρόκειται να έχει άμεσο αποτέλεσμα, εφόσον η τελευταία Σύνοδος Κορυφής του έτους, που ξεκινά απόψε στις Βρυξέλλες, δεν πρόκειται να εκδώσει κείμενο συμπερασμάτων για το προσφυγικό και μεταναστευτικό ζήτημα. Η καθορισμένη εποχή για την λήψη πρακτικών αποφάσεων είναι ο ερχόμενος Ιούνιος.

Η Σουηδή ευρωβουλευτίνα Cecilia Wilkstrom, η οποία πρωταγωνιστεί στις περί τους μηχανισμούς παροχής ασύλου συζητήσεις του Ευρωκοινοβούλιου αναρωτήθηκε, μιλώντας στο politico.eu αν ο Πολωνός την καταγωγή Tusk μιλά, σε ό,τι αφορά την αναθεώρηση του Κανονισμού του Δουβλίνου, ως πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου ή ως πρόεδρος της Ομάδας Visegrad, που συνασπίζει τις τέσσερις ανατολικοευρωπαϊκές χώρες (Πολωνία, Τσεχία, Ουγγαρία, Σλοβακία) με τις γνωστές άκαμπτες θέσεις στο ζήτημα. Μάλιστα οι τρεις πρώτες παραπέμφθηκαν από την Κομισιόν στο Ευρωδικαστήριο. 

Στην πραγματικότητα, ο Donald Tusk μάλλον δείχνει να εμπνέεται από το στυλ ηγεσίας του.... Donald Trump. Διότι, σύμφωνα με όσα εκμυστηρεύονται συνεργάτες του, επίσης στο politico.eu, ο στόχος του προέδρου του Συμβουλίου είναι να "ταρακουνήσει” τους Ευρωπαίους ηγέτες, να τους υποχρεώσει, καθώς θα βρίσκονται ενώπιος ενωπίω στο αποψινό δείπνο, να "παραδεχθούν την πραγματικότητα” (περίπου όπως δηλώνει ο ένοικος του Λευκού Οίκου για τις περί Ιερουσαλήμ εμπρηστικές πρωτοβουλίες του).

Και η πραγματικότητα για τον Tusk είναι ότι οι ποσοστώσεις "δεν λειτουργούν” - άσχετο αν η Κομισιόν δια του εκπροσώπου της Μαργαρίτη Σχοινά επιμένει να τονίζει ότι οι 32.000 μετεγκαταστάσεις που πραγματοποιήθηκαν αποτελούν το 90% του στόχου.

Το κρισιμότερο είναι ότι ο Tusk δίνει "φιλοσοφική” διάσταση στις αντιρρήσεις του, υποστηρίζοντας ότι η μεταναστευτική πολιτική είναι ένας τομέας που αποδείχθηκε ότι τυγχάνει καλύτερης διαχείρισης στο επίπεδο του εθνικού κράτους. Με το να αρνείται τη σκοπιμότητα της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης σε έναν τόσο κρίσιμο τομέα πολιτικής, ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου δεν προκαλεί απλώς τις αντιδράσεις λ.χ. της Ιταλίας ή της Ελλάδας που νιώθουν ότι κινδυνεύουν να αντιμετωπίσουν ασφυκτικές καταστάσεις αβοήθητες, ούτε απλώς μπαίνει στα χωράφια της Κομισιόν και του Ευρωκοινοβουλίου που επεξεργάζονται, με τη διαδικασία της συναπόφασης, φιλόδοξα σχέδια αναθεώρησης του Κανονισμού του Δουβλίνου, πάντα με βάση τη λογική των ποσοστώσεων. Ξεδιπλώνει μιαν αντίληψη "φρεναρίσματος” της ευρωπαϊκής ενοποίησης – εξ ού και η αρνητική υποδοχή που υποχρέωσε τον πολυπράγμονα Πολωνό να απαναδιατυπώσει "επί το ευρωπαϊστικότερον" την επιστολή του, την παραμονή της Συνόδου.

Υπενθυμίζεται ότι όλα αυτά συμβαίνουν ενώ την ίδια στιγμή το ζήτημα της θέσπισης αριθμητικής "οροφής” στους πρόσφυγες που θα δέχεται η Γερμανία αναμένεται να αποτελέσει ένα από τα μεγαλύτερα αγκάθια στις συνομιλίες CDU/CSU και SPD για το σχηματισμό "μεγάλου συνασπισμού”, ενώ και στη Δανία η κυβέρνηση μειοψηφίας του Lars Lokke Rasmussen, που στηρίζεται στην ανοχή του ακροδεξιού Κόμματος Δανικού Λαού κινδυνεύει να πέσει λόγω αντίστοιχων διαφωνιών.

Σε ό,τι αφορά πάντως στενά την Ελλάδα, εντύπωση προκαλεί το ότι στη συνάντηση που ζήτησε ο Πρωθυπουργός να έχει με τους Jean-Claude Juncker και Angela Merkel για τις ευρωτουρκικές σχέσεις και το προσφυγικό, θα συμμετάσχει και ο πρωθυπουργός της Βουλγαρίας Boris Borisov, μόνης άλλης χώρας της Ε.Ε. που μοιράζεται χερσαία σύνορα με την Τουρκία. Λίγες μέρες νωρίτερα, πάντως ο Αλέξης Τσίπρας, σε κρυπτική αναφορά του "εν παρόδω”, κατά τις κοινές δηλώσεις με τον Tayyip Erdogan άφησε να εννοηθεί ότι αναμένει στο εγγύς μέλλον (θετικές) εξελίξεις για το προσφυγικό – οι οποίες, εικάζει κανείς σε αυτή τη συγκυρία, μάλλον έχουν να κάνουν με την αποσυμφόρηση των νησιών του Αιγαίου.