Τι είναι το ενεργειακό χρηματιστήριο και πότε θα ξεκινήσει να λειτουργεί

Του Χάρη Φλουδόπουλου

Στο κείμενο της συμφωνίας για την τρίτη αξιολόγηση, για το κομμάτι της ηλεκτρικής ενέργειας, υπάρχει εκτενής αναφορά σε σχέση με το νέο μοντέλο λειτουργίας της αγοράς και την ανάγκη μέχρι τον Αύγουστο του 2018 να έχουν δημιουργηθεί και να είναι πλήρως λειτουργικές οι τέσσερις νέες αγορές του ηλεκτρισμού.

Στο ίδιο κείμενο αναφέρεται ότι θα πρέπει μέχρι το Φεβρουάριο να έχει δημιουργηθεί ο διάδοχος του λειτουργού της αγοράς ηλεκτρισμού ΛΑΓΗΕ και να είναι πλήρως λειτουργικά τα συστήματα ΙΤ για τις τέσσερις νέες αγορές. Στόχος με βάση τα όσα αναφέρονται στη συμφωνία είναι, το περίφημο μοντέλο στόχος (Target Model) να εφαρμόζεται στην ελληνική αγορά ηλεκτρισμού μέχρι τον Αύγουστο του 2018. 

Ποιος είναι ο διάδοχος του λειτουργού της αγοράς ηλεκτρισμού ΛΑΓΗΕ; Το νέο Ελληνικό Ενεργειακό Χρηματιστήριο το οποίο θα προκύψει από απόσχιση του κλάδου του σημερινού λειτουργού της αγοράς και το οποίο έχει ως στόχο να φέρει περισσότερη διαφάνεια και ασφάλεια στις συναλλαγές που αφορούν σε ενεργειακά αγαθά.

Με απλά λόγια η θέσπιση του Ενεργειακού Χρηματιστηρίου σημαίνει ότι οι ενεργειακές συναλλαγές θα φύγουν από το στενό έλεγχο του κράτους ή των κρατικών εταιρειών και θα πραγματοποιούνται με όρους αγοράς από τους συμμετέχοντες. 

Στην πραγματικότητα το Ενεργειακό Χρηματιστήριο δεν είναι τίποτε άλλο παρά μια αγορά στην οποία συναντιούνται και συναλλάσσονται οι πωλητές παραγωγοί και έμποροι ενέργειας με τους αγοραστές, δηλαδή τις εταιρείες προμήθειας, τους μεγάλους καταναλωτές, τους εκπροσώπους φορτίου κλπ. 

Με βάση το μοντέλο στόχος (target model) που καλείται να υιοθετήσει η χώρα, θα δημιουργηθούν συνολικά τέσσερις αγορές στις οποίες θα διενεργούνται συναλλαγές για διαφορετικά προϊόντα ανάλογα με το χρόνο της φυσικής παράδοσης ή τη λειτουργία τους στην αγορά. 

Όπως έχει ήδη τονιστεί από τους αρμόδιους φορείς, στόχος της δημιουργίας της ενεργειακού χρηματιστηρίου θα είναι να γίνονται ασφαλείς συναλλαγές, σε τιμές που θα αντανακλούν τις πραγματικές συνθήκες της αγοράς. 

Όπως προαναφέρθηκε το Χρηματιστήριο Ενέργειας θα δημιουργηθεί από απόσχιση του κλάδου του ΛΑΓΗΕ που έχει την ευθύνη για το σχεδιασμό και τη λειτουργία των αγορών. Συγκεκριμένα σύμφωνα με το νομοσχέδιο που είχε τεθεί σε δημόσια διαβούλευση θα συσταθεί Ανώνυμη Εταιρεία με την επωνυμία Ελληνικό Χρηματιστήριο Ενέργειας στο οποίο θα εισφερθούν ο κλάδος ηλεκτρικής ενέργειας και οι αρμοδιότητες του ΛΑΓΗΕ.

Η αγορά αναμένεται να είναι πλήρως λειτουργική 3 μήνες μετά την ψήφιση του νομοσχεδίου. Όταν θα δημιουργηθεί το Χρηματιστήριο Ενέργειας θα οργανώσει και θα διαχειριστεί τις εξής αγορές: 

Στον ηλεκτρισμό:
Αγορά Επόμενης Ημέρας (οι συναλλαγές που διενεργούνται υπάρχει υποχρέωση να παραδοθούν φυσικά την επόμενη μέρα
Ενδοημερήσια Αγορά (intra day)
Προθεσμιακή αγορά (Forward market) στην οποία θα μπορούν να κλείνονται συμβόλαια μεγάλης χρονικής διάρκειας όπως συμβαίνει για παράδειγμα σήμερα με τις δημοπρασίες ΝΟΜΕ
Αγορά εξισορρόπησης, στην οποία προσφέρεται ισχύς για την κάλυψη απαιτήσεων εφεδρείας του συστήματος 
Το ελληνικό Χρηματιστήριο Ενέργειας θα έχει την ευθύνη για το trading στην προθεσμιακή, την προημερήσια και την ενδοημερήσια αγορά, ενώ για την αγορά εξισορρόπησης θα λειτουργεί από τον ΑΔΜΗΕ αλλά η εκκαθάρισή της θα γίνεται από το χρηματιστήριο.

Δηλαδή το Χρηματιστήριο της Ενέργειας θα αντικαταστήσει το σημερινό μοντέλο του υποχρεωτικού pool και θα βοηθήσει ώστε η χονδρική του ρεύματος να λειτουργήσει με όρους ανταγωνισμού, διαφάνειας. Παράλληλα αναμένεται να  οδηγήσει στη σύζευξη της ελληνικής αγοράς με τις περιφερειακές ευρωπαϊκές αγορές.  

Τι ισχύει στην Ευρώπη

Να σημειωθεί ότι σε πολλά χρηματιστήρια ενέργειας της Ευρώπης δε διενεργούνται μόνο συναλλαγές ηλεκτρικής ενέργειας, αλλά και φυσικού αερίου και δικαιωμάτων εκπομπής ρύπων. Τα πιο γνωστά χρηματιστήρια είναι το Nord Pool και το χρηματιστήριο της Λειψίας ΕΕΧ,, στο οποίο έχει συγχωνευτεί και το γαλλικό χρηματιστήριο Powernext.