Χαράλαμπος Σπανδάγος

1 από 6

Γεννήθηκε στο Ρέθυμνο το 1861 και σπούδασε Νομική στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Δεν εξάσκησε ποτέ το επάγγελμα, διότι είχε κλίση προς τις επιχειρήσεις.
Hταν ο πρώτος γιος του Κωνσταντίνου Σπανδάγου, αρχοντικής οικογένειας, ο οποίος είχε εννέα παιδιά.
Κατά τη ρωσική κατοχή του Ρεθύμνου (1895-1905) διατηρούσε επιχείρηση απέναντι από την καθολική εκκλησία, την οποία σχεδίασε ανάλογα με το Βασιλικό Θέατρο Αθηνών, το οποίο ονόμασε “Ιδαίον Aνδρον”.
Καθώς ήταν μεγάλο επιχειρηματικό πνεύμα, έφερνε θιάσους από Ιταλία, Παρίσι και Βιέννη για να διασκεδάσει τους Ρεθυμνιώτες και κυρίως τους Ρώσους αξιωματικούς της κατοχής.
Όταν στις αρχές του αιώνα, οι αδερφοί Lumiere ανακάλυψαν τον κινηματογράφο, ο Χαράλαμπος αγόρασε μία από τις πρώτες κινηματογραφικές μηχανές, την οποία εγκατέστησε στο “Ιδαίον Aνδρον”, τον πρώτο στην Ελλάδα κινηματογράφο, που μετά από τρία χρόνια τον ακολούθησε το “Αττικόν” στην Αθήνα (τότε η Κρήτη ήταν ακόμα ανεξάρτητο κράτος και δεν είχε ενωθεί ακόμα με την υπόλοιπη Ελλάδα).
Η μηχανή του κινηματογράφου λειτουργούσε με ασετιλίνη που είχε το πολύτιμο καύσιμο που χρειαζόταν η χειροκίνητη μηχανή -το 1941 , κατά τη διάρκειa της γερμανικής κατοχής το κατεδάφισε γερμανική βόμβα.
Ο Χαράλαμπος Σπανδάγος πούλησε το “Ιδαίον Aνδρον” το 1912 και παντρεύτηκε την Αικατερίνη Γαβαλά. Eνα μεσημέρι του Μάη του 1912, ο πάντα πρωτοπόρος Χαράλαμπος Σπανδάγος έφθασε στην πόλη μας οδηγώντας το πρώτο αυτοκίνητο στον δρόμο Ρέθυμνο-Χανιά, το οποίο είχε αποκτήσει πρώτος στην Ελλάδα.
Εδώ ίδρυσε και πάλι με το όνομα “Ιδαίον Aνδρον” των Χανίων, που στεγάζει σήμερα το Αρχαιολογικό μουσείο (παλιά ήταν βενετσιάνικη εκκλησία). Αυτό έγινε θέατρο και κέντρο εκδηλοδσεων. Ο εσωτερικός χώρος ήταν ζωγραφισμένος με τον μεγάλο Ρεθυμνιώτη ζωγράφο, αγιογράφο Γεώργιο Γαληνό στον οποίο άλλωστε οφειλόταν και το ντεκόρ ολόκληρο του θεάτρου (το Αρμα του Φαίδωνα και γύρω από την αυλαία οι 7 Μούσες). Η Μάσκα της σκηνής στολιζόταν δεξιά και αριστερά από δύο δέντρα.
Συγχρόνως ίδρυσε τον θερινό κινηματογράφο στον δημοτικό κήπο Χανίων, στο ανατολικό τμήμα, κάτω από το ρολόι, το οποίο λειτουργεί μέχρι και σήμερα και ανήκει στο δήμο Χανίων. Επειτα ίδρυσε και κέντρο αναψυχής, το Καφενείο της Βουλής της Κρητικής Πολιτείας, που ήταν τότε η σημερινή στρατιωτική λέσχη Χανίων. Αργότερα, ήταν το πρώτο CAFE-BAR για τους Χανιώτες.
Νοίκιασε και την νεόδμητη αίθουσα του Φιλολογικού Συλλόγου, Χρυσόστομος, στην αρχή της οδού Χάληδων όπου λειτούργησε επί 13 χρόνια ο σημερινός κινηματογράφος Χανίων. Στον δημοτικό κήπο θα αναφερθώ περισσότερο.
Η οικογένεια Γαβαλά ήρθε από την ακμάζουσα τότε Αλεξάνδρεια και η μητέρα της γυναίκας του Χαράλαμπου ήταν ένας πολύ εκλεπτυσμένος, μορφωμένος και ταλαντούχος άνθρωπος, με πολύ γούστο. Τον βοήθησε πολύ στη διαμόρφωση τους εσωτερικού χώρου και του Κήπου, στολίζοντάς τον με άφθονα λουλούδια (κυρίως γιασεμιά). Είχε την υψηλή εποπτεία του προσωπικού όσον αφορά την ενδυμασία και την συμπεριφορά τους. Μέσα στο καφέ υπήρχε πιάνο και πιανόλα.
Ηταν φιλάνθρωπος και είχε κοντά του διάφορους τύπους -όπως τον Γιάννη Μανουσογιάννη, τον Κοντογιαννάκη, λόγω ύψους, τον κοντό Αλέκο και τον Παπαγάλο, εξαιτίας της μύτης του- που τους έδωσε ανθρώπινη αξία και δουλειά.
Τον Κοντογιάννη τον εγκατέστησε μόνιμο ταμία ενώ τον γνωστό κιθαρίστα Μαύρακα (Δημήτρη Μαυρακάκη) να συνδέει τις ταινίες και να τους δίνει τη μαγεία του ήχου.
Ο μανιώδης εραστής της καινούργιας τέχνης αλλά και της φωτογραφίας γενικότερα, ήδη επιτυχημένος θεατρικός επιχειρηματίας, ο Χαράλαμπος Σπανδάγος προέβλεψε το μέλλον του μεγαλείου που λέμε σήμερα έβδομη τέχνη. Παράγγειλε αμέσως μόλις άρχισε η παραγωγή των πρώτων μηχανών προβολών αλλά και των πρώτων ταινιών στον κόσμο, σχεδόν παρορμητικά στο εργοστάσιο που στήθηκε στο Παρίσι από τους ίδιους τους εφευρέτες, κι έτσι μέσα σε χρόνο ρεκόρ κατέκτησε αυτό που ήθελε.
Ο Χαράλαμπος Σπανδάγος απέκτησε τρία παιδιά, τη Μαρία, αργότερα Αδαμάντιου Αρετάκη (δικηγόρο Χανίων). την Ελένη Απόστολου Αποστολάκη (επιχειρηματία ) και τον Χαρίλαο, ειδικευμένο στην Αθήνα μηχανικό κινηματογράφου, που με το πτυχίο του έφερε τον αριθμό (1).
Τα κορίτσια ήταν εσώκλειστα στη Γαλλική Σχολή των Καλογρεών. Εκείνη την εποχή είχαν πολλές εκδηλώσεις από τη Γαλλική Σχολή π.χ. Ανθεστήρια με κοπέλες που φορούσαν όμορφες στολές, κρατώντας πανέρια με λουλούδια.
Μετά την καθολική εκκλησία κατέληγαν στον δημοτικό κήπο για να γιορτάσουν την ημέρα της άνοιξης. Σε αυτό το χώρο έκαναν όλες τις εκδηλώσεις τους. Η Καλλιρόη Παρρέν το γένος Σιγανού, με καταγωγή από το Ρέθυμνο, ίδρυσε το Λύκειο Ελληνίδων το 1911, μόνο δυο χρόνια πριν ενωθεί η Κρήτη με την ελεύθερη πατρίδα.
Το 1915 στις 15 Αυγούστου από το “Ελεύθερο Βήμα”, τοπική εφημερίδα, μαθαίνουμε την ίδρυση του Λυκείου Ελληνίδων Χανίων με πρόεδρο την Κλεοπάτρα Σκουλούδη. Η κυρία Παρρέν ήταν φίλη με τον X. Σπανδάγο και από τότε υπήρχε πολύ καλή συνεργασία με το Λύκειο Ελληνίδων.
Εκαναν όλες τις εκδηλώσεις και τα συμβούλιά τους γιατί δεν υπήρχε δική τους στέγη, το χειμώνα εντός του ΚΑΦΕ BAR και το καλοκαίρι στον δημοτικό κήπο.
Εκτός αυτών υπήρχαν και οι Αποκριές με μουσική και χορούς από μασκαράδες, καθώς και οι συναυλίες του Ωδείου Χανίων (χορωδίες μετά μουσικής, διαλέξεις, βραδιές με ποίηση και καντάδες με μαντολίνα).
Επίσης, υπήρχαν ερασιτεχνικά θέατρα με κορίτσια και αγόρια από γνωστές οικογένειες των Χανίων, με τον Αλέκο Μινωτάκη (αργότερα Αλέξη Μινωτή) μεγάλο θεατράνθρωπο και σκηνογράφο, τον Δημήτρη Κοκότση που μετά έγινε κορυφαίος ζωγράφος.
Ο Κοκότσης φιλοτέχνησε τον καθεδρικό ναό Χανίων επί επισκόπου Αγαθαγγέλου Νινολάκη, χρησιμοποιώντας τα κορίτσια του ερασιτεχνικού θεάτρου και άνδρες, γνωστούς Χανιώτες, όπως αναφέρουν εφημερίδες της εποχής. Κάθε χειμωνιάτικο απόγευμα, οι Χανιώτες απολάμβαναν τον καφέ τους στον εσωτερικό χώρο του καφέ.
Το καλοκαίρι κάθονταν στον εξωτερικό χώρο μέσα στα όμορφα λουλούδια, απολαμβάνοντας το άρωμα των γιασεμιών, τα οποία ήταν περασμένα σε κλωστές με μία καρφίτσα που πουλούσαν κοριτσάκια ντυμένα όμορφα. Τα αγόραζαν λοιπόν οι άνδρες και τα πρόσφεραν στις γυναίκες.
Ο X. Σπανδάγος κέρδισε πολλά χρήματα από τις επιχειρήσεις του . Όμως κατά την οικονομική κρίση του 1930 είχε ξεκινήσει η οικονομική κατάρρευση, η οποία τον έπληξε αμείλικτα. Δεν εννοούσε να υποταχτεί στη μοίρα του. Πέθανε αρκετά νέος ανήμερα της γιορτής του Αγίου Χαράλαμπου στην Αθήνα το 1933, γιορτάζοντας με φίλους του την ονομαστική του γιορτή.

*Η Καίτη Αρετάκη του Αδαμαντίου είναι εγγονή του Χαράλαμπου Σπανδάγου