Κάποιοι από εμάς ενδιαφερόμεθα να μάθουμε την παγκόσμια ιστορία, ή περιορισμένα, άλλων χωρών χωρίς να έχουμε και πολλή γνώση, έστω των πλέον ηρωικών γεγονότων της πατρίδας μας.
Πολύ σωστά έχει δοθεί έμφαση στον ηρωικό και ανεπανάληπτο αγώνα των στρατευμένων παιδιών της Ελλάδας στο Αλβανικό μέτωπο μα και των Κρητικών και άλλων, στην ανεπανάληπτη Μάχη της Κρήτης. Εχει όμως παραμεληθεί η γνώση και προβολή του ηρωικού, μα και αφάνταστα δραματικού αγώνα των υπερασπιστών των οχυρών της Μακεδονίας, της Γραμμής Μεταξά όπως είναι γνωστά αυτά, κατά τη γερμανική εισβολή στη χώρα μας τον Απρίλη του 1941.
Για να υπάρξει μέτρο σύγκρισης με τα στοιχεία για τα οχυρά, ας επισκεφθούν όσοι δεν το έχουν πράξει, τις γερμανικές γαλαρίες στο Κόκκινο Χωριό, τον Φάρο Δραπάνου ή τις μικρότερες αλλού, που σε καμιά περίπτωση δεν ξεπερνούν τα 300 μέτρα σε μήκος και όμως εντυπωσιάζουν τόσο. Και τώρα τα στοιχεία των δικών μας οχυρών. Κατασκευάσθηκαν από το 1936 μέχρι το 1941 και ο σχεδιασμός τους έγινε από αξιωματικούς του Πεζικού και του Πυροβολικού, ενώ η κατασκευή τους ανατέθηκε σε αξιωματικούς του Μηχανικού με καθοριστική συμβολή του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου. Το έργο αυτό θεωρείται σαν το μεγαλύτερο τεχνικό του 20ου αιώνα στην Ελλάδα.
Υπόγειες στοές συνολικού μήκους 24 χλμ. και καταφύγια μήκους περίπου 13 χλμ. και διάνοιξη για τον σκοπό αυτό οδικού δικτύου 174 χλμ. Χιλιάδες τόνοι μπετόν σε περίοδο που δεν υπήρχαν τα σύγχρονα εργοστάσια, μέσο βάθος 15 μέτρων. Κόστος 1,5 δισ. δραχμές, τότε, ενώ υπολογίζεται σε σημερινή αντιστοιχία πάνω από 60 δισ. Τα κυριότερα από τα 21 ήταν: Ποποτλίβιτσα, Ιστίμπεη, Κελκαγιά και Παλιουριώνες στο Μπέλες. Στον Αν. Στρυμώνα το θρυλικό Ρούπελ, το Καρατάς και Κάλη. Στη συνέχεια τα: Πέρσε, Μπαμπαζώρα, Μαλιάγκα, Περιθώρι, Παρταλούσκα, Ντασάβλι, Πίσσε, Πυραμοειδές και Βώλαξ ενώ στη Δυτική Θράκη τα Εχίνος και Νυμφαία.
Αναφέρω χαρακτηριστικά στοιχεία από λίγα:
Ποποτλίβιτσα: υψόμετρο 1.639μ., Ρούπελ: υπόγειες στοές 4.251 μ. και υπόγειοι θάλαμοι 1.849μ. με φρουρά 27 αξιωματικών και 950 οπλιτών. Κάλη: Στοές 1.811μ. και θάλαμοι 989μ., αξιωματικοί 15 οπλίτες 902.
Η επίθεση στη γραμμή των οχυρών άρχισε πριν ακόμη ξημερώσει την 6η Απριλίου 1941 με μεραρχίες πεζικού ενισχυμένες με αμέτρητες πυροβολαρχίες και τεθωρακισμένα και με συνεχείς βομβαρδισμούς από αεροσκάφη κάθετης εφόρμησης (στούκας). Για τέσσερις ημέρες, το κάθε οχυρό είχε μετατραπεί σε κόλαση, κυρίως για τους αμυνόμενους, αλλά και για τους επιτιθέμενους.
Μάχες και βομβαρδισμοί χωρίς ανάσα. Τα θωρακισμένα να έχουν εγκλωβιστεί στα αντιαρματικά φράγματα των οχυρών και να καταστρέφεται σοβαρός αριθμός από αυτά. Οταν έφθαναν άνδρες των εχθρικών μονάδων πάνω στα οχυρά, να μετατρέπουν το εσωτερικό τους σε χώρους ηρωισμών μα και κόλασης. Από τις κατεστραμμένες θυρίδες πολυβόλων, ή από αυτές εξαερισμού, να ρίχνουν συνεχώς χειροβομβίδες, δεσμίδες δυναμίτη, αέρια ή με χρήση φλογοβόλων να κατακαίνε τους υπερασπιστές που τις περισσότερες φορές πολεμούσαν σε απόλυτο σκοτάδι μετά την καταστροφή των λυχνιών, ή σε ατμόσφαιρα αποπνικτική από όλες τις παραπάνω εχθρικές ενέργειες.
Στο Μαλιάγκα, όταν οι υπερασπιστές κλήθηκαν να παραδώσουν το οχυρό, ο διοικητής απάντησε: «Οταν πεθάνουμε όλοι ελάτε να το πάρετε!».
Σε προσπάθειες των Γερμανών να εισέλθουν στις στοές, εξοντώνονταν όλοι όσοι είχαν εισέλθει όπως στο Περιθώρι. Στο οχυρό Εχίνος, όπου ο οπλισμός αποτελούνταν από 24 πολυβόλα, 37 οπλοπολυβόλα, 4 όλμους και 234 οπλίτες με τυφέκια Μάλνιχερ, μετά την κατάληψή του, ο επικεφαλής Γερμανός στρατηγός δήλωσε απώλειες με 200 νεκρούς και 1500 τραυματίες! Στο Ιστίμπεη μόνο, στην πρώτη επίθεση στις στοές σωριάστηκαν 15 νεκροί Ελληνες και 50 τραυματίες, ενώ σε όλα τα οχυρά οι μάχες δινόταν ανάμεσα ή επάνω από νεκρούς και τραυματίες.
Υπήρξαν συγκεκριμένες περιπτώσεις που ο αρχηγός των επιτιθεμένων, κατά την έξοδο των Ελλήνων από οχυρά που κατελήφθησαν, συνεχάρη τον επικεφαλής και τους άνδρες, σε μία μάλιστα περίπτωση διέταξε τους Γερμανούς να παρουσιάσουν όπλα. Οταν ο διοικητής της 72ας Γερμανικής Μεραρχίας, ερώτησε τον διοικητή του οχυρού Λίσσε Γ. Δετοράκη, πόση ήταν η δύναμη που είχε αντισταθεί εκεί, και στο ύψωμα Κρέτση, έξαλλος χτύπησε το χέρι του στο τραπέζι από οργή για τις απώλειες που είχαν επιφέρει τόσοι λίγοι άνδρες και που στην αρχή δεν μπορούσε να πιστέψει τον Δετοράκη.
Σήμερα, ορισμένα από τα οχυρά είναι επισκέψιμα σαν μουσειακοί χώροι. Για να ιστορηθεί όμως η αφάνταστη εποποιία των οχυρών θα χρειαζόταν αμέτρητες σελίδες.
