Το λεσβιακό μέλος: Ο Τέρπανδρος

Είναι γεγονός ότι η μουσική φήμη της Λέσβου, του νησιού που συνδέθηκε με τη μυθική μορφή του Ορφέα, οφείλεται κατά κύριο λόγο στον Αλκαίο και τη Σαπφώ. Εντούτοις, αρκετό χρόνο πριν από αυτές τις δύο μεγάλες προσωπικότητες ο Τέρπανδρος, που καταγόταν από την Άντισσα της Λέσβου, έκανε ευρέως γνωστό το όνομα του νησιού.

Σκότος καλύπτει το μεγαλύτερο μέρος της ζωής και της δραστηριότητας του Τέρπανδρου, που γεννήθηκε περί το 710 π.Χ. και έγινε πανελληνίως γνωστός στο β’ τέταρτο του 7ου αιώνα π.Χ.

Σύμφωνα με τις πληροφορίες που έχουμε στη διάθεσή μας, ο Τέρπανδρος αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την πατρίδα του, περιπλανήθηκε δε σε διάφορους τόπους της Ελλάδας και της ελληνικής Ανατολής.

Αυτό που μπορεί να θεωρηθεί ως ιστορικό γεγονός είναι η νίκη του Τέρπανδρου σε μουσικό αγώνα προς τιμήν του Καρνείου Απόλλωνα στη Σπάρτη, ανάμεσα στο 676 και το 673 π.Χ.

Σύμφωνα με μαρτυρίες των αρχαίων, ο Τέρπανδρος άνοιξε νέους δρόμους, καθώς επινόησε την επτάχορδη λύρα, αύξησε δηλαδή τον αριθμό των χορδών της λύρας από τέσσερις σε επτά. Πάντως, εμείς γνωρίζουμε ότι το επτάχορδο αυτό όργανο μαρτυρείται ήδη από τους Μινωικούς (σαρκοφάγος Αγίας Τριάδας) και τους Μυκηναϊκούς Χρόνους.

Η παράδοση αποδίδει στον Τέρπανδρο και την εύρεση του/της βαρβίτου, έγχορδου μουσικού οργάνου, απλοποιημένης μορφής της λυδικής πηκτίδας.

Ο Τέρπανδρος θεωρείται ο ιδρυτής της πρώτης από τις δύο μουσικές σχολές (καταστάσεις) στη Σπάρτη του 7ου αιώνα π.Χ.

Σύμφωνα με τη διατριβή «περί μουσικής» που αποδίδεται στον Πλούταρχο, ο Τέρπανδρος συνέθεσε κιθαρωδικά προοίμια σε επικό μέτρο και μελοποίησε ομηρικά κείμενα.

Το όνομα του Τέρπανδρου είναι σταθερά συνδεδεμένο με τη διαμόρφωση του Νόμου, ενός αρχαίου είδους τραγουδιού που σχετιζόταν με τη λατρεία του Απόλλωνα.

*Στη φωτογραφία του παρόντος άρθρου, η επτάχορδη λύρα.