Χαμόγελα και ανάπτυξη χάρη στην «Αποστολή»

Χαμόγελα και ανάπτυξη χάρη στην «Αποστολή»

10' 24" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

ΒΟΡΕΙΑ ΕΛΛΑΔΑ – ΑΠΟΣΤΟΛΗ. Το έβλεπες από τη χαρά της υποδοχής. Από τις ετοιμασίες, τα γλυκά που στόλιζαν τα τραπέζια, τις χειροποίητες πίτες, συχνά δύο και τριών λογιών, τα μπισκότα και τα γλυκά του κουταλιού. Δεν ήταν μια «τυπική» συνάντηση, μια υποχρέωση που έπρεπε να βγει. Οι άνθρωποι των συνεταιρισμών είχαν πραγματική προσμονή να συναντήσουν εκείνους που τους βοήθησαν τότε που περισσότερο είχαν ανάγκη.

Η «Κ» είχε τη μοναδική ευκαιρία την προηγούμενη εβδομάδα να ακολουθήσει μέλη του φιλανθρωπικού οργανισμού της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών «Αποστολή» σε μια ακόμα περιοδεία τους στη Βόρεια Ελλάδα, προκειμένου να επισκεφθούν τις ομάδες παραγωγών και τους μικρούς συνεταιρισμούς που το προηγούμενο διάστημα ο οργανισμός είχε ενισχύσει με εργαλεία, μηχανήματα, εξοπλισμό. Να δουν από κοντά πώς αυτά χρησιμοποιήθηκαν, εάν και πώς βοήθησαν να διευκολυνθούν οι παραγωγοί στη δουλειά τους, να αναπτύξουν τις επιχειρήσεις τους. Βρεθήκαμε στις εγκαταστάσεις -κυρίως μικρά εργαστήρια που χωρούν ίσα ίσα τα βασικά- μικρών συνεταιρισμών και κοινωνικών συνεταιριστικών επιχειρήσεων σε Ξάνθη, Κομοτηνή, Δράμα, Θεσσαλονίκη, Κατερίνη, εκεί όπου η κρίση είχε χτυπήσει εδώ και σχεδόν μία δεκαετία, όταν οι δουλειές άρχισαν να λιγοστεύουν, τα εργοστάσια να μεταναστεύουν και οι άνθρωποι να αναζητούν διεξόδους σε δικές τους ιδέες, να στηρίζονται στις δικές τους δυνάμεις. Οπως οι γυναίκες που οργανώθηκαν σε συνεταιρισμό στη Γενισέα Ξάνθης με στόχο να αναβιώσουν την καλλιέργεια ζαχαροκάλαμου για να παράξουν το μαγικό «πετμέζι» που σήμερα εξάγουν στην Ευρώπη. Ή τις πρώην εργάτριες των βιοτεχνιών της Δράμας που βρέθηκαν χωρίς δουλειά όταν οι μονάδες μεταφέρθηκαν στη Βουλγαρία και είπαν να μην κάτσουν με σταυρωμένα χέρια: βρήκαν παλιές συνταγές, παρακολούθησαν σεμινάρια, έφτιαξαν μια πρότυπη μονάδα παραγωγής ζυμαρικών και γλυκών.

Στο Πρόγραμμα Ενίσχυσης Αγροτικού Τομέα που υλοποίησε η «Αποστολή» σε συνεργασία με τον Διεθνή Ανθρωπιστικό Οργανισμό IOCC (International Orthodox Christian Charities) εντάχθηκαν συνολικά 24 παραγωγικές δραστηριότητες της Β. Ελλάδας, από παραγωγή παραδοσιακών χειροποίητων προϊόντων (τραχανάς, χυλοπίτες, μαρμελάδες, γλυκά, σάλτσες) και καλλιέργειες δενδρυλλίων αρώνιας, ρίγανης, πατάτας, οσπρίων, ζαχαροκάλαμου και τρούφας μέχρι υλοτομία και αλιεία. Αντίθετα με ό,τι συμβαίνει συχνά, δεν δόθηκαν στους συνεταιρισμούς χρήματα. Οι παραγωγοί ρωτήθηκαν τι είδους εξοπλισμό χρειάζονται για να διευκολυνθούν, πραγματοποιήθηκαν διεθνείς διαγωνισμοί και εστάλησαν τα μηχανήματα. Σε άλλον ένα ζυμωτήριο, σε άλλον ένα ψυγείο ταχείας κατάψυξης, απολυμαντήρια, φούρνοι, μηχανήματα παραγωγής ζυμαρικών, ό,τι μπορείς να φανταστείς. Και ήταν περίεργο να παρακολουθείς να επαναλαμβάνεται η σκηνή σε κάθε μας στάση. «Σας βοήθησαν τα μηχανήματα;» ρωτούσαν οι άνθρωποι της «Αποστολής». «Μας έλυσαν τα χέρια» απαντούσαν σαν συνεννοημένοι οι παραγωγοί. Στις περισσότερες περιπτώσεις, δεν υπήρχε δυνατότητα αγοράς τους, ακόμα και εάν το κόστος είναι μικρό. Οπως έλεγε μια γυναίκα από τον συνεταιρισμό «Εύγε» στο Μελισσοχώρι Θεσσαλονίκης που ειδικεύεται στις πίτες και τις χυλοπίτες, «θα τα παίρναμε κι εμείς, αλλά σε δύο-τρία χρόνια, όταν θα μαζεύαμε τα χρήματα». Η ικανοποίηση και των δύο πλευρών ήταν έκδηλη και ειλικρινής.

Ισως λόγω του κακού προηγούμενου της «Αλληλεγγύης» της «αμαρτωλής» παλιάς ΜΚΟ της Εκκλησίας, η «Αποστολή» που συστήθηκε το 2010 από τον Αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο έχει δώσει ιδιαίτερη βαρύτητα στη διαφάνεια, την αξιοκρατία, την πραγματική αλληλεγγύη στον συνάνθρωπο.

Δεκάδες φρέσκα προϊόντα με μεράκι και επιμονή

Στους άντρες τους στην αρχή δεν καλάρεσε η ιδέα. Πού ακούστηκε να εξαφανίζονται οι γυναίκες από το σπίτι για τόσες ώρες για να ανοίγουν φύλλο και να ανακατεύουν μαρμελάδες; «Οταν όμως άρχισαν να χάνουν τις δουλειές τους στην κρίση και τα λιγοστά χρήματα που βγάζαμε εμείς ήταν τα μόνα που έμπαιναν στο νοικοκυριό, το είδαν διαφορετικά. Σήμερα είναι οι μεγαλύτεροι υποστηρικτές μας» λέει η κ. Δέσποινα Ιωαννίδου, πρόεδρος του γυναικείου αγροτικού συνεταιρισμού «Αγιος Αντώνιος» της Θεσσαλονίκης (aianton.gr), του πρώτου που ιδρύθηκε στον νομό ήδη από το 1999. Δεν πρέπει να τους άφησε και πολλά περιθώρια πάντως. Οποιος δεν την έχει γνωρίσει, δεν ξέρει τι πάει να πει καπατσοσύνη.

Η κ. Ιωαννίδου, η πρεσβυτέρα του χωριού, ήταν εκείνη που είχε την ιδέα οι γυναίκες να οργανωθούν, να μην κάθονται. Παρακολούθησαν σεμινάρια, μαθήματα επιχειρηματικότητας, μάρκετινγκ και παραγωγής τοπικών παραδοσιακών προϊόντων, έκαναν έρευνα αγοράς για τον καθορισμό των αναγκών των κατοίκων και ξεκίνησαν. Στην αρχή με περιορισμένο αριθμό προϊόντων, όπως ζυμαρικά και περέκ (το ποντιακό παραδοσιακό φύλλο πίτας) και σταδιακά με μεγαλύτερη ποικιλία. Σήμερα, οι 18 γυναίκες του Συνεταιρισμού παράγουν περισσότερα από 30 διαφορετικά προϊόντα, όπως γλυκά και μαρμελάδες από φρέσκα φρούτα και λαχανικά. Το σουξέ παραμένουν τα χειροποίητα περέκ τα οποία ψήνονται στο τζάκι με ξύλα, αλλά και τα άλλα ποντιακά προϊόντα όπως το συρόν και το ιβριστό.

Είναι πολύ εντυπωσιακό το πώς επιθυμούν να παραμείνουν ανταγωνιστικές, εκμεταλλευόμενες στο έπακρο τα νέα μέσα, παρακολουθώντας όλες τις εξελίξεις στον τομέα τους, σεμινάρια από διάφορους φορείς. Κάπως έτσι, δεν πέρασε απαρατήρητο το πρόγραμμα της «Αποστολής». Ζήτησαν ένα ζυμωτήριο και μια μηχανή ανοίγματος φύλλου που όπως λένε τους έχουν λύσει τα χέρια. Στην κυριολεξία.

Ενας πρωτοπόρος μοιράζεται τα μυστικά της τρούφας

Ο Αρχων είναι ένα σκυλάκι δύο ετών, διασταύρωση λαμπραντόρ με γκριφόν. Του αρέσουν πολύ τα χάδια, μοιάζει να αγαπάει όλο τον κόσμο, κι έτσι όπως πέφτει πάνω σου και σε γλείφει δεν φαντάζεσαι ότι είναι ο καλύτερος κυνηγός μαύρης τρούφας της Ξάνθης και των περιχώρων.

Ο Αρχων είναι ένα από τα σκυλιά που έχει εκπαιδεύσει ο Παναγιώτης Παναγιωτίδης, ιδρυτής του κοινωνικού συνεταιρισμού μαύρης τρούφας στους Τοξότες Ξάνθης (e-troufa.gr). Θεωρείται από τους πρωτοπόρους στον κλάδο, «αλιεύοντας» εδώ και χρόνια μαύρες τρούφες σε διάφορα σημεία της χώρας. Είναι ο άνθρωπος στον οποίο προσέρχονται για συμβουλές και καθοδήγηση όλοι οι επίδοξοι καλλιεργητές και κυνηγοί του γνωστού και «μαύρου διαμαντιού».

Ο συνεταιρισμός ιδρύθηκε για να συστηματοποιηθεί η προσπάθεια. Στον μικρό χώρο, στις όχθες του Νέστου, το προϊόν συλλογής από διάφορες περιοχές της χώρας ή καλλιέργειας, τυποποιείται με στόχο τη διάθεση σε συνεργαζόμενα ξενοδοχεία και εστιατόρια σε όλη την Ελλάδα. Προς το παρόν, διατίθεται αποκλειστικά φρέσκια τρούφα, ωστόσο γίνεται προσπάθεια και για παραγωγή λαδιού με τη μέθοδο της εκχύλισης. «Ο,τι λάδι τρούφας βλέπετε να κυκλοφορεί στην αγορά είναι μούφα» υποστηρίζει ο κ. Παναγιωτίδης. «Χημεία».

Μέσω του προγράμματος Ενίσχυσης Αγροτικού Τομέα που έτρεξε η «Αποστολή» με τον IOCC, ο συνεταιρισμός αναβάθμισε τον εξοπλισμό του με ειδικό πλυντήριο μανιταριών τρούφας (ιδιοκατασκευή), κυκλοθερμικό φούρνο, συσκευή αποστείρωσης, μηχανή συσκευασίας, ανοξείδωτους πάγκους εργασίας κ.ά.

Το e-troufa.gr παρέχει επίσης τεχνική υποστήριξη σε όσους επιθυμούν να καλλιεργήσουν το μανιτάρι. «Ελέγχουμε το χώμα να δούμε ποια ποικιλία ταιριάζει. Το χωράφι θα μας πει, όχι εμείς».

Λαχανόκηποι τροφοδοτούν εκατοντάδες οικογένειες

«Το καλοκαίρι να μας έρθετε που γίνεται χαμός, να δείτε τι κήπος είναι αυτός. Ο καθένας βάζει τα δικά του λαχανικά, όποια θέλει, τα φροντίζει, τα κόβει, ξανασπέρνει. Αν δεν έχεις κάτι, σου δίνει ο διπλανός. Και κάθε Τρίτη μαζευόμαστε όλοι, ψήνουμε και γλεντάμε. Ετσι βγάζουμε το καλοκαίρι, με αυτά που μας δίνουν οι λαχανόκηποι». Οι άνθρωποι της Κοινωνικής Συνεταιριστικής Επιχείρησης «Σπάρτακος» της Κομοτηνής επιδίδονται σε ένα σωρό δραστηριότητες, μα οι συνεργατικοί λαχανόκηποι, που έχουν υλοποιήσει σε συνεργασία με τον δήμο και οι οποίοι έχουν απτά, άμεσα οφέλη στην τοπική κοινωνία, φαίνεται πως είναι το καμάρι τους. Σε τρία διαφορετικά σημεία μέσα στην πόλη, 3,5, 1,2 και πέντε στρεμμάτων, χωρισμένα σε ίσα αγροτεμάχια, οι πολίτες καλλιεργούν μόνοι τους τα κηπευτικά τους. Η ζήτηση είναι πολύ μεγάλη, γι’ αυτό και ο «Σπάρτακος» αναζητεί συνεχώς κι άλλα ελεύθερα οικόπεδα. Στη χτυπημένη από την κρίση Κομοτηνή, ακόμα και ένα μποστάνι μπορεί να κάνει τη διαφορά. Αυτή τη στιγμή από τους λαχανόκηπους τροφοδοτούνται 165 οικογένειες.

Κατά τ’ άλλα, ο «Σπάρτακος» (www.spartakos.eu) έχει στήσει και μια καθετοποιημένη μονάδα καλλιέργειας, επεξεργασίας και διάθεσης προϊόντων δίκοκκου σιταριού. Από την πρώτη ύλη που καλλιεργείται στην ευρύτερη περιοχή παράγονται σήμερα αλεύρι ολικής άλεσης και «μαύρα» ζυμαρικά, από τα καλύτερα της αγοράς. Η παραγωγή τους είναι περιορισμένη, αλλά δεν έχουν υψηλούς στόχους. Μέλημά τους είναι η κάλυψη της τοπικής αγοράς με καλού τύπου αλεύρια και παραδοσιακά ζυμαρικά. «Και σε λογικές τιμές, να μπορεί ο κάθε δημότης να τα προμηθευτεί».

Στο εργαστήριο λειτουργεί παραδοσιακού τύπου πετρόμυλος, ενώ μέσω του προγράμματος εξοπλίστηκε μεταξύ άλλων με ξηραντήριο ζυμαρικών, μηχανή παραγωγής ζυμαρικών, επιδαπέδια ποδοκίνητη μηχανή θερμοκόλλησης.

Το δικό μας super food από ζαχαροκάλαμο

Πόσο μεράκι βρίσκεται εκεί έξω, κρυμμένο στα χωριά της χώρας, αναζητώντας μια διέξοδο να ξεδιπλωθεί. Γιατί δεν είναι όλοι σαν την κ. Αναστασία Αμανατίδου από τη Γενισέα Ξάνθης που βάλθηκε -και τα κατάφερε- να αναβιώσει την καλλιέργεια του ζαχαροκάλαμου για την παραγωγή πετιμεζιού, του «δικού μας» super food που γίνεται σήμερα ανάρπαστο σε Ελλάδα και εξωτερικό.

Ο συνεταιρισμός γυναικών Γενισέας (www.zaxarokalamo.gr) ιδρύθηκε το 1999 με στόχο την αναβίωση των εθίμων και των παραδοσιακών καλλιεργειών του τόπου. Δεκατρία χρόνια έψαχναν να βρουν τον κατάλληλο σπόρο που είχε εδώ και δεκαετίες εξαφανιστεί. Εν τέλει εντοπίστηκε στην Τραπεζούντα και τα υπόλοιπα είναι ιστορία. Με δυσκολίες φυσικά, γιατί η καλλιέργεια ζαχαροκάλαμου θέλει «πολύ χέρι» όπως λέει η κ. Αναστασία, κατόρθωσαν να «εκμαιεύσουν» από το φυτό τον πολύτιμο χυμό του, παράγοντας το περίφημο πλέον «Πετμέζι Γενισέας». «Εδώ δες διατροφική αξία!» μας λέει η ίδια, δείχνοντας το χαρτί από το εργαστήριο του Χαροκόπειου Πανεπιστημίου, με το οποίο διατηρεί συνεργασία, κατόπιν δικής της πρωτοβουλίας. «Και στο Γενικό Χημείο του Κράτους έχω στείλει δείγματα, αμέ».

Πράγματι, πρόκειται για «μαγικό σιρόπι», το οποίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί προς αντικατάσταση της ζάχαρης σε ροφήματα και τη ζαχαροπλαστική, για πρωινό, για επιδόρπιο, στο μαγείρεμα κρεατικών, στις σαλάτες.

Οι γυναίκες της Γενισέας διαθέτουν πλέον δύο συστήματα θέρμανσης μείγματος νερού-ζαχαρότευτλου για την παραγωγή πετιμεζιού, μια ημιαυτόματη πωματική μηχανή και ένα επαγγελματικό πλυντήριο, χάρη στην εγρήγορσή τους να δηλώσουν συμμετοχή στο πρόγραμμα της «Αποστολής». Με αυτά σκέφτονται να διευρύνουν την παλέτα των προϊόντων τους που ήδη περιλαμβάνει γλυκά κουταλιού με πετιμέζι, ταχίνι με πετμέζι κ.ά. «Πώς το είπατες Super food; Ναι είναι το δικό μας super food».

Μικροοργανισμοί για κάθε χρήση, από την Ιαπωνία

«Από την καθαριότητα σε ένα νοικοκυριό μέχρι την προσωπική μας υγιεινή, από τη γεωργία και την κτηνοτροφία μέχρι τη μελισσοκομία, οι χρήσεις τους είναι άπειρες, μόνο η ανθρώπινη φαντασία είναι εμπόδιο». Τα μέλη της «Σπείρα Γης» (speiragis.gr), της ΚΟΙΝΣΕΠ από την Κατερίνη, είναι πολύ ενθουσιασμένοι με τη δουλειά τους. Και φαίνεται. Εχουν στα χέρια τους, άλλωστε, ένα θαυμαστό προϊόν: μια σύνθετη καλλιέργεια από φυσικούς μικροοργανισμούς, με την ονομασία Ενεργοί Μικροοργανισμοί (ΕΜ), τεχνολογία που «έφεραν» από την Ιαπωνία.

Οι βασικές δράσεις τους είναι ο καθαρισμός, δηλαδή η αποικοδόμηση της νεκρής οργανικής ύλης και η παύση των διαδικασιών σήψης, η αντιοξειδωτική ικανότητα και η ζύμωση, δηλαδή η μετατροπή των οργανικών υπολειμμάτων σε πολύτιμες πρώτες ύλες. «Οι ΕΜ επηρεάζουν το μικροβιακό περιβάλλον ώστε να επικρατούν σε αυτό οι ωφέλιμοι-αναγεννητικοί μικροοργανισμοί» εξηγούν. Ως εδαφοβελτιωτικό στη φυτική παραγωγή και ως καθαριστικό στην κτηνοτροφική παραγωγή, εξασφαλίζουν μια διαδικασία χωρίς σήψη, μειώνοντας τις ασθένειες στα ζώα και βοηθώντας τα φυτά να ευδοκιμούν χωρίς χρήση φυτοφαρμάκων. Χρησιμοποιώντας το σκεύασμα στο σπίτι ως ένα κανονικό καθαριστικό επιτυγχάνεις καθαριότητα και εξουδετέρωση των παθογόνων μικροοργανισμών.

Αναγνωρίζοντας το μεράκι των ανθρώπων της «Σπείρα Γης» αλλά και τις προοπτικές του προϊόντος, η ΜΚΟ «Αποστολή» και ο IOCC αποφάσισαν να ενισχύσουν την προσπάθεια. Ηδη το μικρό εργαστήριο έχει εξοπλιστεί με διάφορα εργαστηριακά μηχανήματα αλλά και μηχανογραφικό εξοπλισμό, όπως πλυστικό μηχάνημα, ζυγό, εργαστηριακό πεχόμετρο ροής, λάπτοπ, εκτυπωτή έγχρωμων ετικετών κ.ά.

Συμμετέχοντας σε γεωργικές εκθέσεις, η κοινωνική επιχείρηση ενημερώνει συστηματικά τους αγρότες για την αποτελεσματικότητα των Ενεργών Μικροοργανισμών με στόχο την προστασία του περιβάλλοντος από περιττά χημικά.

Παραδοσιακές συνταγές με μεγάλη ανταπόκριση

Οι περισσότερες εργάζονταν στις βιοτεχνίες της βιομηχανικής περιοχής της Δράμας. Με τα χρόνια, καθώς το ένα μετά το άλλο τα εργοστάσια μεταφέρονταν στη Βουλγαρία, έμειναν άνεργες. Αλλά όχι άπραγες. «Πολύ καλύτερα είμαστε σήμερα» λένε οι γυναίκες του συνεταιρισμού «Η Καλοαγρίτισσα» από τον Καλό Αγρό Δράμας. «Μπορεί να μη βγάζουμε τους ίδιους μισθούς όπως τότε, αλλά περνάμε καλά μεταξύ μας, είμαστε δημιουργικές, αλληλοϋποστηριζόμαστε. Χίλιες φορές να απλώνουμε τραχανά».

Ο συνεταιρισμός δημιουργήθηκε το 2009 με αρχική μαγιά μια παρέα. «Δεν ανοιχτήκαμε σε όλες τις γυναίκες του χωριού από την αρχή, θέλαμε να γνωρίζουμε καλά η μία την άλλη» εξηγούν. Πρώτο μέλημα να συγκεντρώσουν τις παραδοσιακές συνταγές των Μικρασιατών και Θρακιωτών προσφύγων προγόνων τους. Από πρώτες ύλες στην περιοχή άλλο τίποτα. «Ομως τώρα με τα διάφορα πιστοποιητικά που πρέπει να βγάλουμε, δεν μπορούμε πια να παίρνουμε π.χ. τα αυγά τα φρέσκα από τους γείτονες, πρέπει να είναι πιστοποιημένα κι αυτά. Δεν πειράζει, εμείς θα πάμε με τους τύπους, κανονικά». Ηδη παράγουν διάφορα προϊόντα, από παραδοσιακά ζυμαρικά και διαφόρων ειδών τραχανά, μέχρι κατεψυγμένες χειροποίητες πίτες, γλυκά του κουταλιού και μαρμελάδες. Μόνες τους δικτυώθηκαν, χτυπώντας πόρτες στις γύρω πόλεις αλλά και στην Αθήνα. «Δόξα τω Θεώ, η ζήτηση είναι μεγάλη». Εσοδα έχουν επίσης από την τροφοδοσία εκδηλώσεων στην ευρύτερη περιοχή, βαπτίσεων, μνημοσύνων κ.λπ.

Οι γυναίκες της «Καλοαγρίτισσας» υποδέχθηκαν συγκινημένες τους ανθρώπους της «Αποστολής». Ο καταψύκτης ταχείας κατάψυξης που προμηθεύτηκαν χάρη στο πρόγραμμα έχει αλλάξει όλη τη γραμμή παραγωγής. «Μέχρι τώρα στοιβάζαμε τις πίτες σε ψυγεία παγωτών, δεν ήταν κατάσταση αυτή» γελάνε. Ο έγχρωμος εκτυπωτής που ζήτησαν επίσης από την οργάνωση τις επέτρεψε να φτιάξουν νέες ετικέτες στα προϊόντα τους, να τα βλέπουν και να τα καμαρώνουν.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή