Ενα από τα παράδοξα που μεταφέρουν στις διηγήσεις τους οι Ελληνες που επισκέπτονται το εξωτερικό είναι η φιλαναγνωσία των άλλων. «Μπαίνεις στο τραμ και βλέπεις όλους με ένα βιβλίο ανοιχτό…», έλεγε κάποιος που πήγε πρόσφατα σε βορειοευρωπαϊκή χώρα. Το «όλοι» φυσικά είναι σχήμα λόγου, αλλά η αλήθεια είναι πως σε ένα λεωφορείο δυτικής πρωτεύουσας βλέπει κάποιος περισσότερα βιβλία απ’ όσα θα δει στα λεωφορεία όλης της Αθήνας.
Μια εξήγηση του φαινομένου είναι ότι οι Bορειοευρωπαίοι μπούχτισαν να κοιτούν τα υπέροχα τοπία, τους θαυμάσιους κήπους και τα σπουδαία μνημεία στους δρόμους, και κλείνουν το βλέμμα τους σε τυπωμένα κείμενα. Αλλά πάλι οι Ελληνες δεν βαρέθηκαν να βλέπουν το γκρίζο των πολυκατοικιών, με τα άθλια γκραφίτι και τις πανάθλιες αφίσες στους δρόμους; Δεν νιώθουν την ανάγκη να αποστρέψουν τη ματιά τους από τόση… ομορφιά και να χαθούν στις σελίδες ενός βιβλίου;
Να σημειώσουμε πως η συζήτηση καθεαυτήν, το γεγονός ότι θεωρούμε «παράδοξο» να βλέπουμε τόσα πολλά βιβλία στα ξένα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς, είναι ενδεικτικό της ελληνικής κατάστασης, η οποία πιστοποιείται και από τις έρευνες. «Το ποσοστό των Ελλήνων που διαβάζουν πάνω από 10 βιβλία τον χρόνο είναι ιδιαίτερα μικρό, κάτω από το 10%», δήλωσε ο εκδότης του Μεταίχμιου κ. Νώντας Παπαγεωργίου. Εκείνο «που δεν διαβάζει κανένα βιβλίο τον χρόνο ξεπερνά το 48%», είπε ο κ. Θάνος Ψυχογιός των ομώνυμων εκδόσεων (HuffPost Greece 5 & 6.9.2018).
Το μόνο θετικό που προκύπτει από τις πανευρωπαϊκές έρευνες αναγνωσιμότητας είναι πως οι Ελληνες μάλλον ντρέπονται που δεν διαβάζουν, γι’ αυτό δηλώνουν πρωταθλητές στην αγάπη τους για το βιβλίο. Στα στατιστικά στοιχεία, που δημοσιοποίησε η Eurostat τον περασμένο Απρίλιο, οι Ελληνες εμφανίζονται στην πρώτη πεντάδα φιλαναγνωσίας. Το 12% των συμπατριωτών μας δηλώνει ότι «το διάβασμα είναι η βασική τους ασχολία στον ελεύθερο χρόνο τους», πιο πάνω από τους Γερμανούς (10%) και πολύ μακριά από τους Γάλλους (3%). Εμφανιζόμαστε πέμπτοι σε όλη την Ευρώπη σε ό,τι αφορά τον χρόνο καθημερινού διαβάσματος: Ελλάδα 9 λεπτά (κατά μέσον όρο), Ολλανδία 6 λεπτά, Αυστρία 5, Γαλλία 2 λεπτά κ.λπ. (Eurostat, World Book Day, 23.4.2018).
Τα δηλούμενα Greek Statistics, όμως, υπονομεύονται από έναν άλλο, πιο αξιόπιστο δείκτη. Το 2016 μόνο το 0,6% της εγχώριας καταναλωτικής δαπάνης ήταν για βιβλία, εφημερίδες και χαρτικά. Των Γάλλων ήταν 1,3%, οι Γερμανοί έδωσαν το 1,6% ενώ ο μέσος όρος της Ευρώπης ήταν 1,1%. Και δεν είναι ότι έχουμε εκείνο το δίκτυο των βιβλιοθηκών που θα μπορούσαν να καλύψουν το χάσμα μεταξύ δαπάνης για βιβλία, εφημερίδες κ.λπ. και του χρόνου που ξοδεύουμε διαβάζοντας. Απλώς, για ακόμη μία φορά, παραμυθιαζόμαστε και παραμυθιάζουμε τους άλλους…