Ήταν όλοι εκεί. Στην μεγάλη αίθουσα της Ένωσης Συντακτών Ημερησίων Εφημερίδων Αθηνών, με την παρουσία πολλών Λεσβίων της Αθήνας, παρουσιάστηκε το βράδυ της Παρασκευής, το πρόσφατο βιβλίο του Ξενοφώντα Ε. Μαυραγάνη ΕΦΤΑ ΚΑΙ ΚΑΤΙ ΝΥΧΤΕΣ, των εκδόσεων ΝΗΣΙΔΕΣ Θεσσαλονίκης, που οι 196 σελίδες του μιλούν για την εφταετία της Χούντας, όπως την έζησε αυτός στη Θεσσαλονίκη και λίγο στο Πλωμάρι.
Την εκδήλωση άνοιξε ο πρόεδρος του συνδέσμου Πλωμαριτών Αττικής Δημήτρης Χαλαυτής, που αναφέρθηκε στην ζωή και τη δράση της οργάνωσης, καθώς και την αντίστοιχη δραστηριότητα της Λέσχης Πλωμαρίου, υπογραμμίζοντας πως και οι δύο σύλλογοι φέρουν το όνομα του Βενιαμίν Λεσβίου, πράγμα που δίνει περισσότερες ευκαιρίες για συνεργασία.
Τον Δημήτρη Χαλαυτή ακολούθησε ο Κώστας Μανταίος, που ως πρόεδρος του Συνδέσμου Φυλακισθέντων και Εξορισθέντων Αντιστασιακών, μίλησε για τη σχέση του με τον συγγραφέα, την γνωριμία τους, την συνεργασία τους στον συνδικαλιστικό και τον πολιτιστικό τομέα της πανεπιστημιακής τους ζωής, την συμμετοχή τους στους αγώνες της εποχής, την έκδοση της φοιτητικής εφημερίδας ΣΠΟΥΔΑΣΤΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ και στην εν συνεχεία δράση τους στη διάρκεια της Χούντας, εναντίον της. Αναφερόμενος στο βιβλίο είπε πως είναι μια εξαίσια λογοτεχνική καταγραφή της εποχής της Χούντας στη Θεσσαλονίκη, μια ειλικρινής και έγκυρη μαρτυρία, από έναν άνθρωπο, που ήταν πάντοτε παρών και ποτέ δεν έλειψε από καμιά δημοκρατική και κοινωνική διεκδίκηση και αγώνα. Κλείνοντας είπε πως το βιβλίο του Ξενοφώντα Μαυραγάνη θα πάρει τη θέση του στην βιβλιοθήκη του ΣΦΕΑ, ως μαρτυρία και απόδειξη των αγώνων κατά της τυραννικής δικτατορικής διακυβέρνησης.
Με πραγματική συγκίνηση και αγάπη για το κείμενο ο Πλωμαρίτης με αγιασώτικες ρίζες διαπρεπής ηθοποιός Χρήστος Χατζηπαναγιώτης και η επίσης σπουδαία ηθοποιός, με πλωμαρίτικες ρίζες Ρηνιώ Κυριαζή
διάβασαν αποσπάσματα από το βιβλίο, δίνοντας μια αισθαντική γεύση, αυτών που επρόκειτο να διαβάσουν οι αναγνώστες του.
Τις τοποθετήσεις του για το βιβλίο και τον συγγραφέα έδωσε ο δικηγόρος , πρώην πρόεδρος του ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΥ και δεσμώτης της Χούντας Νίκος Κωνσταντόπουλος, που είπε πως τον Μαυραγάνη τον γνώρισε το 1963, όταν προέδρευαν και οι δύο εναλλάξ της πιο σημαντικής επιτροπής του Δ΄. Πανσπουδαστικού συνεδρίου, εκείνης της σύνταξης του καταστατικού χάρτη της ΕΦΕΕ, που συνήλθε στην Αθήνα ένα μήνα σχεδόν πριν τη δολοφονία του Λαμπράκη. Και ήταν η επιτροπή αυτή που στο προοίμιο των συμπερασμάτων της έδωσε τον περίφημο ορισμό ότι «Φοιτητής είναι νέος εργαζόμενος, διανοούμενος». Διαπιστώνοντας με εξαιρετική λύπη και απογοήτευση πως η ΕΦΕΕ σήμερα δεν υπάρχει έχοντας συντριβεί στα σκληρά σαγόνια του ανελέητου κομματικού ανταγωνισμού. Στο σημείο μάλιστα αυτό πρόσφερε στον Μαυραγάνη μια φωτογραφία εκείνης της επιτροπής , όπου εικονίζονται με τον πρόσφατα χαμένο Κώστα Βεργόπουλο, αλλά και τους απόντες πια φιλόσοφο και διανοητή Παναγιώτη Κονδύλη, τον γνωστό ψυχίατρο στο Παρίσι Γιάννη Παναγιώτου και άλλους που διέγραψαν φωτεινές πορείες στον ελληνικό ουρανό των επιστημών και των τεχνών.
Προχωρώντας ο ομιλητής αναφέρθηκε με συγκίνηση στην δίκη της ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗΣ ΑΜΥΝΑΣ θεσσαλονίκης, που περιγράφεται με λεπτομέρειες στο βιβλίο, της οποίας μέλη ήταν ο αδελφικός του φίλος Γιώργος Σιπητάνος , οι Στέλιος Νέστωρ, Άκης Μαλτσίδης, Σωτήρης Δέδες, Παύλος Ζάννας και Κώστας Πύρζας, αλλά και σε όλες τις δίκες που περνούν μέσα από τις σελίδες του βιβλίου. Ο Ν.Κωνσταντόπουλος δεν παρέλειψε να σημειώσει πως στις μέρες μας το όνειρο και οι αγώνες της δικτατορικής και μεταδικτατορικής εποχής, εξαργυρώνονται με την καθιέρωση μεταρρυθμίσεων που εισάγουν όλο το σχέδιο επιβολής των νεοφιλελεύθερων πολιτικών.
Στην εισήγησή του ο πρώην πρόεδρος του ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΥ, επέμεινε στην συμβολή του συγγραφέα στους αγώνες της εποχής εκείνης, σημειώνοντας πως η αντίσταση κατά της Χούντας δεν ήταν καθολική, ενθυμούμενος με πικρία πως όταν οι αντιστασιακοί στις φυλακές χάραζαν στίχους του στα μικροχειροτεχνήματα που έφτιαχναν, ο δημιουργός τους μέγας ποιητής, αρνούνταν να βάλει την υπογραφή του σε κείμενο εναντίον της δικτατορίας.
Τελευταίος ιδιαίτερα συγκινημένος πήρε τον λόγο ο συγγραφέας, που ευχαρίστησε θερμά όλους όσους τον τίμησαν με την παρουσία τους και ιδιαίτερα τον συστρατιώτη του Μιχάλη Λογοθέτη, λευκάδιο, γραφέα του Α2, που άνοιξε τον φάκελο του συγγραφέα, εν μέση Χούντα, αλλά και όλους τους άλλους όπως τους διαπρεπή δημοσιογράφο, ποιητή και συγγραφέα Παντελή Μπουκάλα, πρώην πρύτανη του ΕΜΠ Κώστα Μουτζούρη, τους πρώην προέδρους της ΟΛΣΑ Χριστόδουλο Τσακιρέλλη και Νεκτάριο Βακάλη, τους αρθρογράφους λεσβιακών εντύπων Άρη Κυριαζή, Γιάννη Χατζηβασιλείου, Γιώργο Ευαγγέλου, Μυρσίνη Βουνάτσου, Ντίνα Βάκκα, Τάκη Ιορδάνη, αντιδήμαρχο πολιτισμού Βύρωνα Λεμονιά Κλωνάρη, πρώην νομικό σύμβουλο της ΕΣΗΕΑ Λάζαρο Μπελίτση, πρόεδρο του Παγγεραγωτικού Αθήνας Δημήτρη Πελεκάνο, τους γνωστούς Πλωμαρίτες των Αθηνών Δημήτρη και Ρένα Βουνάτσου, Γιάννη Λαγουμίδη, Βασίλη και Δήμητρα Λαγουτάρη, Στάθη και Κική Βαρτή, Νίκο και Πέρσα Δέτση, Μάρω Βουλαλά, Δημήτρη Χατζηβασιλείου, Ζωή Καραπατάκη, Βάσω Καμνορώκη, τους εξαδέλφους του Ξενοφώντα και Παναγιώτη Μαυραγάνη και Τόνια Αράπογλου και πάρα πολλούς άλλους που γέμισαν την αίθουσα της ΕΣΗΕΑ.
Η βραδιά τέλειωσε, τι το φυσικότερο, με πλωμαρίτικο ούζο για το οποίο φρόντισαν ο πρόεδρος του συνδέσμου Πλωμαριτών Δημήτρης Χαλαυτής και η σύζυγος του συγγραφέα Έφη Μαυραγάνη.
Ο χαιρετισμός του Δημήτρη Χαλαυτή εκ μέρους του Συνδέσμου Πλωμαριτών Αττικής «Βενιαμίν Λέσβιος»
Αγαπητοί φίλοι,
Σας ευχαριστούμε για την σημερινή παρουσία σας στην …παρουσίαση του βιβλίου «7 και κάτι νύχτες» του συμπατριώτη μας Ξενοφώντα Μαυραγάνη.
Ευχαριστούμε και τον ίδιο το Συγγραφέα, γιατί μας δίνει τη δυνατότητα να ανταποδώσουμε, με οικονομική ενίσχυση μάλιστα του Συνδέσμου μας, τη φιλοξενία που μας προσέφερε το καλοκαίρι, για το γιορτασμό των 100 χρόνων από τη «Μεγάλη δίκη των Πλωμαριτών», ως πρόεδρος της «Λέσχης Πλωμαρίου», ενός ιστορικού σωματείου, σύμβολου όμως και της άκαμπτης κοινωνικής μας διαστρωμάτωσης στο παρελθόν – θυμάμαι ακόμη το δέος, όταν παιδάκι της δεκαετίας του 60 περνούσα ακόμα κι έξω από την πόρτα της «Λέσχης» – που εφέτος γιορτάζει τα 140 χρόνια από την ίδρυσή της με πλήθος εκδηλώσεων, έχοντας μετεξελιχθεί από τον ίδιο το συγγραφέα και τους συνεργάτες του από ένα κλειστό ελιτίστικο και παρηκμασμένο κλαμπ σε μια ανακαινισμένη κυψέλη πολιτισμού και δημιουργικότητας.
Το Πλωμάρι λοιπόν, όπου ζει ο Συγγραφέας, ο «Ξενάκης» όπως τον αποκαλούν οι φίλοι του, το καλό παιδί, που στα παιδικά τους χρόνια τον χρησιμοποιούσαν σαν άλλοθι στις μαμάδες τους, πως ήταν τάχα μαζί του, όταν αλήτευαν, και πατρίδα επίσης της πλειοψηφίας των παρουσιαστών, η δεύτερη πόλη της Λέσβου, που μετά την «κατοχή», όπως ονόμαζαν με γλώσσα λανθάνουσα την απελευθέρωση οι παλιότεροι, επειδή ακολούθησε το δρόμο της οικονομικής συρρίκνωσης μετά την απώλεια των αγορών της Ανατολής και του Εύξεινου Πόντου, είναι σήμερα κύριος τουριστικός προορισμός – για να διαφημιζόμαστε κιόλας – ήταν στις αρχές του περασμένου αιώνα ένα ακμαιότατο βιομηχανικό, ναυτιλιακό και εμπορικό κέντρο, με ένα δυναμικό παράλληλα απελευθερωτικό κίνημα με 300 πάνοπλους αντάρτες μέσα στην τουρκοκρατία, πράγμα που έκανε το υπόλοιπο Νησί να μιλάει μέχρι και σήμερα για ‘ξλουμέν’ = τρελούς Πλωμαρίτες και να το αποδίδουν πειραχτικά στο περίφημο ούζο του, ενώ επρόκειτο για την ιδιαίτερη φιλοπατρία και τον ηρωισμό των προγόνων μας.
Δεν είναι τυχαίο που 5-6 από αυτούς, ατρόμητοι ναυτικοί το Νοέμβρη του 1912, σταλμένοι από την τοπική επαναστατική τους επιτροπή με πλαστογραφημένη επιστολή και σφραγισμένη ύστερα από διάρρηξη των γραφείων της Δημογεροντίας και με τα αιματοβαμμένα ρούχα ενός σκοτωμένου πατριώτη σε μάχη με τους Τούρκους, πήγαν μέσα σε τρικυμία με μια ψαρόβαρκα στη Λήμνο στο Ναύαρχο Κουντουριώτη, να τον παροτρύνουν να ελευθερώσει με τη βοήθειά τους τη Λέσβο, όπως κι έγινε τελικά.
Δεν είναι επίσης τυχαίο, πως στις μάχες τότε για την απελευθέρωση του Νησιού συμμετείχαν και 230 απόδημα παλικάρια στην πλειοψηφία τους Πλωμαρίτες, η «Λεσβιακή Φάλαγγα», που ήρθαν με ταξίδι ενός μηνός από τη Ν. Υόρκη, πληρώνοντας τις στολές, τον οπλισμό, την τροφή και τα εισιτήριά τους ακόμη – αδιανόητα προφανώς πράγματα για τα σημερινά δεδομένα – δείχνοντας την αγάπη τους για τη λευτεριά.
Ούτε επίσης είναι τυχαίο, πως πέντε μόλις χρόνια μετά την απελευθέρωση οι ίδιοι επαναστάτες συμμετείχαν σε λαϊκή εξέγερση για την άδικη διανομή τροφίμων, ενάντια στην ίδια Πολιτεία που βοήθησαν να τους απελευθερώσει, δείχνοντας το πάθος τους για την ισότητα και την κοινωνική δικαιοσύνη, με αποτέλεσμα να συλληφθούν 43 μεταξύ των οποίων και 7 γυναίκες, να περάσουν στρατοδικείο 34 και να καταλήξουν 13 στις φυλακές.
Ίσως και πάλι δεν ήταν τυχαίο, για να επανασυνδεθούμε με τα χρόνια του αυτοβιογραφικού μυθιστορήματος του Λέσβανδρου – Ξενοφώντα, που το Πλωμάρι τότε είχε επιλεγεί από τους δικτάτορες σαν «τουριστικός» προορισμός εκτοπισμένων πολιτικών.
Από ατυχείς συγκυρίες δεν είχαμε γνωριστεί με τον κ. Μαυραγάνη.
Παρότι κι οι δυο, σαν τους μισούς έλληνες, είμαστε πρόεδροι και μάλιστα σωματίων της ίδιας πόλης και με το ίδιο όνομα, αυτό του μεγάλου εκπρόσωπου του Νεοελληνικού Διαφωτισμού Βενιαμίν Λέσβιου, που ξεκίνησε από την ιδιαίτερή μας πατρίδα για καλογεροπαίδι, αλλά τελικά να σπουδάσει στην Πίζα και το Παρίσι, να μεγαλουργήσει σαν Φιλόσοφος, Μαθηματικός και Φυσικός στη Σχολή των Κυδωνιών που ίδρυσε και υπήρξε για τα χρόνια της ακμής της το Χάρβαρντ της τότε εποχής, να κινδυνεύσει με αφορισμό από το ιερατικό κατεστημένο, γιατί τολμούσε μεταξύ άλλων να διδάσκει πως η γη κινείται γύρω από τον ήλιο κι όχι αντίστροφα, να προετοιμάσει ως μέλος της Φιλικής Εταιρείας την Επανάσταση του -21, να συμμετάσχει στις Εθνοσυνελεύσεις που έβαλαν τα θεμέλια του ελληνικού κράτους, να διοικήσει ως Τοποτηρητής το Αιγαίο, κι όπως δυστυχώς πολλούς άλλους να πεθάνει φτωχός, άρρωστος και ξεχασμένος ακόμη κι από την ίδια την Ιστορία.
Το κοινό μας επώνυμο βέβαια με τη «Λέσχη Πλωμαρίου», δε μας εμποδίζει, όπως άλλωστε συμβαίνει και στις καλλίτερες οικογένειες, να μας χωρίζει όχι η άβυσσος, όπως έλεγαν παλιά το Μ-Λ ΚΚΕ με το ΚΚΕ Μ-Λ, αλλά μόνο ένα -Ο-, μιας κι εκείνοι προτιμούν το «Βενιαμίν – Ο – Λέσβιος» σύμφωνα με την παράδοση, ενώ εμείς το «Βενιαμίν Λέσβιος», όπως αργότερα διαπιστώσαμε ότι υπέγραφε ο ίδιος. Αυτό, για να φανεί πως δε μας χωρίζει τίποτε και πως είμαστε έτοιμοι για μια γόνιμη και εποικοδομητική συνεργασία των χειμαζομένων και μη στο Πλωμάρι, κατά τον επιτυχημένο χαρακτηρισμό του Ξενοφώντα, για το καλό του τόπου μας, αφού όπως λέει κι ο ποιητής «..ήμασταν πάντοτε παιχτάρες, μα δεν αλλάζαμε μπαλιές..»
Είχα την ατυχία να μη συναντηθούμε με το «Λέσβανδρο» στη Θεσσαλονίκη, τα χρόνια που περιγράφει στο μυθιστόρημά του, εκείνος νέος δικηγόρος, υπερασπιστής δικαζόμενων αντιστασιακών φοιτητών κι εγώ συμφοιτητής, του πρόωρα χαμένου έξοχου ανθρώπου και συνδικαλιστή Θωμά Βασιλειάδη, στον οποίο με συγκίνηση βλέπω πως αφιερώνει το βιβλίο του, επειδή ίσως δεν είχα την τύχη να φιλοξενηθώ στα «ευαγή ιδρύματα» των δικτατόρων. Μόνο από προσωπική εμπειρία θέλω να επιβεβαιώσω τα λεγόμενά του, για την εκκένωση της Πολυτεχνικής το πρωί της 17ης Νοέμβρη, προσθέτοντας την μαρτυρία μου, αυτή του απόλυτου τρόμου, τη ζοφερότερη στιγμή της ζωής μας, όταν έχοντας πληροφορηθεί το αιματοκύλισμα της Αθήνας, διακρίναμε χαράματα στους γύρω λόφους τις σιλουέτες των πάνοπλων ακροβολισμένων ΛΟΚατζήδων και τα δυο τανκς έξω από την κεντρική πύλη, που μας έκαναν να ξεχάσουμε σε δευτερόλεπτα τους παληκαρισμούς του στιλ: «δε βγαίνουμε παρά με το φως της ημέρας» και να συρθούμε σκυφτοί προς τις εξόδους για να αποφύγουμε καμιά …αδέσποτη σφαίρα, χωρίς όμως να αποφύγουμε τελικά και τις χειροδικίες των φασιστοειδών, που μας περίμεναν απέξω.
Παρότι λοιπόν δεν είχαμε γνωριστεί με τον Ξενοφώντα, τον γνώρισα πάρα πολύ καλά μέσα από τα έργα του, γι αυτό και θεωρώ πως η γραπτή και σε ανύποπτο χρόνο κριτική μου για τη γλαφυρότητα των περιγραφών του και του σπινθηροβόλου του χιούμορ, είναι αντικειμενική και χωρίς ίχνος προσωπικής μεροληψίας. Έτσι του εύχομαι «Καλοτάξιδο» για μια ακόμη φορά κι αυτό του το σκαρί, το μόνο σίγουρο, μιας κι έχει ένα τόσο καλό καραβομαραγκό, τον ίδιο.
Σας ευχαριστούμε πολύ.