Κώδικας-καταναλωτικής-δεοντολογίας

Rodiaki NewsRoom

Γράφει ο Δέσποινα Γρύλλη
δικηγόρος, μέλος του Δικηγορικού Συλλόγου Ρόδου και της ΕΑΝΔΙΡ

Π ροσφάτως και δη στις 01.03.2017 δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως ο Κώδικας Καταναλωτικής Δεοντολογίας (Π.Δ. 10/2017 Α΄ 23) ο οποίος κυρώθηκε με προεδρικό διάταγμα, μετά από πρόταση του υπουργού Οικονομίας και Ανάπτυξης, Δημήτρη Παπαδημητρίου.

Στο πεδίο μιας <<οικονομικά ασθενούς>> αγοράς αγαθών και υπηρεσιών, όπως η εγχώρια, ελλείψει ρητών νομοθετικών κωδικοποιήσεων για τους όρους της, τίθενται τελικώς τα γενικά πλαίσια των κανόνων των σχέσεων και των δικαιωμάτων των προμηθευτών και καταναλωτών και εισάγεται πλέον ένα πλέγμα προστασίας που αποσκοπεί στη διασφάλιση των οικονομικών συμφερόντων των καταναλωτών, με την τήρηση της νομιμότητας κατά την επαγγελματική δραστηριότητα των προμηθευτών.
Σημαντική καινοτομία αποτέλεσε εν προκειμένω, η εισαγωγή αρχών και κανόνων που διέπουν τις σχέσεις μεταξύ των καταναλωτών και των προμηθευτών και των ενώσεών τους , καλύπτοντας το σύνολο των εμπορικών κλάδων του ιδιωτικού και του δημόσιου τομέα με δεσμευτική ισχύ.

Οι γενικές αρχές που εισάγει ο Κώδικας Καταναλωτικής Δεοντολογίας (εφεξής ΚΚΔ) ισχύουν με την επιφύλαξη ειδικότερων ρυθμίσεων που προβλέπονται στην κείμενη νομοθεσία ανά κλάδο της αγοράς, εξειδικεύονται και συμπληρώνονται από τις αποφάσεις των αρμόδιων ρυθμιστικών και εποπτικών Αρχών και τους τυχόν ισχύοντες ειδικούς Κώδικες Δεοντολογίας ανά τομέα επαγγελματικής δραστηριότητας και ανά κατηγορία προμηθευτών.Εποπτικό ρόλο στην εφαρμογή των διατάξεων του Κώδικα θα επιτελεί η Ανεξάρτητη Αρχή «Συνήγορος του Καταναλωτή», η οποία θα συντάσσει σχετική ετήσια έκθεση σύμφωνα με το άρθρο 12 του ΚΚΔ .
Η ενίσχυση και η διασφάλιση της εμπιστοσύνης στην αγορά , κατοχυρώνεται ευχερέστερα μέσω των διατάξεων που προβλέφθηκαν από τον ΚΚΔ , εκ των οποίων δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στις ακόλουθες:

• Στην υποχρέωση του προμηθευτή για πλήρη και ουσιαστική προσυμβατική ενημέρωση του καταναλωτή, η οποία περιλαμβάνει το σύνολο των κρίσιμων πληροφοριών που αφορούν τα προϊόντα και τις υπηρεσίες. (άρθρο 2 ΚΚΔ - Γενικές αρχές επιχειρηματικής συμπεριφοράς των προμηθευτών)
• Στην υποχρέωση για ρητή διατύπωση των Γενικών Όρων των Συμβάσεων οι οποίοι πρέπει να είναι σαφείς, απλοί, κατανοητοί και διαθέσιμοι εκ των προτέρων στον καταναλωτή (άρθρο 4 ΚΚΔ)
• Στην καλύτερη εξυπηρέτηση του καταναλωτή, τόσο πριν από τη σύναψη της σύμβασης όσο και κατά ή μετά την κατάρτισή της, χωρίς μεγάλη αναμονή (άρθρο 5 και 6 ΚΚΔ)

• Στην προστασία των προσωπικών δεδομένων, της υγείας και ασφάλειας των καταναλωτών (άρθρο 7 ΚΚΔ)
• Στη διευκόλυνση και προστασία των ατόμων με αναπηρίες και των κάθε είδους ευάλωτων κοινωνικών ομάδων, αλλά και στην ίση μεταχείριση και ακώλυτη πρόσβαση όλων των καταναλωτών στα προϊόντα και τις υπηρεσίες (άρθρο 2 και 10 ΚΚΔ).
Επισημαίνεται, ότι ο Κώδικας αναγνωρίζει υποχρεώσεις και για τους καταναλωτές και τις ενώσεις τους, τους οποίους αντιλαμβάνεται ως υπεύθυνους παράγοντες στη διαμόρφωση ενός υγιούς καταναλωτικού περιβάλλοντος. Ειδικότερα, σύμφωνα με το άρθρο 9 του ΚΚΔ οι ενώσεις καταναλωτών οφείλουν να μεριμνούν για την υλοποίηση δράσεων, προς εκπλήρωση του καταστατικού σκοπού της προστασίας των δικαιωμάτων και των συμφερόντων του καταναλωτικού κοινού.

Σημαντική παράμετρο στη θέσπιση του Κώδικα Καταναλωτικής Συμπεριφοράς αποτελεί και η ιδιαίτερη μέριμνα που έχει ληφθεί σχετικά με την κατάρτιση των τραπεζικών συμβάσεων, όπου γίνονται σημαντικά βήματα προς την κατεύθυνση της ενίσχυσης της προστασίας του καταναλωτή, καθώς η κοινωνική πραγματικότητα είναι ζοφερή και η ανάγκη για την κωδικοποίηση ρύθμισης στις συναλλαγές με τους πιστωτικούς φορείς κατέστη αδήριτη . Συγκεκριμένα, στο άρθρο 8 του ΚΚΔ , αναλύεται η σχετική πρόβλεψη ως εξής:
• οι συναλλαγές των πιστωτικών φορέων με τους καταναλωτές διέπονται από αμοιβαία εμπιστοσύνη, ειλικρίνεια και διαφάνεια. Οι καταναλωτές οφείλουν να επιδεικνύουν τη δέουσα επιμέλεια και σύνεση σε αυτές τις συναλλαγές (άρθρο 8 παρ. 1 ΚΚΔ)
• στο πλαίσιο της ελληνικής και της ενωσιακής νομοθεσίας, των ειδικών κανόνων της Τράπεζας της Ελλάδος, της καλής πίστης, των χρηστών και συναλλακτικών ηθών, οι πιστωτικοί φορείς επιδεικνύουν τη δέουσα επιμέλεια κατά το σχεδιασμό και την προσφορά χρηματοπιστωτικών προϊόντων, την προβολή των τραπεζικών υπηρεσιών, την εξυπηρέτηση των καταναλωτών, καθώς και τη συλλογή και τήρηση των πληροφοριών που τους αφορούν. Επιπλέον, εξασφαλίζουν ότι το προσωπικό τους διαθέτει κατάλληλο επίπεδο γνώσεων και επάρκειας στο αντικείμενο τους, ώστε να επιτυγχάνεται υψηλό επίπεδο επαγγελματισμού (άρθρο 8 παρ. 2 ΚΚΔ)

• οι πιστωτικοί φορείς παρέχουν επαρκείς, σαφείς και κατανοητές γενικές πληροφορίες για τις διαθέσιμες συμβάσεις. Όπου προβλέπεται στην κείμενη νομοθεσία, παρέχονται στον καταναλωτή τυποποιημένες εξατομικευμένες πληροφορίες, απαραίτητες για τη λήψη τεκμηριωμένης απόφασης σχετικά με τη σύναψη σύμβασης (άρθρο 8 παρ. 3 ΚΚΔ)
• σύμφωνα με όσα ειδικότερα ορίζονται στην ενωσιακή και την εθνική νομοθεσία, οι πιστωτικοί φορείς, πριν από τη σύναψη της σύμβασης πίστωσης, προβαίνουν σε αξιολόγηση της πιστοληπτικής ικανότητας του καταναλωτή, όπως αυτή προκύπτει από τις βάσεις δεδομένων και τα στοιχεία που παρέχει ο καταναλωτής, ώστε να εκτιμάται η πραγματική δυνατότητα αποπληρωμής των υποχρεώσεων που αναλαμβάνει (άρθρο 8 παρ. 4 ΚΚΔ)

• αντίγραφο του σχεδίου της σύμβασης χορηγείται στους καταναλωτές, κατόπιν αίτησής τους και χωρίς οικονομική επιβάρυνση, προκειμένου να το μελετήσουν, έχοντας εύλογο χρόνο στη διάθεση τους πριν από την υπογραφή της σύμβασης (άρθρο 8 παρ. 5 ΚΚΔ)
• με την επιφύλαξη ειδικότερων διατάξεων, οι διαφημιστικές και εμπορικές ανακοινώσεις των πιστωτικών φορέων πρέπει να είναι θεμιτές, σαφείς και μη παραπλανητικές (άρθρο 8 παρ. 6 ΚΚΔ)
Εν κατακλείδι, κατόπιν ευρείας, ουσιαστικής και παραγωγικής διαβούλευσης με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς, επήλθε η κωδικοποίηση των γενικών αρχών της δεοντολογικής συμπεριφοράς των καταναλωτών και των προμηθευτών, γεγονός πουθα λειτουργήσει ιδιαίτερα επιβοηθητικά ενδυναμώνοντας τη σύννομη λειτουργία της αγοράς.