Ανάλυση: Το πολιτικό σκηνικό μετά το τέλος της συγκυβέρνησης

Μετά από ένα πολιτικό θρίλερ που μονοπώλησε την ειδησεογραφία των τελευταίων ημερών Αλέξης Τσίπρας και Πάνος Καμμένος ανακοίνωσαν το πρωί της Κυριακής το τέλος της συγκυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ και συνακόλουθα την έναρξη μιας σειράς κοινοβουλευτικών διαδικασιών με πρώτη την διαδικασία της ψήφου εμπιστοσύνης.

Θα μπορούσε να συνοψίσει κανείς τις ραγδαίες πολιτικές εξελίξεις των τελευταίων ωρών σε πέντε βασικά συμπεράσματα.

1. Γιατί επελέγη ψήφος εμπιστοσύνης αντί για ad hoc πλειοψηφίες

Η απόφαση του Αλέξη Τσίπρα να προχωρήσει σε κατάθεση αιτήματος ψήφου εμπιστοσύνης, όπως άλλωστε είχε προαναγγείλει στην πρόσφατη συνέντευξή του στο OPEN και την Έλλη Στάη, ήρθε μετά τη λύση της κυβερνητικής συνεργασίας και την απόσυρση ουσιαστικά της εμπιστοσύνης των ΑΝΕΛ από την κυβέρνηση.

Η προτίμηση για την αυτήν την “καθαρή’, όπως είπε ο πρωθυπουργός, λύση, αντί για το σενάριο μιας κυβέρνησης μειοψηφίας ή ανοχής σχετίζεται με δύο κομβικές κυβερνητικές εκτιμήσεις. Μια πολιτική και μια εκλογική. Η αμιγώς πολιτική εκτίμηση έχει να κάνει με το γεγονός ότι δύσκολα η κυβέρνηση θα μπορούσε να αντέξει την πολιτική πίεση που θα επακολουθήσε, στην περίπτωση που ο Αλέξης Τσίπρας δεν προχωρούσε σε ψήφο εμπιστοσύνης. Σε ένα τέτοιο σενάριο, η ΝΔ πιθανότατα θα κατέθετε πρόταση μομφής προκαλώντας τον πρωθυπουργό να την μετατρέψει σε ψήφο εμπιστοσύνης. Εάν δε ο πρωθυπουργός δεν απαντούσε στην πρόσκληση της αντιπολίτευσης θα εμφανιζόταν πολιτικά έωλος.

“Το Σύνταγμα μου δίνει το δικαίωμα να αφήσω ασαφές το αν υπάρχει πλειοψηφία και να αναζητώ ad hoc πλειοψηφίες. Και θα τις έβρισκα” ανέφερε στη δήλωσή του ο κ. Τσίπρας και πρόσθεσε: “Έχουμε μπροστά μας πολύ σημαντικές προκλήσεις (κατώτατος μισθός, προστασία πρώτης κατοικίας, διευκόλυνση οφειλετών, συνταγματική αναθεώρηση). Ποτέ δεν πορεύτηκα εκ του ασφαλούς. Πήρα την απόφαση, ενημέρωσα τον Πρόεδρο της Βουλής για την ανανέωση της εμπιστοσύνης της εθνικής αντιπροσωπείας για να προχωρήσουμε με απόλυτη πλειοψηφία και να ολοκληρώσει η κυβέρνηση τη συνταγματικά προβλεπόμενη θητεία της ως τον Οκτώβριο του 2019”.

Σε αυτην την τελευταία φράση συνοψίζεται ο δεύτερος λόγος που συνέτεινε στην επιλογή της “καθαρής” λύσης. Εάν περάσει η πρόταση εμπιστοσύνης, η κυβέρνηση θα μπορέσει όντως να ολοκληρώσει την τετραετία, εφόσον βεβαίως το επιθυμεί. Οι πληροφορίες που υπάρχουν ωστόσο είναι ότι το εκλογικό σενάριο που θέλει να διατηρήσει ανοιχτό η κυβέρνηση δεν είναι τόσο εκείνο του Οκτωβρίου όσο εκείνο του Μαίου. Μια ισχυρή ομάδα εντός του Μαξίμου εξακολουθεί να εκτιμά ότι οι τετραπλές κάλπες (εθνικές, περιφερειακές, δημοτικές, ευρωεκλογές) θα λειτουργήσουν αποσυμπιεστικά για τις πρώτες και άρα θα επιτρέψουν στον ΣΥΡΙΖΑ ένα καλύτερο αποτέλεσμα.

2. Η κυβίστηση Καμμένου και η γραμμή των ΑΝΕΛ

Μπορεί να διαψεύστηκαν όσοι υποστήριζαν ότι ο Πάνος Καμμένος θα πραγματοποιήσει την τελευταία στιγμή μια αριστοτεχνική κυβίστηση και θα παραμείνει στην κυβέρνηση, ωστόσο ο αρχηγός των ΑΝΕΛ, και παρά την έξοδό του από το υπουργείο Άμυνας, προχώρησε σε μια πολύ σημαντική αναδίπλωση από προηγούμενες θέσεις του. Η αναδίπλωση αυτή έχει τη δική της σημασία.

Κατά τη διάρκεια των δηλώσεών του μετά την ανακοίνωση της παραίτησης, ο κ. Καμμένος έκανε έναν διαχωρισμό ανάμεσα στους βουλευτές των ΑΝΕΛ που κατέχουν κυβερνητικές θέσεις (Έλενα Κουντουρά, Βασίλης Κόκκαλης) και σε εκείνους που δεν κατέχουν (Θανάσης Παπαχριστόπουλος, Κώστας Ζουράρις). Και ενώ για τους πρώτους ξεκαθάρισε ότι εάν δεν συνταχθούν με την κομματική γραμμή που προβλέπει καταψήφιση τόσο της συμφωνίας των Πρεσπών όσο και της πρότασης εμπιστοσύνης, θα διαγραφούν, δεν έκανε το ίδιο και για τους δεύτερους.

Ο συγκεκριμένος ελιγμός μπορεί εκ πρώτης όψεως να φαίνεται αθώος, ωστόσο επιτρέπει στον Πάνο Καμμένο να καταψηφίσει την πρόταση μομφής και να διατηρήσει την ίδια στιγμή την Κοινοβουλευτική Ομάδα του κόμματός του.

Υπενθυμίζεται ότι προκειμένου να υπάρχει κοινοβουλευτική ομάδα ενός κόμματος και να απολαμβάνει ένα κόμμα τα σχετικά προνόμια στις συζητήσεις που γίνονται στη Βουλή απαιτείται η ύπαρξη τουλάχιστον 5 βουλευτών. Από τους 7 βουλευτές των ΑΝΕΛ, υπέρ της σκληρής γραμμής Καμμένου είναι μόνον δύο, ο κ. Κατσίκης και η κ. Κόλλια-Τσαρουχά, ενώ οι υπουργοί Έλενα Κουντουρά και Βασίλης Κόκκαλης φέρονται έτοιμοι να δώσουν ψήφο εμπιστοσύνης στην κυβέρνηση. Συνακόλουθα, εάν ο κ. Καμμένος αποφάσιζε τη διαγραφή των δύο άλλων βουλευτών του, των κ. Ζουράρι και Παπαχριστόπουλου, που δεν θέλουν να καταψηφίσουν την πρόταση εμπιστοσύνης, θα διέλυε ουσιαστικά ο ίδιος την κοινοβουλευτική ομάδα του κόμματός του.

3. Πού θα "χτυπήσει" η αντιπολίτευση;

Αυτό ακριβώς ήταν ένα από τα κεντρικά στοιχεία που έσπευσε να τονίσει στην ανακοίνωσή της το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης, μιλώντας για “σκηνοθετημένο διαζύγιο” και υπονοώντας ότι οι μέχρι πρότινος κυβερνητικοί εταίροι βρίσκονται σε συνεννόηση και διευκολύνουν ο ένας τους σχεδιασμούς του άλλου. “Το θλιβερό δίδυμο Τσίπρα-Καμένου παρουσίασε σήμερα, σε εθνική μετάδοση, το σκηνοθετημένο «διαζύγιό» του: Μία παράσταση που αποβλέπει στην κύρωση της Συμφωνίας των Πρεσπών, την παραμονή του ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία και την διατήρηση του κ. Καμμένου και των βουλευτών του για λίγο ακόμη στις καρέκλες τους”, ανέφερε στην ανακοίνωσή του το γραφείο Τύπου της ΝΔ και πρόσθεσε:

“Γι΄αυτό, άλλωστε και ο κ. Καμένος δανείζει δύο βουλευτές του στον κ. Τσίπρα ώστε να του δώσουν ψήφο εμπιστοσύνης, χωρίς να τους διαγράψει από την ΚΟ των ΑΝΕΛ. Η αυλαία αυτής της κακόγουστης και επιζήμιας παράστασης πρέπει να πέσει. Στην επικείμενη ψήφο εμπιστοσύνης όποιος βουλευτής στηρίξει τον κ. Τσίπρα, αναλαμβάνει την ευθύνη του απέναντι στην Ιστορία”.

Το άλλο θέμα στο οποίο επιμένουν τα κόμματα της αντιπολίτευσης είναι ο “προβληματικός ή μη” χαρακτήρας μιας εμπιστοσύνης που θα προκύψει με τη συμμετοχή βουλευτών από άλλα κόμματα. “Ο Καμμένος φεύγει, αλλά οι Καμμένοι των Πρεσπών αναλαμβάνουν… Τυχόν Κυβερνητική συνέχεια με υπολείμματα και γυρολόγους της πολιτικής, ακόμα και αν εξασφαλίσει την τυπική ψήφο εμπιστοσύνης, μόνο σε νέα αδιέξοδα θα οδηγήσει. Δεν υπάρχει λαϊκή και ουσιαστική εμπιστοσύνη στον κ.Τσίπρα και στον ετερόκλητο Κυβερνητικό θίασό του. Εκλογές τώρα” αναφέρει χαρακτηριστικά το ΚΙΝΑΛ.

Πολιτικά, ωστόσο, υπάρχει ένα ακόμη σημείο που αξίζει κανείς να τονίσει. Η κίνηση για κατάθεση πρόταση εμπιστοσύνης ουσιαστικά ακυρώνει οποιαδήποτε σχέδιο —εφόσον βεβαίως υπήρχε τέτοιο— κατάθεσης πρότασης μομφής την τρέχουσα περίοδο από τη μεριά της Νέας Δημοκρατίας. Εφόσον η ψήφος εμπιστοσύνης δοθεί τελικώς στην κυβέρνηση, το όπλο της μομφής δύσκολα θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί στο διάστημα μέχρι τις εκλογές, καθώς τυπικά η κυβέρνηση θα έχει λάβει μια “φρέσκια” νομιμοποίηση από τη Βουλή.

4. Πού θα βρει ο Τσίπρας του 151;

Το μεγάλο ερώτημα βεβαίως είναι εάν ο Αλέξης Τσίπρας θα βρει τελικώς τον μαγικό αριθμό των 151 βουλευτών που απαιτούνται. Με βάση τα μέχρι τώρα δεδομένα, το Μαξίμου, εκτός από τους 145 βουλευτές που διαθέτει η ΚΟ του ΣΥΡΙΖΑ, υπολογίζει —χωρίς όμως να υπάρχει βεβαιότητα— στους ακόλουθους βουλευτές: 1) Κατερίνα Παπακώστα: Η ανεξάρτητη βουλευτής και μέλος του υπουργικού συμβουλίου εκτιμάται ότι δεν θα ρίξει την κυβέρνηση, 2) Βασίλης Κόκκαλης: Ο υφυπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης μάλλον έχει… λάβει τις αποφάσεις του, αν κρίνει κανείς από τον τρόπο με τον οποίο αναφέρθηκε σε αυτόν ο Πάνος Καμμένος, κατά τη διάρκεια της συνέντευξης Τύπου, 3) Έλενα Κουντουρά: Πιθανότατα η στάση της θα είναι ίδια με εκείνη του κ. Κόκκαλη, 4) Σπύρος Δανέλλης: Ο βουλευτής του Ποταμιού έχει υποστηρίξει κατ’επανάληψη ότι η Συμφωνία των Πρεσπών πρέπει να περάσει από τη Βουλή και προκειμένου να γίνει αυτό θα πρέπει να δοθεί εμπιστοσύνη στην κυβέρνηση εφόσον ζητηθεί. Έχει όμως τονίσει ότι αυτή είναι η προσωπική του θέση και σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να συνεδριάσουν τα όργανα του κόμματος. “Το Ποτάμι που ποτέ δεν κρύφτηκε, έχει από καιρό ξεκαθαρίσει: δεν δίνει ψήφο εμπιστοσύνης στον κ. Τσίπρα” ανέφερε πάντως η ανακοίνωση του κόμματος μετά τις πρόσφατες εξελίξεις. Το ερώτημα βεβαίως συναρτάται και με το αν στην ψηφοφορία για την ψήφο εμπιστοσύνης το Ποτάμι θα θέσει θέμα κομματικής πειθαρχίας, 5) Κώστας Ζουράρις: Ο βουλευτής των ΑΝΕΛ έχει δηλώσει πως διαφωνεί με τη Συμφωνία των Πρεσπών, δεν θέλει όμως να είναι εκείνος που θα ρίξει μια “κυβέρνηση Αριστεράς”, όπως έχει δηλώσει, 6) Θανάσης Παπαχριστόπουλος: Ο βουλευτής των ΑΝΕΛ έχει δηλώσει ότι υπερψηφίζει τη συμφωνία των Πρεσπών και εμφανίζεται έτοιμος να δώσει και ψήφο εμπιστοσύνης στην κυβέρνηση.

Εάν όλοι οι παραπάνω δώσουν ψήφο εμπιστοσύνης, τότε το Μαξίμου φτάνει τον μαγικό αριθμό των 151. Το δύσκολο βεβαίως πολιτικό ζήτημα είναι τι θα συμβεί εάν ένας ή δύο από τους προαναφερθέντες βουλευτές αποφασίσουν να απέχουν από την ψηφοφορία, αντί να υπερψηφίσουν. Σε ένα τέτοιο σενάριο, σύμφωνα με όσα προβλέπει ο Κανονισμός της Βουλής, η πρόταση εμπιστοσύνης μπορεί να περάσει τυπικά και με 150 ή ακόμη και 149 ψήφους. Ουσιαστικά, ωστόσο, το πολιτικό πρόβλημα μιας τέτοιας κατάστασης για την κυβέρνηση θα είναι εμφανές.

5. Αναδιαμόρφωση κοινοβουλευτικού και κομματικού σκηνικού

Τέλος, οι πρόσφατες εξελίξεις σηματοδοτούν και την αντίστροφη μέτρηση για την αναδιαμόρφωση όχι μόνο του κοινοβουλευτικού αλλά και του κομματικού σκηνικού. Εάν όντως τέσσερις βουλευτές των ΑΝΕΛ και ένας από το Ποτάμι προχωρήσουν στην υπερψήφιση της πρότασης εμπιστοσύνης, τότε το πλήγμα για τα δύο αυτά κόμματα θα είναι ουσιαστικό, ακόμη και αν δεν καταλήξει στην απώλεια των ΚΟ.

Στην μεν περίπτωση των ΑΝΕΛ, ο Πάνος Καμμένος αφού διαγράψει δύο βουλευτές του, θα έχει άλλους δύο στις τάξεις του, οι οποίοι όμως θα διαφωνούν με μια κεντρικότατη γραμμή, που οδήγησε μάλιστα σε αποχώρηση από την κυβέρνηση. Στην δε περίπτωση του Ποταμιού, η στάση που θα κρατήσει ο κ. Δανέλλης απλώς θα επιβεβαιώσει ή θα διαψεύσει και τις διαφορετικές και ενδεχομένως ασύμβατες θέσεις που υπάρχουν στο κόμμα σε αρκετά ζητήματα και κυρίως αναφορικά με το αν το κόμμα θα πρέπει να κινηθεί προς τα Αριστερά ή προς τα Δεξιά.

Τέλος, τη δική του συμβολική σημασία έχει το γεγονός της παρουσίας του κ. Τσίπρα σε εκδήλωση για τη Συμφωνία των Πρεσπών στο Μέγαρο Μουσικής, μαζί με σειρά στελεχών της Κεντροαριστεράς, την ίδια ημέρα που κοινοποιήθηκε στο ευρύ κοινό το οριστικό διαζύγιο με τους ΑΝΕΛ.

ΦΩΤΟ: EUROKINISSI

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για ό,τι συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα και τον Κόσμο στο thetoc.gr