Μετρήσαμε σιγά-σιγά τα βήματά μας από την Κριτσά μέχρι τον Θεολόγο, τόπο διαμονής των άτυχων «χολεριασμένων» της άγονης στα μικράτα μας Καζαντζακικής «Σαρακήνας» και από ‘κει συνεχίσαμε λίγο πριν από την είσοδο στο υψίπεδο του εποπτεύοντα το Μιραμπέλλο Κρούστα, πίσω από το όρος Θύλακα που επιμελώς αποκρύβει την Νέα Λατώ από την επίνεια «Καμάρα» (σημερινό Άγιο Νικόλαο) και τους τυχόν από θαλάσσης επιδρομείς!
Πίσω και κάτω από τα πόδια μας σε προφανή συστροφή κείτεται αποδυναμωμένος και τιθασευμένος ο μέγας οικισμός της Νέας Λατούς της Κριτσάς με ενεργές ακόμη τις δαγκάνες της κατά τα «Περγιολίκια» και τις «Κουκίστρες» να αποζημιώνεται από τα ύψη των κρημνών του Κάστελλου και την συνεχόμενη επίστεψη του Αοριού! Απέναντι και πίσω από τον Θύλακα το διάσελο με τον Νέο Δρόμο που οδηγεί στον τόπο θυσίας της Κουτάραντου και απ’ εκεί στον αρχαιολογικό χώρο της παλαιάς Μητρόπολης του Κάτω Μιραμπέλλου της Λατούς της Ετέρας!…
Μια βερικοκιά που μας φίλευε στην άκρη του πρανούς ξεράθηκε, μα φύτρωσαν μικρά πεύκα και καινούργιοι κέδροι. Δεξιά μας στο ρείθρο απλώθηκε και φούντωσε η ροδοδάφνη, που της είχαμε στηρίξει πρόχειρα τον αδύναμο βλαστό της κάποιο Χειμώνα, περαστικοί πάλι! Από το βάθος του Λόγγου ακούγονται συρριχτά τα φετινά τζιτζίκια να σαλαγούν ανέμελα την σκέψη μας καθώς ανεβαίνουμε…
Εκεί τέλος πριν την χαρακτηριστική στροφή της εισόδου στον Κρούστα, που ακόμα δεν φαίνεται αλλά μας υποδέχεται μ’ ένα απέριττο και λειτουργικό τριγωνικό πλάτωμα-ξέφωτο στο πλάι του Δρόμου, έχουμε κερδίσει ουσιαστικά σε υψόμετρο και απολαμβάνουμε ήδη τον βουνίσιο αέρα και την πανοραμική εποπτεία του Μιραμπέλλου μέχρι και την σημαντική Ιστρώνα (Καλό Χωριό).
Ο Άγιος Νικόλαος ίσα που επισημαίνεται από την άκρη της Μαρίνας που μόλις προεξέχει από την μάζα του Θύλακα και δεξιότερα από μια εδαφική έξαρση της Αμμουδάρας… Ο υπόκωφος και συμπαντικός ήχος των ορέων βόσκει στ’ αυτιά μας και τα πνευμόνια μας γεμίζουν οξυγόνο και αρώματα της μοναδικής κρητικής χλωρίδας!
Στα πόδια μας στα κρημνά κατηφορίζει το ξωκλήσι του προφήτη Ηλία, του προσφιλούς Αγίου που κούρασαν οι ανθρώπινες κοινωνίες, με τις επικλινείς «πεζούλες» ν’ αντηχούν από τις ψαλμωδίες του εσπερινού και τους χαρούμενους ζωντανούς ήχους του πανηγυριού στην χάρη του, όπως και πριν πάνω από εξήντα χρόνια για τις ανάγκες, τους ηθοποιούς και τους άφθονους κομπάρσους του «Celui qui doit mourir» (εκείνου που πρέπει να πεθάνει στη γαλλική απόδοση του Τίτλου μας) μ’ ένα εξαίσιο πρωταγωνιστή που εκπροσωπεί ότι καλό έχουμε μέσα μας να εκστασιάζεται και να βρίσκει την μιλιά του, ένα συγκεντρωμένο λαό να μαρτυράει το θαύμα και να ενώνεται σε μια ψυχή προσφέροντας ότι έχει καθένας για τους αποδιωγμένους της Σαρακίνας εξαιτίας των προεστών!
Η περίφραξη του προαυλίου σταματά απότομα και κρεμιέται πάνω από ένα εντυπωσιακό βάθος κρημνών με εύφορα αγροτόπια στο βάθος, ή σύναξη και σύνθεση του κόσμου είναι εντυπωσιακή, που συνεχώς κινείται και ψάχνει για προζυμένιο άρτο και καταναλώνει το πόσιμο νερό και τα παρασκευαζόμενα επιτόπου εδέσματα. Πάνω στο πανοραμικό τρίγωνο- πλάτωμα στα ανάντη του Δρόμου στήνεται χορός μέχρι αργά την νύκτα και μετά το χωριό, ο υψιπετής Κρούστας, που τον διαβαίνουμε κεντρικά μέσα από τα καφενεία με τα παραδοσιακά εδέσματα, το σχολείο, το κτήριο του Πολιτιστικού μέχρι τον Δρόμο προς το Δάσος και την Πρίνα και το Νεκροταφείο στα όρια του οικισμού να σε γαληνεύει και να σε συναρπάζει με την πανοραμική του θέα και την δροσιά αυτή την θερινή ξάστερη βραδιά!
Και μετά η στάση, η ανάπαυση και απόλαυση των παραδοσιακών εδεσμάτων μ’ ένα ποτό μέχρι την νύκτα και στην συνέχεια ο περιπατητικός γυρισμός μέσα από το χωριό μέχρι τον τόπο του πανηγυριού μετά την στροφή. Αφήνοντας τώρα τα φώτα πίσω μας βυθιζόμαστε απότομα στην απόκοσμη σιωπή των άστρων με τον διαμπερή γαλαξιακό ποταμό να διασχίζει τον σκοτεινό θόλο πάνω από τα κεφάλια μας με τα δισεκατομμύρια άστρα και τα παρέκει σημειακά έντονα γαλακτωμένα εκκολαπτήρια των νέων άστρων κατά που μας διδάσκουν οι σύγχρονοι κοσμολόγοι, γιατί η αστρόσκονη δεν είναι μόνο η φανταστική περιγραφή του παραμυθιού! Και σαν διαβαίνουμε από ρεματιά, μας δροσίζει αναπάντεχα και καταλυτικά το υπόγειο ρεύμα!… Εκεί, κάτω από την σκοτεινή «Σαρακήνα» του προσφυγικού ερημότοπου του Θεολόγου με την ομώνυμη σημαντική εκκλησία, βρίσκουμε τα βήματά μας προς την αείποτε χώρα των Λατίων να καταυγάζει με τις ανταύγειες της πίσω από τα χαμηλά υψώματα και να μας προϊδεάζει για τον τερματισμό της νυκτερινής μας ρομάντζας!…
ΣΤΑΥΡΟΣ ΙΩΣ. ΤΖΑΡΔΗΣ
