Ό,τι ν’ ακούω με το δεξιό μου αυτί / με μάτι αριστερό το βλέπω.
Κι ό,τι καταπιάνεται ο νους να στοχαστεί, / οι χτύποι της καρδιάς το λένε πρώτοι. (Κ. Βάρναλης)

Ποιος σκότωνε ποιόν στην Κατοχή, Κυρανάκη;

Γρά­φει ο Νίκος Μότ­τας //

Πάει και­ρός από τότε που σε ενα τηλε­ο­πτι­κό πάνελ, ο νεό­κο­πος πολι­τι­κός αστέ­ρας της ΝΔ που ακού­ει στο όνο­μα Κων­στα­ντί­νος Κυρα­νά­κης εκτό­ξευ­σε την χρυ­σαυ­γί­τι­κου θρά­σους ανι­στό­ρη­τη μπούρ­δα ότι την περιό­δο της Κατο­χής «οι κομ­μου­νι­στές σκό­τω­ναν Έλληνες».

Το γεγο­νός το θυμη­θή­κα­με με αφορ­μή πρό­σφα­τη παρέμ­βα­ση της Αλέ­κας Παπα­ρή­γα στη Βου­λή όπου, μετα­ξύ άλλων, απά­ντη­σε με καυ­στι­κό τρό­πο στο αντι­κομ­μου­νι­στι­κό σχό­λιο του στε­λέ­χους της ΝΔ.

Θυμη­θή­κα­με επί­σης πως για κάθε αντι­κομ­μου­νι­στή τύπου Κυρα­νά­κη, υπάρ­χει η πει­σμα­τά­ρα η Ιστο­ρία και τα — εξί­σου πει­σμα­τά­ρι­κα — κατα­γε­γραμ­μέ­να γεγο­νό­τα που έρχο­νται πάντα να δια­ψεύ­σουν τους επί­δο­ξους παρα­χα­ρά­κτες τους. Έτσι, ως ελά­χι­στη απά­ντη­ση στους «κυρα­νά­κη­δες» της αστι­κής τάξης που απο­φά­σι­σαν να κατα­πια­στούν με το ζήτη­μα του «ποιός σκό­τω­νε ποιόν» τη δεκα­ε­τία του ’40, αξί­ζει να υπεν­θυ­μί­σου­με τα εξής:

ΜΕΤΑΞΙΚΗ ΔΙΚΤΑΤΟΡΙΑ

1. Την περί­ο­δο 1936–1941 την Ελλά­δα κυβέρ­νη­ση το φασι­στι­κό καθε­στώς της 4ης Αυγού­στου του Μετα­ξά. Του δικτά­το­ρα-φασί­στα Μετα­ξά του οποί­ου τη μνή­μη και «προ­σφο­ρά» τιμούν σήμε­ρα κορυ­φαία στε­λέ­χη και υπουρ­γοί της ΝΔ (βλέ­πε Ν. Δέν­διας [ΒΙΝΤΕΟ], Αδ. Γεωργιάδης).

Οι κομ­μου­νι­στές, τα μέλη και στε­λέ­χη του ΚΚΕ, αλλά και άλλοι πρω­το­πό­ροι αγω­νι­στές της επο­χής απο­τέ­λε­σαν βασι­κούς στό­χους της μετα­ξι­κής δικτα­το­ρί­ας. Ο ίδιος ο δικτά­το­ρας Μετα­ξάς, την άνο­δο του οποί­ου στην εξου­σία στή­ρι­ξε η αστι­κή τάξη της χώρας, δεν έκρυ­βε την βαθιά αντι­κομ­μου­νι­στι­κή φύση του καθε­στώ­τος του: «Η Ελλάς έγι­νε από της 4ης Αυγού­στου κρά­τος αντικομμουνιστικό».

Αυτό το αντι­κομ­μου­νι­στι­κό δικτα­το­ρι­κό καθε­στώς που θέσπι­σε τον Ανα­γκα­στι­κό Νόμο 117/1936 (πατώ­ντας στο «Ιδιώ­νυ­μο» του Ελ. Βενι­ζέ­λου) «περί μέτρων προς κατα­πο­λέ­μη­σιν του κομ­μου­νι­σμού και των εκ τού­του συνε­πειών», δολο­φό­νη­σε, βασά­νι­σε, φυλά­κι­σε και εξό­ρι­σε χιλιά­δες αγω­νι­στές. Υπο­λο­γί­ζε­ται ότι, κατά τη διάρ­κεια της μετα­ξι­κής δικτα­το­ρί­ας, πάνω από 80.000 άνθρω­ποι υπέ­στη­σαν βασα­νι­σμούς σε φυλα­κές, κρα­τη­τή­ρια και εξο­ρί­ες, 45.000 κομ­μου­νι­στές, μέλη και οπα­δοί του ΚΚΕ συνε­λή­φθη­σαν και 2.000 τελού­σαν σε καθε­στώς μόνι­μης κρά­τη­σης ή εξο­ρί­ας (Ι. Κορω­νά­κη. «Η Πολι­τεία της 4ης Αυγού­στου», Αθή­ναι 1950).

Η δολο­φο­νι­κή φύση του αστι­κού μετα­ξι­κού καθε­στώ­τος έγι­νε εμφα­νής στον τρό­πο με τον οποίο αντι­με­τώ­πι­σε μεγά­λες εργα­τι­κές-λαϊ­κές κινη­το­ποι­ή­σεις, όπως η εμβλη­μα­τι­κή απερ­γία των καπνερ­γα­τών στη Θεσ­σα­λο­νί­κη το Μάη του 1936. Ο απο­λο­γι­σμός ήταν του­λά­χι­στον 17 νεκροί και 280 τραυματίες.

ΚΑΤΟΧΗ — ΤΑΓΜΑΤΑΣΦΑΛΙΤΕΣ

2. Κατά τη διάρ­κεια της Κατο­χής, η εργα­τι­κή τάξη και ο λαός της χώρας μας δεν είχε να αντι­με­τω­πί­σει μόνο τα ναζι­στι­κά κατο­χι­κά στρα­τεύ­μα­τα. Είχε επι­πλέ­ον να αντι­με­τω­πί­σει και το καθε­στώς της ντό­πιας αστι­κής τάξης, σε μια ασί­γα­στη αντι­πα­ρά­θε­ση με έντο­να ταξι­κά χαρα­κτη­ρι­στι­κά. Απέ­να­ντι στο ΕΑΜ-ΕΛΑΣ βρέ­θη­καν μια σει­ρά στρα­τιω­τι­κές οργα­νώ­σεις της εγχώ­ριας άρχου­σας τάξης: από τον ΕΔΕΣ και την ΕΚΚΑ, μέχρι την «Οργά­νω­ση Χ» του Γρί­βα, την προ­δο­τι­κή ΠΑΟ στη Βόρεια Ελλά­δα, τα δοσι­λο­γι­κά «Τάγ­μα­τα Ασφα­λεί­ας», κ.α.

Το ΚΚΕ, που απο­τέ­λε­σε την ψυχή και το νου της ΕΑΜι­κής Αντί­στα­σης, πλή­ρω­σε το βαρύ­τε­ρο φόρο αίμα­τος. Ανα­ρίθ­μη­τα είναι τα εγκλή­μα­τα των δοσι­λο­γι­κών οργα­νώ­σε­ων που, δρώ­ντας σαν μακρύ χέρι των Ναζί κατα­κτη­τών, επι­δό­θη­καν σε όργιο δολο­φο­νι­κής τρο­μο­κρα­τί­ας ενά­ντια στο ΕΑΜι­κό κίνη­μα και το λαό.

Σχε­τι­κά με την ίδρυ­ση των δοσι­λο­γι­κών, φιλο­να­ζι­στι­κών Ταγ­μά­των Ασφα­λεί­ας, ο τότε κατο­χι­κός πρω­θυ­πουρ­γός Ι. Ράλ­λης έγρα­φε, μετα­ξύ άλλων, σε επι­στο­λή του προς τον στρα­τιω­τι­κό διοι­κη­τή των ναζι­στι­κών δυνά­με­ων στην Ελλά­δα αντι­στρά­τη­γο Χανς Σπαί­ντελ: «Γνω­ρί­ζε­τε, Εξο­χό­τα­τε, ότι η κυβέρ­νη­σή μου ανέ­λα­βε με θάρ­ρος τον αγώ­να ενα­ντί­ον του κομ­μου­νι­στι­κού κινή­μα­τος. Οι συνε­χείς προ­σπά­θειες μου για στρα­το­λό­γη­ση και εξο­πλι­σμό πιστών σωμά­των ασφα­λεί­ας, τα οποία χρη­σι­μο­ποιού­νται ήδη ενα­ντί­ον των κομ­μου­νι­στών στην πρω­τεύ­ου­σα, σας είναι επί­σης γνω­στές […] Η κυβέρ­νη­σή μου δεν θα διστά­σει να χρη­σι­μο­ποι­ή­σει μέσα, όσο σκλη­ρά και αν πρέ­πει να είναι, ενα­ντί­ον των οπλι­σμέ­νων αναρ­χο­κομ­μου­νι­στι­κών στοι­χεί­ων» (Η Επο­χή των ρήξε­ων. Η ελλη­νι­κή κοι­νω­νία στη δεκα­ε­τία του 1940, Συλ­λο­γι­κό έργο, Επί­κε­ντρο, Θεσ/νίκη, 2012, σελ. 49). 

aleka 1«Μάλ­λον ο κ. Κυρα­νά­κης μπέρ­δε­ψε το ΕΑΜ, το ΚΚΕ, τον ΕΛΑΣ με τον Τσα­ούς-Αντών, με τους κου­κου­λο­φό­ρους που υπο­δεί­κνυαν ποιοί κομ­μου­νι­στές, ποιοί αντι­φα­σί­στες πρέ­πει να σκο­τω­θούν, μπέρ­δε­ψε το ΚΚΕ και το ΕΑΜ με τη δρά­ση του ΕΔΕΣ και του Ζέρβα».

- Αλέ­κα Παπα­ρή­γα, 21/7/2019.

Ενδει­κτι­κά παρα­δείγ­μα­τα της εγκλη­μα­τι­κής δρά­σης των ελλη­νό­φω­νων Ταγ­μά­των Ασφα­λεί­ας απο­τε­λούν μετα­ξύ άλλων οι μαζι­κές δολο­φο­νί­ες: 283 ανά­πη­ρων του ελλη­νοϊ­τα­λι­κού πολέ­μου (30/11/1943), 118 κατοί­κων στο Μονο­δέν­δρι Λακω­νί­ας (Νοέμ­βρης 1944), 280 κατοί­κων στην Κλει­σού­ρα Καστο­ριάς (Απρί­λης 1944), 120 κατοί­κων στο Αγρί­νιο (15/4/1944), 468 κατοί­κων σε Πύρ­γους και Μεσό­βου­νο Κοζά­νης (24–25/4/1944), 110 κομ­μου­νι­στών ως αντί­ποι­να για το θάνα­το 2 γερ­μα­νών αξιω­μα­τι­κών (2/5/1944), 86 κατοί­κων στη Λίμνη Αρκα­δί­ας (23/5/1944), 200 αντι­στα­σια­κούς στα Λιό­σια Αττι­κής (6/7/1944), 315 ατό­μων στο μπλό­κο της Κοκ­κι­νιάς (17/8/1944), 146 κατοί­κους στο Χορ­τιά­τη Θεσ/νίκης (2/9/1944).

Τα παρα­πά­νω απο­τε­λούν μονά­χα ορι­σμέ­να παρα­δείγ­μα­τα ενερ­γό συμ­με­το­χής των Ταγ­μά­των Ασφα­λεί­ας σε ναζι­στι­κά εγκλή­μα­τα στην Ελλάδα.

«ΝΑ ΔΟΛΟΦΟΥΝΤΑΙ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΑ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΕΣ ΚΑΙ ΕΑΜΙΤΕΣ»

3. Ενδια­φέ­ρο­ντα στοι­χεία που δίνουν απά­ντη­ση στο «ποιος πολε­μού­σε ποιόν» κατά τη διάρ­κεια της Κατο­χής περι­λαμ­βά­νο­νται στα Αρχεία της Βέρ­μαχτ που ανοί­χτη­καν μετά το τέλος του πολέ­μου. Σε πλη­θώ­ρα επί­ση­μων εγγρά­φων και επι­στο­λών επι­βε­βαιώ­νε­ται ότι τα SS εξό­πλι­σαν και εκπαί­δευ­σαν τις εγχώ­ριες εθνι­κές-δοσι­λο­γι­κές οργα­νώ­σεις με στό­χο την αντι­με­τώ­πι­ση των κομ­μου­νι­στών και της διαρ­κώς αυξα­νό­με­νης επιρ­ρο­ής του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ.

Χαρα­κτη­ρι­στι­κή είναι η ανα­φο­ρά στην συμ­φω­νία, στις 9/2/1944, των Ναζί με τον ΕΔΕΣ. Γρά­φει σχε­τι­κά ο αρχη­γός του Γεν. Επι­τε­λεί­ου της Ε’ Στρα­τιάς Σμιτ-Ριχ­μπεργκ προς τον ανώ­τα­το διοι­κη­τή Νοτιο­α­να­το­λι­κής Ευρώ­πης (13/6/1944): «Η εθνι­κο­δη­μο­κρα­τι­κή κατεύ­θυν­ση (ΕΔΕΣ) εξα­κο­λου­θεί να δια­βε­βαιώ­νει τις γερ­μα­νι­κές αρχές κατο­χής για τη νομι­μο­φρο­σύ­νη της ώστε άθι­κτη να προ­ε­τοι­μα­στεί για τον επερ­χό­με­νο στρα­τιω­τι­κό και πολι­τι­κό αγώ­να για την εξου­σία» (Κεντρ. Κρα­τεία Αρχεία του Πότσ­νταμ, «Ριζο­σπά­στης» 26/9/1982).

Με λίγα λόγια, με τις πλά­τες των Ναζί ο ΕΔΕΣ ετοι­μά­ζο­νταν για τη μάχη ενά­ντια στο ΕΑΜ-ΕΛΑΣ…

Στις 22/12/1943, η δια­τα­γή του ανώ­τα­του στρα­τιω­τι­κού διοι­κη­τή για τη Νοτιο­α­να­το­λι­κή Ευρώ­πη ανα­φο­ρι­κά με τα «αντί­ποι­να» σημεί­ω­νε: «Ο Φύρερ διά­τε­ξε ενιαία αντί­δρα­ση ενά­ντια στον κομ­μου­νι­στι­κό κίν­δυ­νο στα Νοτιο­α­να­το­λι­κά…». Και, σε άλλο, σημείο προ­σέ­θε­τε πως στό­χο δολο­φο­νιών και εκτε­λέ­σε­ων έπρε­πε να απο­τε­λούν απο­κλει­στι­κά κομ­μου­νι­στές και εαμί­τες, καθώς και μέλη των οικο­γε­νειών τους και τα σπί­τια τους.

Να, λοι­πόν, ποιος ήταν ο κοι­νός εχθρός των Ναζί κατα­κτη­τών και των εγχώ­ριων εθνι­κο­φρό­νων. Να πως η εγχώ­ρια αστι­κή τάξη συμ­μά­χη­σε με τους σφα­γείς του ελλη­νι­κού λαού προ­κει­μέ­νου να αντι­με­τω­πί­σει τον ταξι­κό της αντί­πα­λο — τους κομ­μου­νι­στές, το ΚΚΕ, το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ.

ΌΡΓΙΟ ΑΝΤΙΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΗΣ ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΚΑΙ ΔΟΛΟΦΟΝΙΩΝ

4. Μετά την απε­λευ­θέ­ρω­ση, με την έλευ­ση της κυβέρ­νη­σης Παπαν­δρέ­ου τον Οκτώ­βρη του 1944, έφτα­νε η κρί­σι­μη ώρα για να ξεκα­θα­ρί­σει το ανοι­χτό, άλυ­το ζήτη­μα της εξου­σί­ας. Ποια τάξη θα κυριαρ­χού­σε; Οι κεφα­λαιο­κρά­τες και οι ιμπε­ρια­λι­στές σύμ­μα­χοι τους ή η εργα­τι­κή τάξη και τα λαϊ­κά στρώ­μα­τα που είχαν ματώ­σει για να απε­λευ­θε­ρώ­σουν τη χώρα από την ιμπε­ρια­λι­στι­κή-ναζι­στι­κή κατοχή;

Η Ιστο­ρία έχει κατα­γρά­ψει τα εγκλή­μα­τα των κυβερ­νή­σε­ων Παπαν­δρέ­ου-Πλα­στή­ρα και των ιμπε­ρια­λι­στών του Τσώρ­τσιλ το Δεκέμ­βρη του 1944: Του­λά­χι­στον 1.326 αερο­πο­ρι­κές επι­θέ­σεις των βρε­τα­νών, πάνω από 3.000 νεκροί άμα­χοι και 2.000 νεκροί μαχη­τές του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ.

Το όργιο τρο­μο­κρα­τί­ας, δολο­φο­νιών και διωγ­μών ενά­ντια σε κομ­μου­νι­στές και εαμί­τες αγω­νι­στές συνε­χί­στη­κε και μετά την απα­ρά­δε­κτη Συμ­φω­νία της Βάρ­κι­ζας (12/2/1945). Δεκα­τρείς μήνες μετά τη Βάρ­κι­ζα, η κατά­στα­ση ενά­ντια στο ΕΑΜι­κό κίνη­μα είχε ως εξής: 1.289 δολο­φο­νί­ες, 6.671 τραυ­μα­τι­σμοί, 31.632 βασα­νι­σμοί, 18.767 λεη­λα­σί­ες και φυλα­κί­σεις, 84.931 συλ­λή­ψεις, 509 από­πει­ρες φόνου, 265 βια­σμοί γυναι­κών. Κατα­στρο­φές γρα­φεί­ων: 667 («Η Τρί­χρο­νη Επο­ποι­ία του ΔΣΕ (1946–1949)», «Σύγ­χρο­νη Εποχή»).

eam elas dse

Θα μπο­ρού­σα­με να συνε­χί­σου­με, ανα­φε­ρό­με­νοι σε πλη­θώ­ρα γεγο­νό­των: Από την τρί­χρο­νη επο­ποί­ια του ΔΣΕ όπου σχε­δόν 30.000 αγω­νι­στές και αγω­νί­στριες έδω­σαν τη ζωή τους στον αγώ­να για μια λεύ­τε­ρη πατρί­δα, μέχρι την τρο­μο­κρα­τία, τις διώ­ξεις, τις εξο­ρί­ες και τις φυλα­κί­σεις του μετεμ­φυ­λια­κού αστι­κού κρά­τους, τα έκτα­κτα στρα­το­δι­κεία και τις εκτε­λέ­σεις, τα ξερο­νή­σια, την μαύ­ρη περί­ο­δο της Χού­ντας, κ.α.

Η ουσία είναι πως απέ­να­ντι στον αντι­κομ­μου­νι­σμό στέ­κει η ιστο­ρι­κή αλή­θεια. Πρό­κει­ται για εκεί­νη την αλή­θεια που έχει γρα­φτεί ανε­ξί­τη­λα με το αίμα και τη θυσία χιλιά­δων κομ­μου­νι­στών, αγω­νι­στών, ανθρώ­πων της εργα­τι­κής τάξης και του μόχθου. Η επί­θε­ση ενά­ντια στο ΚΚΕ, στο ΕΑΜι­κό Κίνη­μα και τον ΔΣΕ, η ανα­κύ­κλω­ση της άθλιας “θεω­ρί­ας των δύο άκρων”, απο­κα­λύ­πτει ότι η αστι­κή τάξη φοβά­ται τα συμπε­ρά­σμα­τα της Ιστορίας.

Γι’ αυτό και επι­τί­θε­ται στο παρελ­θόν με το βλέμ­μα στραμ­μέ­νο στο μέλ­λον. Διό­τι εν τέλει, αυτό που τους στοι­χειώ­νει, αυτό που τρέ­μουν όπως ο διά­ο­λος το λιβά­νι, είναι το ενδε­χό­με­νο να βγουν και πάλι οι λαοί στο προ­σκή­νιο και να απο­τε­λέ­σει ο 21ος αιώ­νας πεδίο νέων νικη­φό­ρων σοσια­λι­στι­κών επαναστάσεων.

____________________________________________________________________________

Νίκος Μόττας Γεννήθηκε το 1984 στη Θεσσαλονίκη. Είναι υποψήφιος διδάκτορας (Phd) Πολιτικής Επιστήμης, Διεθνών Σχέσεων και Ιστορίας. Σπούδασε Πολιτικές Επιστήμες στο Πανεπιστήμιο Westminster του Λονδίνου και είναι κάτοχος δύο μεταπτυχιακών τίτλων (Master of Arts) στις διπλωματικές σπουδές (Παρίσι) και στις διεθνείς διπλωματικές σχέσεις (Πανεπιστήμιο Τελ Αβίβ). Άρθρα του έχουν δημοσιευθεί σε ελληνόφωνα και ξενόγλωσσα μέσα.
Μοι­ρα­στεί­τε το:

Μετάβαση στο περιεχόμενο