Aνοιχτός Ορίζοντας

Του έρωτα και του αγώνα, της ποίησης και της τραγωδίας

 Μην την ψάξεις στον χάρτη την όμορφη πόλη. Είναι δίπλα σου! Είναι μέσα σου. Είναι ο άνθρωπος! Είναι η ΦΩΝΗ ΜΟΥ, Η ΦΩΝΗ ΣΟΥ, ΟΙ ΦΩΝΕΣ ΜΑΣ!

Και κάπως έτσι άρχισε το ταξίδι στην «Όμορφη πόλη» του Μίκη Θεοδωράκη. Ένα ταξίδι που για τον σκηνοθέτη Γιώργο Βάλαρη, κράτησε περίπου ένα χρόνο, όσο χρειάστηκε για την ολοκλήρωση της προετοιμασίας, της μελέτης, των προβών. Και στις 17 του Γενάρη, σε μια αίθουσα κατάμεστη, το κοινό συγκινήθηκε, έκλαψε, σιγοτραγούδησε και καταχειροκρότησε τους συντελεστές και αποθέωσε τον, παρόντα στην πρεμιέρα, οικουμενικό Μίκη Θεοδωράκη.

Για περίπου δυόμιση ώρες, δεν μπορούσες να πάρεις το βλέμμα από τη σκηνή και δεν ήθελες να τελειώσουν τα τραγούδια…  Τραγούδια με βαθιά νοήματα, βαθιά συναισθήματα. Τραγούδια που μεγάλωσαν γενιές και γενιές, τραγούδια που ερμήνευσαν φωνές-θρύλοι του ελληνικού τραγουδιού και με τον ίδιο σεβασμό και αγάπη συνεχίζουν σήμερα νεότεροι ερμηνευτές.

Πενήντα οκτώ χρόνια μετά το ανέβασμα της «Όμορφης Πόλης», ο Γιώργος Βάλαρης «τόλμησε». Κι έφτιαξε μια παράσταση «ωδή» στον Μίκη Θεοδωράκη

Τα πεζά κείμενα των Γιώργου Βάλαρη και Στέλιου Παπαδόπουλου, συγκλονιστικά. Κι όπως έγραψε ο ίδιος ο Μίκης Θεοδωράκης, «κείμενα θαμμένα από τον φόβο των λογής-λογής εξουσιών βλέπουν για πρώτη φορά το φως της ημέρας. Το έργο αυτό είναι σίγουρα μια σύγχρονη τραγωδία στην οποία Μουσική και Ποίηση κινούνται ισοδύναμα».

Πενήντα οκτώ χρόνια, μετά το ανέβασμα της Όμορφης Πόλης, ο Γιώργος Βάλαρης «τόλμησε». Κι έφτιαξε μια παράσταση «ωδή» στο Μίκη Θεοδωράκη, όπως εύστοχα είπαν και έγραψαν άλλοι, πριν από το σημείωμα μας αυτό. Πρόκειται για μια παράσταση που εκφράζει πλήρως τον Μίκη Θεοδωράκη. «Γιατί πλάι στα τραγούδια μου ήρθε να προστεθεί και η ποίηση μου. Έτσι, ώστε να εκπληρώνεται το εφηβικό μου όνειρο για τη δημιουργία ενός έργου ποιητικού και μουσικού, που να εμπνέεται από το πνεύμα της αττικής τραγωδίας», λέει ο Μίκης Θεοδωράκης.

Με τα τραγούδια του Μίκη μεγάλωσα κι εγώ. Και το γεγονός ότι βρέθηκα στο Μέγαρο Μουσικής, την Παρασκευή 17 του Γενάρη, σε αυτή την παράσταση, με σημάδεψε. Και ξύπνησε αισθήματα και συναισθήματα που, έτσι κι αλλιώς δεν κοιμούνται ποτέ… απλά βρίσκονται για λίγο σε καταστολή για να ξυπνήσουν στη πρώτη σκέψη… βρίσκονται στη μνήμη που δεν ξεθωριάζει ποτέ…  Με σημάδεψε, όπως σημάδεψε το «Μέρα Μαγιού μου μίσεψες», τα παιδικά μου χρόνια. Και αυτό που κρατούσα βαθιά μεσ’ τη ψυχή μου, «κλαίνε τα δέντρα, κλαίνε τα σήμαντρα και οι φίλοι σου κλαίνε… άπλωνες το χέρι σου κι έκοβες το φεγγάρι ως σ’ έκοψε σα λούλουδο ο Χάρος μια νυχτιά… Παλικάρι, η μάνα σου τυλίχτηκε στα μαύρα…» το έζησα εκείνο το βράδυ μέσα από το θρήνο της Λήδας Πρωτοψάλτη και τον καημό του Κώστα Καζάκου…

«Ένα δειλινό, ένα δειλινό ένα δειλινό σε δέσαν στο σταυρό σου κάρφωσαν τα χέρια σου, μου κάρφωσαν τα σπλάχνα σου δέσανε τα μάτια σου, ω,ω, μου δέσαν τη ψυχή μου», έγραψε ο Μίκης Θεοδωράκης το 1962 με το τραγούδι του νεκρού αδερφού.  Τότε που τα γεγονότα ήταν ακόμα νωπά και ο μεγάλος μουσικοσυνθέτης μνημόνευσε τα πάθη του ελληνικού λαού. Είχα παρακολουθήσει την παράσταση «Το τραγούδι του νεκρού αδελφού», με σκηνοθέτη τον Θανάση Παπαγεωργίου στο θέατρο Μπάντμιντον, τον Μάρτη του 2015. Εκείνη η παράσταση, εξίσου συγκλονιστική, αφορούσε κατ’ εξοχήν τα πάθη του ελληνικού λαού, που λίγα χρόνια πριν είχε βγει από μια μεγάλη τραγωδία… Από την τραγική εμπειρία ρου Εμφυλίου. «Με το “Τραγούδι του νεκρού αδελφού” ταυτίζομαι περισσότερο απ’ ό,τι με οποιοδήποτε άλλο έργο μου, από κάθε άποψη: μουσική, ανθρώπινη, βιωματική, αγωνιστική και προπαντός “ελληνική”, μια και ο Εμφύλιος βύθισε την Ελλάδα στα δάκρυα, στο αίμα και στη δίχως τέλος δοκιμασία», είχε πει ο Μίκης Θεοδωράκης, γι εκείνη την παράσταση.

Μια παράσταση που ξύπνησε αισθήματα και συναισθήματα που, έτσι κι αλλιώς, δεν κοιμούνται ποτέ… απλά βρίσκονται για λίγο σε καταστολή για να ξυπνήσουν με την πρώτη σκέψη… βρίσκονται στη μνήμη που δεν ξεθωριάζει ποτέ…

Στην «Όμορφη πόλη», ο σκηνοθέτης αναβιώνει, όπως λέει ο ίδιος, το 1962 στο 2020. Και οδηγείται μοιραία «σε μονοπάτια που πολλές φορές χρησιμοποίησε ο σπουδαίος μουσουργός και ποιητής μας και κυρίαρχα σε αυτό της αρχαίας τραγωδίας, η οποία παραμένει ζωντανή στη μνήμη μας και είναι ταιριαστή με την εποχή που διανύουμε. Μια εποχή, όπου βλέπουμε ένα έθνος κυριολεκτικά να γίνεται χορός, με τα τραγούδια-που χαρακτηρίζουν το λαό μας σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής του και που εδώ λειτουργούν σαν ενωτικός κρίκος-ως χορικά».

Σε τι διαφέρει η «Όμορφη Πόλη» του 2020 από την «Όμορφη Πόλη» του 1962, ρωτήθηκε ο σκηνοθέτης. «Η σύγχρονη παράσταση δεν είναι επιθεώρηση όπως τότε, αλλά μια σύγχρονη σπονδυλωτή λαϊκή τραγωδία, με πρωταρχικό ρόλο στα τραγούδια, στην ποίηση του Μίκη Θεοδωράκη για πρώτη φορά στη σκηνή και τον χορό επί σκηνής με θέματα διαχρονικά και επίκαιρα (έρωτας, θάνατος, ξενιτιά, επανάσταση και άξιον εστί). [Πηγή: www.lifo.gr] Ο Μίκης Θεοδωράκης, βαθιά συγκινημένος από το έργο που παρουσίασε ο Γιώργος Βάλαρης, δηλώνει: «… έπεσε κυριολεκτικά σαν διάττων επάνω στη ζωή και στο έργο μου για να φωτίσει, ειδικά τώρα, στο Λυκόφως του απόλυτου πόνου και της αγάπης που είναι φυσικό να νιώθει όποιος είναι φορτωμένος με τόσα πολλά χρόνια όπως εγώ».

Ως θεατής, λοιπόν, γράφω αυτές τις γραμμές. Το πως έζησα και το πως βίωσα την παράσταση. Συγκινήθηκα, έκλαψα, σιγοτραγούδησα, όπως οι εκατοντάδες δίπλα μου.  Υποκλιθήκαμε όλοι στο μεγαλείο της μουσικής του Μίκη Θεοδωράκη και χειροκροτήσαμε μέγιστες ερμηνείες… στο τραγούδι και στο θέατρο. Και όταν ο Γιώργος Βάλαρης ευχαρίστησε τον παρόντα στην αίθουσα “Αλεξάντρα Τριάντη”, Μίκη Θεοδωράκη, το χειροκρότημα ήταν ατελείωτο… Το «γεια σας» που μας είπε με τόση συγκίνηση ο μουσικοσυνθέτης ήταν το «ευχαριστώ» του για το σεβασμό με τον οποίο οι συντελεστές της παράστασης υποδέχθηκαν το έργο του.

Όμορφη Πόλη, λοιπόν, κι επί σκηνής Γιάννης Κότσιρας, Δημήτρης Μπάσης, Σαλίνα Γαβαλά, Λαϊκή Ορχήστρα Μίκης Θεοδωράκης και προσκεκλημένη η Γιώτα Νέγκα (κάθε επόμενη παράσταση έχει προσκεκλημένο έναν άλλο ερμηνευτή) αποθέωσαν το Αν θυμηθείς το όνειρο μου, Αστέρι μου φεγγάρι μου, Μέσα στα μαύρα σου μαλλιά, Δραπετσώνα, Βράχο βράχο, Φεγγάρι μάγια μου κανες, Της Αγάπης αίματα, Ένα το χελιδόνι, Σαββατόβραδο, Δόξα τω Θεώ, Μαργαρίτα, Απρίλη μου, Θα σημάνουν οι καμπάνες, Της δικαιοσύνης, και άλλα πολλά και φυσικά την Όμορφη πόλη…

Κώστας Καζάκος, Λήδα Πρωτοψάλτη, Γιώργος Κιμούλης και μια πλειάδα εξαίρετων ηθοποιών ερμήνευσαν κείμενα από έργα του Θεοδωράκη και άλλων σπουδαίων Ελλήνων (που μελοποίησε ο μουσικοσυνθέτης) σε σκηνοθεσία Γιώργου Βάλαρη.

Μαρία Φράγκου

Φωτογραφίες @Γιώργος Καλφαμανώλη.
Google News icon Aκολουθήστε μας στο Google News

Οι τελευταίες ειδήσεις από την Κύπρο και τον κόσμο και όλη η επικαιρότητα στο dialogos.com.cy