Η υπερθέρμανση της Γης. Μια αδιέξοδη πορεία

Του Σωτήρη Άρνου*

Πριν εβδομήντα σχεδόν χρόνια ένας καθηγητής στο Παγκύπριο Γυμνάσιο ανέπτυξε στους μαθητές του μια παράξενη και πρωτότυπη θεωρία που αφορούσε τις κλιματικές αλλαγές που έρχονται. Έλεγε: Η φύση «εν όλη της τη σοφία» πήρε από την ατμόσφαιρα το αέριο διοξείδιο του άνθρακα, το μετέτρεψε σε υγρούς υδρογονάνθρακες ή σε στερεάς μορφής διάφορα είδη γαιανθράκων και το έθαψε στα έγκατα της Γης. Έτσι άλλαζε το κλίμα της εποχής εκείνης και έγινε αυτό που έχουμε σήμερα.

Η διαδικασία αυτή κράτησε εκατομμύρια χρόνια και με αυτόν τον τρόπο η ζωή εξελίχθηκε ομαλά. Πολλά είδη φυτών και ζώων στην πορεία εξαφανίστηκαν και νέα δημιουργήθηκαν μεταξύ αυτών και του ανθρώπινου είδους. Αν τώρα ο άνθρωπος «εν όλη του τη βλακεία» πάρει όλα τα πετρέλαια και τα κάρβουνα, τα βγάλει στην επιφάνεια και τα μετατρέψει ξανά σε αέρια (διοξείδιο του άνθρακα, μεθάνιο κ.α.), τότε το κλίμα της γης θα μετατραπεί αυτόματα σε αυτό που ήταν πριν εκατομμύρια χρόνια. Επειδή δε η μετατροπή αυτή γίνεται απότομα, το ίδιο απότομα θα γίνει και η κλιματική αλλαγή. Αν διαρκέσει, δηλαδή, 200-300 χρόνια και τα συγκρίνουμε με τα εκατομμύρια χρόνια που χρειάστηκαν προηγουμένως να υγροποιηθούν, μιλάμε για δευτερόλεπτα.

Έτσι η ζωή δεν θα αντέξει αυτό το μεγάλο σοκ. Εκατομμύρια είδη ζώων και φυτών θα εξαφανιστούν αμέσως από προσώπου γης. Να ευχηθούμε μέσα σ’ αυτά τα είδη να μην είναι και το ανθρώπινο είδος. Ο καθηγητής που παρουσίασε αυτή τη θεωρία ήταν ο Ωριγένης Σπυριδάκης, αδελφός του πρώτου Υπουργού Παιδείας, κ. Κωνσταντίνου Σπυριδάκη.

Η επιστήμη, λοιπόν, εντόπισε από πολύ νωρίς το φαινόμενο της κλιματικής αλλαγής, τις αιτίες που το προκαλούν και τα τραγικά αποτελέσματά του που θα έχει στο μέλλον. Εδώ και εβδομήντα χρόνια προειδοποιεί συνεχώς, αλλά το μήνυμά της δεν έφτανε εκεί που έπρεπε ή έφτανε και το κρύβανε κάτω από το χαλί. Όλοι το ήξεραν: ο λαός, οι κυβερνήτες, αυτοί που ψηφίζουν τους κυβερνήτες και αυτοί που τους ορίζουν, δηλαδή τα μεγάλα οικονομικά συμφέροντα.

Γιατί, λοιπόν, δεν λήφθηκαν μέτρα από νωρίς; Ποιες είναι οι αιτίες που οδηγούν την πορεία μας στο αδιέξοδο; Ως πού φτάνει η ανικανότητα και η αδυναμία μας; Κατά την άποψή μου, τρεις είναι οι κύριες αιτίες της κλιματικής αλλαγής, όπως και όλων των άλλων περιβαλλοντικών κακοδαιμονιών:

1) Η αύξηση του πληθυσμού της γης.

2) Η ανάπτυξη της δυνατότητας του ανθρώπου να επεμβαίνει στη φύση.

3) Η ανικανότητα της ανθρώπινης κοινωνίας, όπως είναι οργανωμένη σήμερα, να χειριστεί αυτές τις αδυναμίες, που έχει στα χέρια της.

Ο πληθυσμός

Σήμερα ο πληθυσμός της γης έφτασε αισίως τα επτά και μισό δισεκατομμύρια και αυξάνεται ασταμάτητα. Αυτά τα δισεκατομμύρια ξυπνούν κάθε μέρα και ζητούν να φάνε, να ντυθούν, να εργαστούν, να διασκεδάσουν, να ταξιδέψουν, να σπαταλήσουν, να στεγαστούν. Όλα τα παίρνουν από τη Μητέρα Γη. Κάνουν τη δουλειά τους, χαίρονται τα αγαθά και απορρίπτουν τα σκουπίδια στη γη, στα νερά και στον αέρα. Η γη έφτασε τα όριά της και τα ξεπέρασε. Δεν μπορεί πια να αντικαταστήσει τις απώλειες.

Ο Malthuse πριν πολλά χρόνια έλεγε ότι οι τροφές αυξάνονται με αριθμητική πρόοδο, ενώ ο πληθυσμός αυξάνεται με γεωμετρική πρόοδο. Τώρα δεν τον διδάσκουν στα πανεπιστήμια, γιατί τους χαλά τη σούπα.

Για τον έλεγχο των γεννήσεων δεν γίνεται σχεδόν τίποτα. Αντίθετα οι χώρες με το υψηλότερο ποσοστό γεννήσεων αφήνουν τα πράγματα ανεξέλεγκτα. Η Κίνα του Μάο που πρωτοστάτησε με πρωτοποριακά προγράμματα και πέτυχε, ήρθε στην εποχή μας να τα καταργήσει.

Εμείς οι Ευρωπαίοι επιχορηγούμε τον κόσμο να γεννά (μήπως και εξαφανιστεί η ράτσα μας). Το πρόβλημα όλο και αυξάνεται.

Η ανάπτυξη της δυνατότητας του ανθρώπου να επεμβαίνει στη φύση

Σήμερα η δυνατότητα του ανθρώπου να επεμβαίνει στη φύση έχει προχωρήσει σε επίπεδα που προκαλούν δέος. Επεμβαίνει σε όλη την επιφάνεια της γης. Επεμβαίνει στις εύφορες πεδιάδες, τις κοιλάδες, στις ερήμους, στα τροπικά δάση, στα απάτητα βουνά, στα βάθη της γης, στα βάθη της θάλασσας και χιλιόμετρα κάτω από τα βάθη. Μπήκε στα απόρρητα της ζωής.

Κατασκευάζει μηχανές που ισοπεδώνουν βουνά. Πριν μερικά χρόνια για να κόψεις ένα δέντρο του δάσους χρειαζόσουν ώρες και μέρες. Σήμερα αυτή η δουλειά μπορεί να γίνει σε μερικά δευτερόλεπτα. Η εξόρυξη υδρογονανθράκων γίνεται από χιλιόμετρα βάθος. Τελευταία, βάλαμε στο μάτι τα θαμμένα αποθέματα υδρογονανθράκων της Αλάσκας, μαύρη μοίρα τα περιμένει.

Η ανικανότητα της ανθρώπινης κοινωνίας, όπως είναι σήμερα οργανωμένη, να χειριστεί αυτές τις δύο αδυναμίες

Ο κόσμος έχει την εντύπωση ότι σήμερα η εξουσία ασκείται από τις κυβερνήσεις που εκλέγει κάθε πέντε χρόνια. Αυτό είναι μια μεγάλη πλάνη. Η πραγματική εξουσία βρίσκεται αλλού. Βρίσκεται στα χέρια των τεράστιων εθνικών και παγκόσμιων συμφερόντων. Στην πραγματικότητα στην εποχή μας κυβερνούν οι πολυεθνικές εταιρείες. Αυτές χρηματοδοτούν την εκλογή των κυβερνητών, αυτές χρηματοδοτούν τα περισσότερα κόμματα. Αυτές ελέγχουν τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης (ΜΜΕ). Αυτές αναδεικνύουν όποιον θέλουν στην εξουσία, τον στηρίζουν και αυτός εκτελεί τις εντολές τους. Όποιος δεν υπακούει τις εντολές τους, τον κατεβάζουν αμέσως.

Στόχος των πολυεθνικών εταιρειών είναι να συνεχίσουν τη δική τους πορεία, τη δική τους επιβίωση, τα δικά τους κέρδη. Να συνεχίσουν τη δική τους παντοδυναμία ισοπεδώνοντας ό,τι βρίσκεται μπροστά τους: πεδιάδες, βουνά, παραλίες, δάση. Μολύνουν τον αέρα, τη θάλασσα, τη γη. Βασικός νόμος της αυτοκρατορίας τους είναι η συνεχής επέκταση. Είτε επεκτείνονται είτε καταρρέουν. Δεν υπάρχει μέσος όρος. Επεκτείνονται κάθετα και οριζόντια. Καταπίνουν τον πλούτο από το κράτος, τη μεσαία τάξη ακόμα και την εργατική τάξη. Βάζουν χέρι σε ό,τι απομένει παρθένο στα τροπικά δάση της Αμερικής, της Αφρικής και της Ασίας, στην Αρκτική, στις ερήμους, στις παραλίες, ακόμα και στο δάσος του Ακάμα.

Έχουν ανακαλύψει τον όρο «ανάπτυξη», την έχουν αναγάγει σε Θεό και μας καλούν όλοι να γονατίσουμε μπροστά της και να προσκυνήσουμε. Αφήσαμε την Αφροδίτη, αφήσαμε την Παναγία και πιάσαμε την ανάπτυξη. Παράδειγμα η καταστροφή του δάσους του Αμαζονίου. Αποδείχτηκε περίτρανα ότι οι εταιρείες που βάζουν τις φωτιές και λεηλατούν τα πάντα στο πέρασμά τους, αυτές χρηματοδότησαν την εκλογή του Τραμπ στις ΗΠΑ και του Μπολσονάρο στη Βραζιλία. Και τώρα έχουν το ελεύθερο ότι το δάσος τούς ανήκει. Και διακηρύττουν πάντα ότι θα φέρουν την ανάπτυξη στη Βραζιλία. Όλες οι δράσεις που γίνονται για την αντιμετώπιση τάχα της κλιματικής αλλαγής είναι αυτές που αποδίδουν κέρδος μόνο. Τα φωτοβολταϊκά, οι ανεμογεννήτριες, η μείωση της κατανάλωσης ενέργειας στα μηχανήματα κ.λπ. Εκεί που δεν υπάρχει κέρδος σηκώνουν τα χέρια. Μείωση του παγκόσμιου πληθυσμού, αναδάσωση, προστασία των δασών και αναστολή των πολεοδομικών ζωνών. Εφαρμογή σωστής πρακτικής στη γεωργική παραγωγή, αλλαγή διατροφής και πολλά άλλα. Εκείνο που χρειάζεται η κοινωνία μας σήμερα είναι η συρρίκνωση της οικονομίας. Όχι η διόγκωση.

Η επιστήμη έκανε τη διάγνωση. Έχει όλες τις λύσεις, αυτές που θα εφαρμοσθούν άμεσα και τις μακροπρόθεσμες. Το πρόβλημα είναι οι πολιτικές αποφάσεις. Τα μεγάλα οικονομικά συμφέροντα που κυβερνούν τον κόσμο και έχουν την ευθύνη της τύχης τους αδυνατούν να προφυλάξουν τον πλανήτη, αδυνατούν να ανταποκριθούν στο κάλεσμα των καιρών. Η πορεία τους, η πορεία μας είναι αδιέξοδη.

*Αντιπρόεδρος Περιβαλλοντικού Κινήματος Λάρνακας