«Ιωσήφ Βιβιλάκης: “Φιλοθέη, η αρχοντοπούλα των Αθηνών”» της Ελένης Λιντζαροπούλου
Ένα κορίτσι, η Παρασκευούλα ή Ρεβούλα, όπως την φωνάζουν οι δικοί της, μεγαλώνει στην οθωμανική Αθήνα. Θυγατέρα του Άγγελου και της Συρίγας Μπενιζέλου, μορφωμένη και κληρονόμος μεγάλης περιουσίας, παντρεύεται χωρίς την θέλησή της σε πολύ νεαρή ηλικία με έναν άρχοντα της πόλης. Ο γάμος γι’ αυτήν είναι μια τραγική εμπειρία, αφού ο βίαιος και κατά πολύ μεγαλύτερος σύζυγός της την ζηλεύει και της στερεί κάθε ελευθερία. Η Ρεβούλα ωστόσο δεν χάνει το κουράγιο της και, όταν μένει μόνη στην ζωή, αφιερώνεται στον Χριστό και στο σημαντικό έργο της προστασίας και της εκπαίδευσης των γυναικών, στην διάσωση των σκλάβων των χαρεμιών, στο πρωτοπόρο και συγκλονιστικό ιεραποστολικό έργο της. Το κορίτσι αυτό, η νεαρή γυναίκα με την θερμή πίστη και τον δυναμικό χαρακτήρα, δεν είναι άλλη από την κυρά των Αθηνών, την Αγία Φιλοθέη.
Τον βίο της, βασισμένο στις ακριβείς ιστορικές πληροφορίες, στις πηγές και την μελέτη των συναξαρίων, συνέγραψε με εξαιρετική θεατρική οικονομία και σκηνική επάρκεια ο καθηγητής του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών Ιωσήφ Βιβιλάκης ειδικά για τους παίκτες σκιών Άθω Δανέλλη και Νικόλα Τζιβελέκη. Θέμα του η ριψοκίνδυνη δράση και το μαρτυρικό τέλος της Αγίας Φιλοθέης, που πρόσφερε την περιουσία της σε έργα αλληλεγγύης στην οθωμανική Αθήνα του 16ου αιώνα.
Συγκίνηση, ιεροπρέπεια, εσωτερική και εξωτερική δράση, λαογραφικά στοιχεία και ιστορικές πληροφορίες, όλα μαζί δένουν αρμονικά με την απλότητα και την αμεσότητα του λαϊκού θεάτρου σκιών αναδεικνύοντας τις αμέτρητες δυνατότητες εξέλιξής του.
Οι υπέροχες σκαλιστές πολύχρωμες φιγούρες και τα θαυμάσια σκηνικά του σπουδαίου νέου παίκτη σκιών Νικόλα Τζιβελέκη, όλα προσεγμένα ως την παραμικρή λεπτομέρειά τους, συναντώνται αρμονικά με τον Καραγκιόζη, τον Μπαρμπα-Γιώργο και τον Μορφονιό, ενώ ο εξαίρετος δάσκαλος Άθως Δανέλλης δίνει ρεσιτάλ υποκριτικής και ερμηνευτικής ευαισθησίας.
Συγκίνηση, ιεροπρέπεια, εσωτερική και εξωτερική δράση, λαογραφικά στοιχεία και ιστορικές πληροφορίες, όλα μαζί δένουν αρμονικά με την απλότητα και την αμεσότητα του λαϊκού θεάτρου σκιών αναδεικνύοντας τις αμέτρητες δυνατότητες εξέλιξής του. Η παράδοση εδώ δεν παραμένει ως ένα, κακώς εννοούμενο, στατικό γεγονός μουσειακού ενδιαφέροντος, εξελίσσεται και παραδίδεται δυναμική, διαρκώς ανανεούμενη, αντλώντας ορμή από τις ρίζες της.
Υπέροχες οι πρωτότυπες μουσικές από τον Γεράσιμο Παπαδόπουλο, ο οποίος ερμηνεύει τα τραγούδια μαζί με τις θαυμάσιες φωνές του Θεολόγου Παπανικολάου και της Κατερίνας Μιχαλάκη.
Το επιστημονικό και καλλιτεχνικό σύνολο «Οθόνιον» είναι μία ομάδα με έδρα την Αθήνα που πιστεύει στην αξία των παραδοσιακών σκηνικών πρακτικών και στο πνευματικό όφελος που μπορούν να αποφέρουν στο ευρύ κοινό όπου απευθύνονται, αλλά και σε ευάλωτες ομάδες (κρατούμενοι, παιδιά, ασθενείς). Βασικός στόχος της ομάδας είναι η γνωριμία με τον θαυμαστό κόσμο του θεάτρου σκιών μέσα από την δημιουργία, ανασύσταση και αναστήλωση κειμένων και παραστάσεων. Η ιστορία της ξεκίνησε στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών με τη διδασκαλία ενός μαθήματος για το θέατρο σκιών, το οποίο σύντομα δραπέτευσε από τον κλειστό χώρο του αμφιθεάτρου. Η ομάδα πλαισίωσε με μεγάλη επιτυχία το 2017 την παράσταση Ο γάμος του Καραχμέτη του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη σε σκηνοθεσία της Όλιας Λαζαρίδου με το δραμάτιον Ο Καραγκιόζης νεκροθάπτης, και έλαβε πολύ καλές κριτικές.
Η εξαιρετική παράσταση για τον βίο της Αγίας Φιλοθέης, με την μαγεία και την ποιητική δύναμη των σκιών, τα θεατρικά ευρήματα (όπως η ξεκαρδιστική εγκιβωτισμένη παράσταση θεάτρου σκιών) και την αρτιότητα της απόδοσης του ήθους των χαρακτήρων, ζωντάνεψε στον μπερντέ από την ομάδα «Οθόνιον» στο σπίτι όπου έζησε η αγία, το αρχοντικό των Μπενιζέλων, και στον κήπο του Συλλόγου των Ελλήνων Αρχαιολόγων, ενώ αναμένεται και η συνέχεια με έξι παραστάσεις στις 15, 16, 17, 18, 19 και 20 Σεπτεμβρίου 2019, στον χώρο του Παλαιού Πανεπιστημίου στην Πλάκα.
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΤΗΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ
Κείμενο-Σκηνοθεσία: Ιωσήφ Βιβιλάκης
Μουσικός σχεδιασμός: Γεράσιμος Παπαδόπουλος
Φιγούρες: Νικόλας Τζιβελέκης
Παίκτες θεάτρου σκιών: Άθως Δανέλλης, Νικόλας Τζιβελέκης
Μουσικοί-Τραγούδι: Γεράσιμος Παπαδόπουλος, Θεολόγος Παπανικολάου, Κατερίνα Μιχαλάκη
Γραμματεία: Μάνος Δαμασκηνός
Promo video: Γιάννης Πυργολιός
Παραγωγή: Bateau Lavoir. Χώρος σεμιναρίων, τεχνών και πολιτιστικής δραστηριότητας
