«Με αφορμή το ποδοσφαιρικό βιβλίο του Κώστα Γ. Μίσσιου» της Μαρίας Κοτοπούλη
Ποτέ στη ζωή μου δεν μπορούσα να φανταστώ ότι θα έγραφα για μια ποδοσφαιρική ομάδα, ώσπου είχα την τιμή να λάβω, από ένα επίλεκτο μέλος της πνευματικής κοινωνίας της Λέσβου, τον ποιητή, συγγραφέα και με πολλές άλλες ιδιότητες, Κώστα Γ. Μίσσιο, ένα βιβλίο με τίτλο Ποδοσφαιρικός Γυμναστικός Σύλλογος «Αχιλλεύς». Το όνομα «Αχιλλεύς» μού έφερε θύμησες από τα παιδικά μου χρόνια, όταν τα αδέρφια μου ετοιμάζονταν να πάνε στον «Ταρλά», το περίφημο γήπεδο της Μυτιλήνης, για να παρακολουθήσουν ποδόσφαιρο κι εγώ κατέστρωνα σχέδια για το πώς θα τους εμποδίσω, αφού δεν με έπαιρναν μαζί τους. Το πρώτο που σκεφτόμουν ήταν να τρυπήσω τα λάστιχα των ποδηλάτων τους και έτρεχα για να το κάνω με μια μεγάλη πρόκα επιμελώς κρυμμένη στο χέρι. Κοίταζα τα λάστιχα, τα ξανακοίταζα, ήταν πολύ εύκολο για μένα, όσο όμως σκεφτόμουν το βλέμμα της Μητέρας, όταν θα μάθαινε τα κατορθώματά μου, δείλιαζα και σταματούσα, ήταν κάτι που δεν θα το άντεχα. Έτσι, την «ανίερη» αυτή πράξη μου δεν την πραγματοποίησα ποτέ, παρά την έντονη επιθυμία μου. Όμως είχα μάθει ένα τραγούδι για τις ομάδες του ποδοσφαίρου: «Άρης, Άρης καβαλάρης, Παλλεσβιακός ψωριάρης, Αχιλλέας κασιδιάρης». Το τραγουδούσα τσιριχτά, για να τους τη «σπάσω» και το έβαζα στα πόδια μόλις άρχιζαν να με κυνηγούν, επειδή προσέβαλλα και υποτιμούσα την ομάδα τους. Δεν κατάφεραν ποτέ να με πιάσουν και, όταν επέστρεφαν το βράδυ στο σπίτι μας, τα είχαν όλα ξεχάσει και μου διηγούνταν με καμάρι τα περίφημα γκοοοοολ της ομάδας τους.
Στο γήπεδο του «Ταρλά» πήγαινα βέβαια κι εγώ, όταν μεγάλωσα κάπως και έπαιρνα μέρος στις μαθητικές γυμναστικές επιδείξεις που διοργάνωνε κάθε χρόνο το Γυμνάσιο Θηλέων της Μυτιλήνης, όπου φοιτούσα. Ένιωθα μεγάλη περηφάνια, για να μην πω ότι έπαιρνα την εκδίκησή μου, καθώς τ’ αδέρφια μου ήταν στην εξέδρα, ενώ εγώ βρισκόμουν στο κέντρο του γηπέδου.
Όλα τούτα τα σκεφτόμουν καθώς κοίταζα την εξαιρετική, από τη Μάρω Μίσσιου, σύνθεση του εξωφύλλου του βιβλίου, με τα πορτρέτα των ποδοσφαιριστών να προβάλλουν μέσα από το μπλε φόντο και διάβαζα στο κάτω μέρος Εκδόσεις «Πιττακός», Μυτιλήνη 2018. Συνειρμικά άρχισα να απαριθμώ τους επτά σοφούς της αρχαίας Ελλάδος και μ’ έπιασε τρόμος, μη τυχόν και ξεχάσω κανέναν και πώς θα δικαιολογηθώ… στη δασκάλα μου. Ευτυχώς, τα κατάφερα και γύρισα στη δεύτερη σελίδα, όπου διάβασα την αφιέρωση, που θα την κρατήσω στα τιμαλφή μου.
Πλούσιο και ωραίο το σκιτσογραφικό υλικό των νεαρών ποδοσφαιριστών, αλλά και το φωτογραφικό, που αποτυπώνει το ύφος και υποκρύπτει το ήθος μιας αλλοτινής εποχής.
Είναι περίεργο, σκέπτομαι, πώς είναι δυνατόν κάτι που δεν με ενδιαφέρει καθόλου να γίνεται, για μένα, συναρπαστικό ανάγνωσμα, όταν ανακάλυψα τη «μαεστρία» του συγγραφέα που με έπλεξε στη δίνη του και, στην κυριολεξία, με βύθισε στις σελίδες του.
Το μότο του βιβλίου, αφιερωμένο στη μνήμη του Βαγγέλη Τζίτζιρα, μου έφερε μνήμες από τη γλυκιά ντοπιολαλιά της Μυτιλήνης. Σα να ακούω τώρα τις γερόντισσες να φωνάζουν: «Ιλάτι ρε μουρέλια να μι φλίσιτι… Αγκαλιάστιμι κι φλίστιμι…». Στη συνέχεια, θαύμασα τις εικόνες του βιβλίου, άλλες να δείχνουν ποδοσφαιριστές, νέους, όμορφους, ευσταλείς, και άλλες στιγμιότυπα από τους αγώνες τους. Στο πρώτο κεφάλαιο για το «Ποδόσφαιρο» υπάρχουν λεπτομερείς αναφορές στην ομάδα, στα μέλη της, στους διαιτητές, στα μέρη όπου διεξάγονταν οι αγώνες, στα σκορ, στις ήττες και τόσες άλλες πληροφορίες, που οι γνώστες του ποδοσφαίρου θα εκτιμήσουν καλύτερα από μένα. Το δεύτερο κεφάλαιο, «Διάφορα ποδοσφαιρικά», ξεκινά από το 1928 και φτάνει ως το 1961, χρονιά κατά την οποία διεξάγεται και το πρωτάθλημα Λέσβου Α’ κατηγορίας. Πλούσια και τα επόμενα κεφάλαια με πληθώρα πληροφοριών, όπως η «Καλαθοσφαίριση», «Ο στίβος και άλλα αθλήματα», τα «Διοικητικά Συμβούλια», με όλα τα ονόματα ανθρώπων που διοίκησαν άξια τον σύλλογο. Ακολουθεί το κεφάλαιο για τις «Κοινωνικές εκδηλώσεις», όπου βλέπει κανείς τον ρόλο που έπαιξε ο σύλλογος στην κοινωνική ζωή του τόπου και τη ζωντάνια που προσέδιδε η νεανική τους, ωραία παρουσία. Για να φτάσουμε στο τελευταίο κεφάλαιο, τα περίφημα «Ευτράπελα λόγια της περιόδου 1953-1954». Εδώ οι γνώστες της ντοπιολαλιάς θα γελάσουν με την καρδιά τους, διαβάζοντας τα πανέξυπνα και αυτοσχέδια ευφυολογήματα. Επιλέγω τρία από τα πολλά, τα πιο κατανοητά: «Του παλτό τού βάζου για γοητεία. Ποιο στουματέλ’ σιτάπι αυτά μουρόμ’; Και σε καλύβα ζω, φτάν’ να υπάρχ’ αίσθημα».
Το βιβλίο ολοκληρώνεται με πίνακες μελών συλλόγων ποδοσφαιριστών, συμβούλων, με συμμετοχές σε αγώνες ποδοσφαίρου, μπάσκετ, με γκολ, καλάθια, με νίκες, ισοπαλίες και ήττες. Πλούσιο και ωραίο το σκιτσογραφικό υλικό των νεαρών ποδοσφαιριστών, αλλά και το φωτογραφικό, που αποτυπώνει το ύφος και υποκρύπτει το ήθος μιας αλλοτινής εποχής.
Άκρως ενδιαφέροντα και τα αποσπάσματα των εφημερίδων της εποχής, από όπου παραθέτω ένα μικρό απόσπασμα, για να κλείσω τούτο το ταπεινό σημείωμα-αντίδωρο στο δώρο που μου έγινε. «Κι ήταν το ποδόσφαιρο τούτο εξ ουρανού μάννα. Και γέμιζε τότε η μοναδική ποδοσφαιρική αλάνα της Μυτιλήνης, ο “Ταρλάς”, με εκατοντάδες τέτοια πιτσιρίκια απ’ όλες τις γειτονιές της πόλης. Έτρεχαν, κλωτσούσαν, φώναζαν, μα πάνω απ’ όλα γελούσαν, χαίρονταν μέσα σ’ εκείνο τον παράδεισο τον ποδοσφαιρικό, αφού δεν είχε τίποτα άλλο να τους προσφέρει η άμοιρη κατατσακισμένη μάνα Ελλάδα».
