Το βιβλίο της Παναγιώτας Πλησή και της Ελένης Λούβρου αποτελεί ένα εξαιρετικό βοήθημα γύρω από τις ιδιαιτερότητες των παιδιών στο φάσμα του αυτισμού. Και ειδικότερα, αυτές που αφορούν την κοινωνικότητα και τη Θεωρία του Νου. Πριν αναφερθώ συγκεκριμένα στο βιβλίο, θα ήθελα να σταθώ σε δυο σημεία που θεωρώ πολύ σημαντικά και που συνδέονται άμεσα με το βιβλίο αυτό.

Στα άτομα με αυτισμό δεν υπάρχει το αυτονόητο, δεν υπάρχει αυτή η κοινωνική σύμβαση με την οποία γεννιόμαστε να ανακαλύπτουμε καθώς τα χρόνια περνούν. Πράγματα, δηλαδή, που δεν μας έχει διδάξει κανείς βήμα προς βήμα. Το κομμάτι της κοινής λογικής του αυτονόητου δεν υπάρχει. Αυτό δημιουργεί διάφορα ζητήματα όσον αφορά την κοινωνική πραγματικότητά τους.

Ένας νευροτυπικός νους τείνει από τα 4-5 χρόνια του να μπορεί να παρακολουθήσει και να μαντέψει τις σκέψεις και τα συναισθήματα των άλλων ανθρώπων γύρω του. Έτσι, μεγαλώνοντας, αποκτά την επίγνωση ότι οι άλλοι έχουν άλλες σκέψεις και συναισθήματα από εκείνον (αυτό ονομάζουμε Θεωρία του Νου). Αυτό όμως δεν συμβαίνει με τα παιδιά στο φάσμα του αυτισμού. Δεν μπορούν, με λίγα λόγια, να μπουν στη θέση του άλλου. Αυτό δυσκολεύει την καθημερινή κοινωνική τους ζωή.

Οι άνθρωποι με αυτισμό χρειάζεται να διδαχτούνε τις κοινωνικές δεξιότητες σαν μία ξένη γλώσσα. Να γίνουν κοινωνικά δίγλωσσοι (socially bilingual), όπως αναφέρει η Liane Holliday Willey στο βιβλίο της Safety Skills for Asperger Women. Υποστηρίζει την εκμάθηση αυτής της ξένης γλώσσας με σαφή, οπτικό και συγκεκριμένο τρόπο. Κάτι που πετυχαίνει σε μεγάλο βαθμό αυτό το βιβλίο.

Συγκεκριμένα, αρχίζει να διαμορφώνει αυτά τα κομμάτια πάνω στον κοινωνικό χάρτη χρησιμοποιώντας δύο εξαιρετικά εργαλεία. Το πρώτο είναι η εικόνα, το οπτικό υλικό για να δημιουργήσουν μια κωδικοποιημένη πληροφορία, η οποία μπορεί να χρησιμοποιηθεί και να αποτελέσει ένα δυνατό μνημονικό στοιχείο στον νου των παιδιών. Το δεύτερο εργαλείο είναι η θετική γλώσσα. Η γλώσσα της δυνατότητας. Μια γλώσσα της θετικής καθοδήγησης που δεν θέτει την απαγόρευση, αλλά αντίθετα, μιλά στα παιδιά για αυτά που μπορούν να κάνουν και όχι για αυτά που δεν μπορούν να κάνουν.

Και αυτή είναι η βάση για την εκπαίδευση όλων των παιδιών, όχι μόνο των παιδιών στο φάσμα.

Με αυτό το βιβλίο μπορούμε να δημιουργήσουμε ένα πολύτιμο υλικό για πολλά θέματα, όπως:
– να μάθει κάποιους άγραφους κοινωνικούς κανόνες, όπως «σκέψου – μην το πεις δυνατά»
– να βάζει τα κατάλληλα λόγια στις σκέψεις και στα συναισθήματά του
– να αναπτύξει συναισθηματικές δεξιότητες, όπως τι κάνω όταν ένας φίλος μου κλαίει
– να αποκωδικοποιήσει κοινωνικούς κανόνες
– να ενισχύσει την προσωπική του ασφάλεια μέσα από τα παραδείγματα με τα ιδιωτικά μέρη, τους άγνωστους, το διαδίκτυο κ.ά.
– να μπει στο μονοπάτι της κοινωνικής κατανόησης
– να αγγίξει σημαντικά θέματα, όπως η ατομική υγιεινή, ο σχολικός εκφοβισμός και οι αισθητηριακές ευαισθησίες.

Αυτό που αξίζει να αναφέρουμε ακόμα είναι ότι και στο πρώτο μέρος με τις εικόνες, αλλά και στο δεύτερο με τις επεξηγήσεις, η νευροδιαφορετικότητα του αυτιστικού εγκεφάλου αντιμετωπίζεται με σεβασμό. Κάθε οδηγία δίνεται έχοντας υπόψη την ιδιαιτερότητα του παιδιού με αυτισμό. Πρώτα δημιουργεί τις συνθήκες στο πώς λειτουργεί ένας νους παιδιού με αυτισμό και στο πόσο ιδιαίτερος είναι, κι έπειτα δίνει κατεύθυνση. Και αυτή είναι η βάση για την εκπαίδευση όλων των παιδιών, όχι μόνο των παιδιών στο φάσμα.

Θα μπορούσε, λοιπόν, να χρησιμοποιηθεί από τον δάσκαλο ή από τον γονιό και για τα παιδιά τυπικής ανάπτυξης –τους μαθητές του, τα παιδιά του– ακριβώς γιατί δίνει τη δυνατότητα να ανακαλύψουμε τι χρειάζεται ένα παιδί και μετά να ανακαλύψουμε τον δρόμο και τον τρόπο για να φτιάξουμε τον δικό του κοινωνικό χάρτη.

Το βιβλίο κυκλοφορεί με διπλό εξώφυλλο (τζάκετ) και διαφορετικό τίτλο για κάθε εξώφυλλο, ενώ είναι υπό έκδοση η ιταλική του μετάφραση (Edizioni Anicia). Πρόσφατα κυκλοφόρησε και το δεύτερο βιβλίο της σειράς, Αυτισμός: Οι άγραφοι κανόνες κοινωνικής συμπεριφοράς για εφήβους.

Αυτισμός: Οι άγραφοι κανόνες κοινωνικής συμπεριφοράς για παιδιά 4-12 ετών
Με οδηγίες για γονείς, εκπαιδευτικούς και ειδικούς
Παναγιώτα Πλησή – Ελένη Λούβρου
Εκδόσεις Πατάκη
97 σελ.
ISBN 978-960-16-6745-4
Τιμή €10,90

Twitter