Γιώργος Χ. Θεοχάρης: συνέντευξη στη Χαριτίνη Μαλισσόβα
Ο Γιώργος Χ. Θεοχάρης γεννήθηκε το 1951 στη Δεσφίνα της Φωκίδας. Είναι ποιητής. Ποιήματά του έχουν μεταφραστεί στα αγγλικά, γαλλικά, γερμανικά, ισπανικά και αλβανικά. Δημοσιεύει επίσης δοκιμιακά σημειώματα και κείμενα λογοτεχνικής κριτικής. Είναι μέλος της Εταιρείας Συγγραφέων. Διευθύνει το λογοτεχνικό περιοδικό Εμβόλιμον και συμμετείχε στη σύνταξη της έντυπης εφημερίδας Book Press. Έργα του: Πτωχόν μετάλλευμα (έκδοση του περιοδικού Εμβόλιμον, 1990), Αμειψισπορά (Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Λεβαδείας, 1996), Ενθύμιον (Καστανιώτης, 2004), Δίστομο, 10 Ιουνίου 1944: το ολοκαύτωμα (Σύγχρονη Έκφραση, 2010), Πιστοποιητικά θνητότητας (Σύγχρονη Έκφραση, 2014). Η συνομιλία μας μαζί του έγινε με αφορμή την τελευταία του ποιητική συλλογή, με τίτλο Πλησμονή οστών, που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Μελάνι.
Πλησμονή οστών, η νέα σας ποιητική συλλογή. Θέλετε να μας δώσετε κάποια στοιχεία;
Πλησμονή σημαίνει πλήθος. Χρησιμοποιώ αυτόν τον τίτλο μιας και η ίδια η Ποίηση σημαίνει απάρνηση και μαζί μεταστοιχείωση του υλικού που παύει να υπάρχει ενώ ταυτόχρονα εξακολουθεί να υφίσταται, ως οστό, ως σκελετός, ως μνήμη, ως όντως Λόγος. Κι ακόμη, γιατί καθώς ποίημα το ποίημα αρμολογείται ο σκελετός της συλλογής από οστά συναισθημάτων, εμπειριών, σκέψεων, πικρής, τραυματικής μνήμης, δονούμενου ερωτικού συγκλονισμού, αγάπης τρυφερής, καθώς ο ποιητικός λόγος γίνεται ένσαρκος, όλο και κάποιο οστό περισσεύει, όλο και κάποιο, λες από του Αδάμ της Γραφής το πλευρό, μετασχηματίζεται σε νέο ποίημα, θεμελιώνει μια νέα Πλησμονή οστών…
Είναι η έκτη σας ποιητική συλλογή και έχει στοιχεία αυτοβιογραφικά…
Όντως είναι το έκτο ποιητικό μου βιβλίο, αν κανείς προσμετρήσει ως πέμπτο εκείνο του 2010 που συγκεντρώνει τη μέχρι τότε κατάθεσή μου, συμπεριλαμβάνοντας και τα Ποιήματα των ημερών εκείνων, που είναι ποιήματα γραμμένα μέσα στη Δικτατορία, το 1970. Πράγματι, όλη μου η ποιητική στερεώνεται σε στοιχεία αυτοβιογραφικά που ανασύρονται, πότε ευφρόσυνα, πότε τραυματικά, πάντα, ωστόσο, πιεστικά και απαιτούν να γίνουν Λόγος.
Όμως, όπως και να το κάνουμε, μήπως δεν είναι ύμνος στη ζωή η ποιητική μετάπλαση της θλίψης και του πόνου;
Αρκετά ποιήματα είναι αφιερωμένα σε ομοτέχνους σας. Θέλετε να σχολιάσετε;
Δίνονται καμιά φορά αφορμές κι αφιερώνουμε ποιήματα σε ομότεχνους, με την ευκαιρία αφιερωμάτων σ’ εκείνους από περιοδικά. Έτσι, πράγματι, στη συλλογή –όπως άλλωστε και στις προηγούμενες– υπάρχουν ποιήματα που κλείνουν στους στίχους τους την αγάπη για το έργο τους, καθώς και τη διηθημένη ενστάλαξη της ποίησής τους μέσα στην ψυχή μου.
Πόσο δύσκολο είναι να τελειοποιηθεί το ποίημα μετά την αρχική του σύλληψη;
Πιστεύω στην ακαριαία μεταγραφή του συναισθήματος σε ποίημα. Σπάνια επανέρχομαι και ξανακοιτάζω ποιήματά μου με στόχο να τελειοποιήσω την αρχική σύλληψη. Αντίθετα, τη στιγμή που το γράφω, το διαβάζω κι ελέγχω τον εσωτερικό του ρυθμό. Εκεί, συνήθως, αντιμεταθέτω λέξεις ή παίζω με τον αριθμό των συλλαβών ώστε να αποκτήσει, αν δεν έχει, ή να βελτιωθεί ο ρυθμός που χρειάζεται. Βέβαια, όπως κάθε δημιουργός, ανατρέχω κι εγώ στα μπλοκάκια μου, όπου σημειώνω τις αισθήσεις της στιγμής και προσπαθώ να τις ανακαλώ, προκειμένου να επανέλθω στην ψυχική κατάσταση εκείνης της στιγμής, ώστε να κάνω πια τη σημείωση ποίημα.
Ποια είναι γόνιμη περίοδος για έναν ποιητή; Ποια ψυχική διάθεση μπορεί να είναι η αφόρμηση για δημιουργία;
Μπορώ να μιλήσω μονάχα για μένα. Κινητοποιούμαι από τη λύπη πολύ περισσότερο από τη χαρά. Τη λύπη που προέρχεται από προσωπικές μου περιπτώσεις ή από τη λύπη των άλλων, που τη διαισθάνομαι. Ο ποιητής Μάρκος Μέσκος, που έφυγε πρόσφατα, έχει γράψει τον στίχο «Όταν είμαστε λυπημένοι γράφουμε ποιήματα», στίχος που, από τη νεότητά μου, τον διάβασα το 1972 στη συλλογή του Άλογα στον ιππόδρομο, ερμήνευσε την ποιητική μου στάση και κατάλαβα γιατί η ποίησή μου ακουμπά και αντλεί διαρκώς από τις τραυματικές μνήμες βιωμένης είτε διαμεσολαβημένης μικροϊστορίας και Ιστορίας. Ψυχική ευφορία μού δημιουργεί η επαφή με τη φύση, με το φυσικό τοπίο: τη θάλασσα, το βουνό, τα δέντρα, τα λουλούδια, το χώμα, τα πουλιά και τα ζώα. Μέσα στη φύση επιχειρώ και γίνομαι κι εγώ λίγο ποιητής, προσπαθώντας να εκφράσω με λόγο το μέγα θαύμα της ζωής, που είναι η πανίδα και η χλωρίδα που μας περιβάλλουν. Τέλος, ο συναισθηματικός ερωτικός συγκλονισμός, ο πόθος για τον αγαπημένο Άλλο είναι σπουδαίες αφορμήσεις γραφής.
Δημοσιεύετε καθημερινά στον λογαριασμό σας στο Facebook ποιήματα άλλων ποιητών. Είναι ανάγκη σας να διαδώσετε την όχι και τόσο (σε σχέση με την πεζογραφία) δημοφιλή ποίηση;
Παρεμπιπτόντως, ίσως προκύπτει μια τέτοια λειτουργία των καθημερινών μου αναρτήσεων. Ωστόσο η ανάγκη που με οδήγησε, από το 2012, να αναρτώ καθημερινά, ανελλιπώς, ένα ποίημα με πλήρη βιβλιογραφική τεκμηρίωση, ήταν και είναι η αγάπη μου για την Ποίηση και η υπηρέτησή της με κάθε πρόσφορο τρόπο. Διευθύνω, όπως γνωρίζετε, το λογοτεχνικό περιοδικό Εμβόλιμον στα Άσπρα Σπίτια της Βοιωτίας εδώ και 31 χρόνια, μέσα από το οποίο υπηρετώ και την Ποίηση και παρουσιάζω δημιουργούς της γραφής (συνεπώς και ποιητές) στο εκεί εντευκτήριό μας. Τα ποιήματα που αναρτώ στο χρονολόγιό μου στο Facebook έδωσαν, έως τώρα, 3 τόμους ανθολόγησης (Εκδόσεις Γαβριηλίδης), που ο κριτικός Αλέξης Ζήρας χαρακτήρισε ως «την πλέον δημοκρατική ανθολόγηση», αφού στην έντυπη μορφή της η παράθεση των ποιημάτων, συνεπώς και των ποιητών, γίνεται αλφαβητικά. Τέλος, η επιλογή μου αυτή αγαπήθηκε από τους νέους ποιητές και ποιήτριες της εποχής μας και πολύ συχνά μου εμπιστεύονται τη γραφή τους σε πρώτη δημοσίευση στον Χαρτοκόπτη μου.
Μια και αναφερθήκαμε στην κοινωνική δικτύωση, ποια είναι η αίσθησή σας σε σχέση με τα πρώτα βήματα, όσον αφορά τους αυτοαποκαλούμενους «ποιητές του διαδικτύου»; Έχουν μπει τα πράγματα στη σωστή τους θέση;
Το διαδίκτυο προσφέρεται ως ανοιχτός χώρος, προσβάσιμος σε όσους το επιθυμούν να εκφραστούν με όρους Τέχνης. Κατά την άποψή μου δεν υπάρχουν ποιητές του διαδικτύου, διότι ή θα είναι ποιητές ή δεν θα είναι, και τούτο δεν ετεροκαθορίζεται από το μέσον αλλά από το ίδιο το καλλιτεχνικό υλικό. Δεν καθορίζει τον ποιητή ή το ποίημα, το χαρτί, είτε το διαδίκτυο, ούτε η προφορικότητα απόδοσης του ποιήματος, σε εποχές πριν από τη γραφή και την τυπογραφία. Συνεπώς, κι επειδή η ανάρτηση στο διαδίκτυο προσφέρεται ως ευκολία κι είναι και ανέξοδη, εκείνο που θα συνιστούσα στα νέα παιδιά είναι να νιώθουν αυτό που έγραψαν βαθιά μέσα τους, να ικανοποιεί δηλαδή πολύ τους ίδιους σαν αναγνώστες η πρόσληψή του και μετά ας το ανεβάζουν. Και να μην παίρνουν τα μυαλά τους αέρα από τα πολλά likes που, συχνά, δεν προϋποθέτουν και ανάγνωση του ποιήματος απαραιτήτως.
Παρόλο που ο τίτλος και το εξώφυλλο παραπέμπουν στην απώλεια, το περιεχόμενο, τουλάχιστον όπως το κατέγραψα εγώ, δείχνει να είναι ένας ύμνος στη ζωή…
Χαίρομαι που το λέτε! Πράγματι η συλλογή απαρτίζεται από δύο ενότητες: Η πρώτη, με τίτλο «Ρέει έρως αγεφύρωτος», είναι σαφής ύμνος στην ομορφιά, στον έρωτα, στη νιότη και στην αλκή του σώματος. Στη δεύτερη ενότητα, που έχει τον τίτλο «Πάσσαλοι Οδοδείκτες», εμπεριέχονται ποιήματα υπαρξιακής αγωνίας και αποτυπώνεται η λύπη μου για τον άνθρωπο που ταλανίζεται από ασθένειες και απώλειες προσφιλών. Όμως, όπως και να το κάνουμε, μήπως δεν είναι ύμνος στη ζωή η ποιητική μετάπλαση της θλίψης και του πόνου; Μήπως δεν είναι ύμνος στη ζωή ακόμη κι εκείνο που μοιάζει σαν εξορκισμός στον θάνατο, σαν προσπάθεια να σπρωχτεί με τον Λόγο πιο πίσω ο ερχομός του αναπότρεπτου τέλους;
Πλησμονή οστών
Γιώργος Χ. Θεοχάρης
Μελάνι
112 σελ.
ISBN 978-960-591-112-6
Τιμή €10,00
