*

Προκαλούν τα κινητά καρκίνο;

Είναι βάσιμη η ανησυχία που υπάρχει πάνω στο θέμα;

(Πηγή φωτογραφίας: Science News)

Τί είναι η ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία;

Η ηλεκτρομαγνητική (Η/Μ) ακτινοβολία είναι ακτινοβολία ενέργειας. Αποτελείται από δύο κύματα που ταλαντώνονται κάθετα μεταξύ τους, το ηλεκτρικό και το μαγνητικό. Η Η/Μ ακτινοβολία καθορίζεται με βάση την συχνότητα των Η/Μ κυμάτων.

Μπορεί να χωριστεί σε ιονίζουσα (ακτινοβολία υψηλών συχνοτήτων άρα και υψηλής ενέργειας) και σε μη ιονίζουσα (ακτινοβολία χαμηλών συχνοτήτων). Στις μέρες μας είναι ευρέως γνωστό πως η ιονίζουσα ακτινοβολία βάζει σε κίνδυνο την ανθρώπινη υγεία, καθώς διασπά χημικούς δεσμούς, άρα μπορεί να αλλοιώσει το DNA.

(Πηγή φωτογραφίας: Swinburne University of Technology: Centre for Astrophysics and Supercomputing)

Τα κινητά, προκειμένου να επικοινωνήσουν με τις κεραίες τηλεφωνίας, εκπέμπουν ραδιοκύματα, δηλαδή μη-ιονίζουσα ακτινοβολία.Τα ραδιοκύματα μπορούν να προκαλέσουν αύξηση της θερμοκρασίας του ανθρώπινου σώματος, όπως όταν ζεσταίνουμε κάτι στο φούρνο μικροκυμάτων, γι’ αυτό και η υπερβολική έκθεση μπορεί να φέρει εγκαύματα και άλλα προβλήματα, αλλά δεν μπορεί να προκαλέσει καρκίνο άμεσα.

Δεικτες SAR

Κάθε κινητό που κυκλοφορεί στην αγορά έχει ένα δείκτη SAR. Ο δείκτης SAR (ρυθμός ειδικής απορρόφησης) εκφράζει τον ρυθμό απορρόφησης της ακτινοβολίας ραδιοσυχνοτήτων από το ανθρώπινο σώμα. Ενδεικτικά, το όριο για συσκευές εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι 2 Watt/kg ανά 10 γραμμάρια ιστού, και για τις ΗΠΑ είναι 1,6 Watt/kg ανά 1 γραμμάριο ιστού. Έτσι δεν μπορούμε να συγκρίνουμε τα 2 όρια μεταξύ τους.

Προκαλούν τα κινητά καρκίνο;

(Πηγή φωτογραφίας: Socped.gr)

Κάθε κατασκευαστής κινητών τηλεφώνων είναι υποχρεωμένος βάσει νομοθεσίας να διεξάγει μετρήσεις, οι οποίες γίνονται στις πιο αντίξοες και με βάση το χειρότερο σενάριο, συνθήκες λειτουργίας, για κάθε μπάντα συχνοτήτων που χρησιμοποιεί το εκάστοτε κινητό. Με λίγα λόγια ο δείκτης αναγράφει την μοναδική μεγαλύτερη μέτρηση για κάθε συχνότητα, κάτι το οποίο πιθανώς να μην ανταποκρίνεται στην απόδοση του τηλεφώνου σε κανονικές συνθήκες. Για παράδειγμα ένα κινητό μπορεί να έχει μια μόνο υψηλή τιμή για κάποια συνθήκη σε σύγκριση με κάποιο άλλο το οποίο έχει γενικά υψηλές τιμές σε πολλές συνθήκες, που όμως δεν ξεπερνούν την τιμή του πρώτου. Συνεπώς, δεν είναι πάντα σωστή η συσχέτιση υψηλού δείκτη SAR, με αυξημένα ποσά ΗΜ ακτινοβολίας.

Η πλειοψηφία των ερευνών δεν καταλήγει σε σαφή συμπεράσματα

Η συσχέτιση των κινητών τηλεφώνων με τον καρκίνο αποτελεί ένα φλέγον ζήτημα της επιστημονικής κοινότητας λόγω της ραγδαίας αύξησης τους τα τελευταία χρόνια. Έχουν διεξαχθεί πολλές έρευνες που επικεντρώνονται στην πιθανότητα εμφάνισης μορφής καρκινικών (γλοίωμα), αλλά και μη καρκινικών όγκων (ακουστικό νευρίνωμα, μηνιγγίωμα, όγκοι παρωτίδας).

Υπάρχουν αρκετοί τρόποι να πραγματοποιηθεί μια έρευνα και οι παράγοντες που πρέπει να ληφθούν υπόψη είναι πολλοί. Οι κλινικές μελέτες ακολουθούν την πορεία αρχικά υγιών ατόμων για πολλά χρόνια και στο τέλος συγκρίνεται ο αριθμός αυτών που απέκτησαν κάποια πάθηση όντας εκτεθειμένοι σε έναν παράγοντα. Όσες μελέτες πραγματοποιήθηκαν πάνω στην σχέση των κινητών τηλεφώνων με τον καρκίνο δεν βρήκαν κάποια συσχέτιση ανάμεσα στα δύο. Οι case-control μελέτες συγκρίνουν δύο ομάδες ανθρώπων, η μία με κάποια πάθηση (π.χ. καρκίνος) και η άλλη χωρίς, και το πως μπορεί να επηρεάζονται από κάποιον άλλο παράγοντα. Η μεγαλύτερη μελέτη που έχει πραγματοποιηθεί πάνω στο θέμα είναι αυτή της Interphone, και οι περισσότερες αναλύσεις της δεν έδειξαν κάποια στατιστικά σημαντική αύξηση του καρκίνου με την χρήση κινητού τηλεφώνου.

Μια ανάλυση της παραπάνω έρευνας βέβαια, έδειξε μεσαία αύξηση του ρίσκου απόκτησης γλοιώματος σε μια μικρή μερίδα χρηστών που περνούσαν τον περισσότερο χρόνο στο κινητό.

Οι ερευνητές όμως θεώρησαν αυτό το αποτέλεσμα ασήμαντο. Γιατι; Γιατί είχαν βασιστεί στις δηλώσεις των συμμετεχόντων σχετικά με το πόσο χρόνο αφιέρωναν στο κινητό τους τηλέφωνο, και οι άνθρωποι πολλές φορές δεν μπορούν να δώσουν απάντηση με ακρίβεια.

Ο Διεθνής Οργανισμός Ερευνών για τον Καρκίνο (IARC) κατατάσσει τα ραδιοκύματα ως πιθανό καρκινογόνο για τους ανθρώπους

To 2011, ο IARC,που αποτελεί τμήμα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, αξιολογώντας έρευνες, δηλώνει πως οι αποδείξεις εμφάνισης γλοιώματος ή ακουστικού νευρινώματος σε χρήστες κινητών τηλεφώνων είναι περιορισμένες και ότι τα στοιχεία είναι ανεπαρκή όσον αφορά άλλους τύπους καρκίνου. Ίσως τα παραπάνω ευρήματα να μην ακούγονται τόσο επικίνδυνα, είναι όμως αρκετά για να καταταχθούν τα ραδιοκύματα στην κατηγορία 2B καρκινογόνων ουσιών. Αυτή η εξέλιξη αποτέλεσε την αρχή ενός ρεύματος παραπληροφόρησης με δημοσιεύματα και ειδήσεις που πατώντας σε αυτό, δαιμονοποιούσαν τα κινητά τηλέφωνα και την τεχνολογία γενικότερα, ή υποστήριζαν με σιγουριά ότι αυτά προκαλούν καρκίνο, προκαλώντας την ανησυχία του κοινού. Τρομακτικό, ε;

Ας δούμε περισσότερα δεδομένα. Στην κατηγορία 2Β κατατάσσονται οι παράγοντες για τους οποίους υπάρχουν περιορισμένα στοιχεία καρκινογένεσης σε ανθρώπους, και λιγότερο από επαρκή στοιχεία καρκινογένεσης σε πειραματόζωα. Εντάσσονται και παράγοντες για τους οποίους τα δεδομένα σε ανθρώπους είναι ανεπαρκή, αλλά επαρκή σε πειραματόζωα. Ας επισημανθεί ότι στην κατηγορία αυτή βρίσκονται επίσης η aloe vera και οι πίκλες!

Ο λόγος για τον οποίο τα ραδιοκύματα μπήκαν σε αυτήν την κατηγορία είναι μια μελέτη που πραγματοποιήθηκε μέχρι το 2004, και έδειξε 40% αυξημένο ρίσκο γλοιωμάτων σε ανθρώπους που έκαναν χρήση του τηλεφώνου για 30 λεπτά την ημέρα σε μια περίοδο 10 ετών. Οι ερευνητές βέβαια διευκρίνιζαν ότι απαιτείται η πραγματοποίηση περισσότερων μελετών ώστε να αποσαφηνιστεί το ζήτημα.

Τα λάθη που μπορεί να γίνουν πάνω στην έρευνα είναι πολλά. Υπάρχει πιθανότητα τα άτομα να ενταχθούν σε λάθος κατηγορία, να υπάρχει κάποιος κρυφός παράγοντας που δεν γνωρίζουν και επηρεάζει την υγεία τους, να μην είναι σε θέση να δώσουν αντικειμενικές απαντήσεις. Γ’ αυτό και τα συμπεράσματα τέτοιων ερευνών είναι πολύ συγκεκριμένα, προσεκτικά διατυπωμένα και χωρίς γενικεύσεις. Πολύς κόσμος δυστυχώς δεν ενημερώνεται σωστά, δεν διαβάζει προσεκτικά τις λεπτομέρειες και πιάνεται από συγκεκριμένες φράσεις χάνοντας την ουσία.

Εκτιμάται ότι υπάρχουν 4,5 δισεκατομμύρια χρήστες κινητών τηλεφώνων στον κόσμο. Άρα και οι περιπτώσεις καρκίνου του εγκεφάλου θα έπρεπε να έχουν αυξηθεί ραγδαία σε σύγκριση με το παρελθόν, σωστά; Και όμως, δεν συμβαίνει κάτι τέτοιο. Αντιθέτως, τα συνολικά ποσοστά έχουν μειωθεί.

Πάντως, το μόνο σίγουρο είναι πως χρειάζονται περισσότερες μελέτες ώστε να μπορέσουμε να βγάλουμε κάποιο τελικό συμπέρασμα. Προς το παρόν, δεν χρειάζεται τόση ανησυχία!


ΠΗΓΕΣ


https://www.cancer.gov/about-cancer/causes-prevention/risk/radiation/cell-phones-fact-sheet#q1

Δείκτης SAR

Έγγραφο του IARC

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3098028/