Ώρα μηδέν για φυσικές καταστροφές – οι μέρες που συγκλόνισαν την χώρα

του Βάιου Κρόκου

Ο καύσωνας βρίσκεται προ των πυλών και ένα ακόμα καλοκαίρι με ιδιαίτερες προκλήσεις βρίσκεται σε εξέλιξη. Οι πρώτες πυρκαγιές ήδη ανακοινώνονται στα δελτία ειδήσεων, ευτυχώς όχι με τραγικές συνέπειες.

Η χώρα όμως υποφέρει πολλάκις – εκτός από πυρκαγίες – από σεισμούς και πλημμύρες και παρά τις προσπάθειες ή τα “ευχολόγια” πολλές φορές της Πολιτείας η πρόοδος που συντελείται είναι χαμηλότερη των περιστάσεων και της σοβαρότητας.

Μια από τις χειρότερες τραγωδίες που συγκλόνισαν την ιστορία του σύγχρονου κράτους ήταν και οι φονικές πυρκαγιές στην ανατολική Αττική με τις μνήμες να είναι ακόμα νωπές. Ωστόσο, αν το πάθημα γίνεται μάθημα…μένει να φανεί στο μέλλον, καθώς είναι ιστορικά αναπόφευκτο πως κάποια στιγμή κάποια μια νέα καταστροφή θα μας “χτυπήσει την πόρτα“.

Από την άλλη πλευρά, τα φαινόμενα αυτά πληθαίνουν, παρουσιάζουν έντονες διακυμάνσεις όσον αφορά τις οικονομικές απώλειες και ο προβληματισμός είναι διάχυτος σε οικονομία, κοινωνία και φυσικά…στον ασφαλιστικό κλάδο.

Η πρόταση της ΕΑΕΕ για ένα καθολικό σύστημα ασφάλισης για την κάλυψη των καταστροφικών κινδύνων και του σεισμού παραμένει πάντα επίκαιρη και το αν θα υιοθετηθεί από την Πολιτεία ή αν θα υπάρξουν ουσιαστικά έργα ΣΔΙΤ προς αυτή την κατεύθυνση μένει να φανεί.

Επιγραμματικά, 5 είναι οι βασικές αιτίες που προκάλεσαν μεγάλες ζημιές την περίοδο 1993 – 2018. Από τις παρακάτω αιτίες προκλήθηκαν 24.106 δηλώσεις ζημιών (απαιτήσεις), με ποσό συνολικής απαίτησης 358,8 εκατ. ευρώ. Αναλυτικά:

• 1 χιονόπτωση
• 17 βροχοπτώσεις
• 3 δασικές πυρκαγιές
• 5 σεισμοί
• 2 πολιτικές ταραχές

Οι Μεγάλες καταστροφές που συγκλόνισαν την Ελλάδα

1953 Οι σεισμοί στο Ιόνιο πέλαγος
Οι σεισμοί στο Ιόνιο τον Αύγουστο του 1953 είναι μακράν η χειρότερη φυσική καταστροφή που έχει πλήξει την Ελλάδα τις τελευταίες δεκαετίες, καθώς άφησαν πίσω τους συνολικά 455 νεκρούς. Από τα 33.300 σπίτια σε Κεφαλονιά, Ζάκυνθο και Ιθάκη καταστράφηκαν ολοσχερώς τα 27.659. Η ανοικοδόμηση των τριών νησιών κράτησε 20 χρόνια, ενώ το κύμα μετανάστευσης προς την υπόλοιπη Ελλάδα και το εξωτερικό έφτασε το 30%.

1961: η μεγάλη νεροποντή που έπνιξε την Αθήνα

Το βράδυ της 5ης Νοεμβρίου του 1961 μία καταρρακτώδης νεροποντή μετέτρεψε τους δρόμους της Αθήνας σε χείμαρρους, ενώ προκάλεσε ανυπολόγιστες ζημιές σε πολλές περιοχές, από τη Νίκαια και το Φάληρο μέχρι το Αιγάλεω, τον Ταύρο και τα Λιόσια. Εκατοντάδες σπίτια κατέρρευσαν και χιλιάδες πλημμύρισαν. Τελικός απολογισμός: 43 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους, οι περισσότεροι εκ των οποίων ήταν από φτωχές γειτονιές της Αθήνας και πάνω από 4.000 άστεγοι.

Από τότε η Αττική γνώρισε πολλές ακόμα πλημμύρες:
• τον Νοέμβριο του 1977, όπου θρηνήσαμε 37 νεκρούς και
• το 1994, όταν υπερχείλισε το ρέμα του Ποδονίφτη με άλλους 9 νεκρούς

1978: Ο μεγάλος σεισμός της Θεσσαλονίκης

Στις 11 το βράδυ της 20ής Ιουνίου 1978 ο Εγκέλαδος χτυπά την Θεσσαλονίκη με 6,5 Ρίχτερ και συγκλονίζει την πόλη, στον πρώτο μεγάλο σεισμό που έπληττε ένα μεγάλο αστικό κέντρο στη σύγχρονη ιστορία της χώρας.

Το σοκ ήταν μεγάλο. Ακόμη θυμόμαστε τις στιγμές που η γη έτρεμε αλλά και τις επόμενες ώρες και μέρες, όταν όλοι είχαμε βγει στους δρόμους και αναζητούσαμε τρόπο διαφυγής, την ώρα που ρεύμα και τηλέφωνο σε πολλές περιοχές είχε κοπεί.
Συνολικά 49 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους, εκ των οποίων οι 29 βρήκαν τραγικό θάνατο, όταν κατέρρευσε η 8ώροφη πολυκατοικία στην πλατεία Ιπποδρομίου. Δεκάδες χιλιάδες ήταν τα κτίρια που υπέστησαν βλάβες, όχι μόνο στη Θεσσαλονίκη αλλά και στους όμορους νομούς Κιλκίς, Σερρών και Χαλκιδικής.

1999: Ο σεισμός στη Πάρνηθα

7 Σεπτεμβρίου 1999: σεισμός στη Πάρνηθα με 5,9 Ρίχτερ. Δεν είναι ο ισχυρότερος, όμως είναι ένας από τους πλέον πολύνεκρους σεισμούς. Αποτέλεσμα: 143 νεκροί και τεράστιες ζημιές, περισσότερες από κάθε προηγούμενη φυσική καταστροφή στην Ελλάδα. Κι αυτό λόγω του ότι ήταν πολύ επιφανειακός (με εστιακό βάθος μικρότερο των 14 χιλιομέτρων) αλλά και λόγω του ότι το επίκεντρό του ήταν μόλις 18 χιλιόμετρα από το κέντρο της Αθήνας.
Τα περισσότερα από τα θύματα του σεισμού έχασαν τη ζωή τους από κατάρρευση κτιρίων, μεταξύ αυτών τρία εργοστάσια και δύο πολυκατοικίες σε Νέα Φιλαδέλφεια και Μεταμόρφωση. Η μεγαλύτερη τραγωδία ήταν αυτή της Ρικομέξ, στο Μενίδι, με 39 νεκρούς.
Το κόστος των ζημιών εκτιμήθηκε στα 3 δισεκατομμύρια ευρώ. Τα περισσότερα «κόκκινα» κτίρια εντοπίστηκαν σε Άνω Λιόσια και Αχαρνές.

2007: Η Πελοπόννησος στην πύρινη λαίλαπα

Καλοκαίρι του 2007: πολλαπλά πύρινα μέτωπα κάνουν την εμφάνισή τους σε πολλές περιοχές της Πελοποννήσου, δημιουργώντας ένα χαοτικό σκηνικό τρόμου που αφήνει πίσω του δεκάδες νεκρούς.
Χειρότερη καταστροφή ήταν αυτή του νομού Ηλείας. Η πυρκαγιά ξέσπασε το πρωί της 24ης Αυγούστου στη Ζαχάρω και επί τρεις μέρες έκαιγε ασταμάτητα. Απολογισμός: 37 νεκροί, εκατοντάδες χιλιάδες καμένα στρέμματα δάσους και δεκάδες χιλιάδες νεκρά ζώα.
Τις ίδιες μέρες, δυο μεγάλες πυρκαγιές στη Μεγαλόπολη Αρκαδίας και στην Αρεόπολη Λακωνίας αφήνουν πίσω τους 13 νεκρούς, δεκάδες χιλιάδες ζώα που κάηκαν ζωντανά και εκατομμύρια ελαιόδεντρα που έγιναν στάχτη.

2017 – 2018: Μάνδρα και Μάτι

Νοέμβριος 2017: στην Μάνδρα και τις γύρω περιοχές, με βάση τις αυτοψίες που έγιναν από το Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών, οι ζημιές από τη θεομηνία σε κατοικίες, καταστήματα και βιομηχανίες έφθασαν τις 2.500 περιπτώσεις αφήνοντας πίσω 24 νεκρούς.

Οι μέσες αποζημιώσεις που δόθηκαν από το κράτος ήταν από 3.000 – 8.000 €, αναλόγως αν αφορούσαν σπίτια ή επιχειρήσεις. Τα καταβληθέντα ποσά επιβάρυναν τη φορολογία των ήδη υπερφορολογημένων Ελλήνων, στο σύνολό τους κατά περίπου 20 εκατ. €, χωρίς να επιλύσουν ουσιαστικά τα προβλήματα αυτών που επλήγησαν από τη θεομηνία.

Αντίστοιχα, οι Ελληνικές Ασφαλιστικές Εταιρίες κατέβαλλαν αποζημιώσεις σε 326 περιπτώσεις, 177 σπίτια και επιχειρήσεις και 149 αυτοκίνητα, γιατί μόνον τόσα ήταν ασφαλισμένα έναντι των κινδύνων από φυσικά φαινόμενα.

Να σημειωθεί ότι η μέση ασφαλιστική αποζημίωση σε σπίτια και επιχειρήσεις ανήλθε στο ποσό των 66.000 € και σε αυτοκίνητα στο ποσό των 5.000 €. Συνολικά κατεβλήθησαν από τις ασφαλιστικές ποσά που υπερβαίνουν τα 12 εκατ. €. Επιπλέον, οι αποζημιώσεις αυτές δεν βαρύνουν πουθενά το σύνολο των Ελλήνων φορολογούμενων. Επίσης, επιχειρήσεις όπως η Johnson & Johnson και οι αποθήκες της ΑΒ Βασιλόπουλος, ήταν ασφαλισμένες απευθείας σε ασφαλιστικές του εξωτερικού, οπότε οι σημαντικές αποζημιώσεις τους δεν περιλαμβάνονται στα παραπάνω.

Καλοκαίρι 2018: στο Μάτι οι μαζικές αποζημιώσεις θα φτάσουν το ποσό των 500 εκατ. €, ως αποτέλεσμα των καταστροφικών πυρκαγιών στην Ανατολική Αττική. Ήδη η ασφαλιστική αγορά ανταποκρίθηκε στο μεγάλο κύμα αποζημιώσεων, παρά το γεγονός ότι μόλις το 20% των κατοικιών που επλήγησαν ήταν ασφαλισμένες, κι αυτό διότι ήταν συνδεδεμένες με δάνεια από τις τράπεζες.

Ανάλογη είναι και η κατάσταση με τις αποζημιώσεις στα οχήματα. Ας μην ξεχνάμε πως στην περιοχή έχουν καεί πάνω από 1.000 οχήματα, ενώ αποζημιώσεις θα υπάρξουν και για άλλα περιουσιακά στοιχεία που υπέστησαν σοβαρές ζημιές, δίχως να συμπεριλάβουμε και περιπτώσεις ασφαλειών ζωής και ατυχημάτων από τα 100 και πλέον θύματα της πύρινης λαίλαπας. Θα πρέπει να τονίσουμε ότι οι αρχικές εκτιμήσεις κάνουν λόγο για περίπου 30 εκατ. ευρώ, ποσό που αναμένεται να αυξηθεί.

*τα παραπάνω στοιχεία είναι από την ΕΑΕΕ και από πρόσφατη παρουσίαση του κ. Ιωάννη Παν. Βοτσαρίδη, προέδρου & CEO της Interlife

Διαβάστε επίσης: Τρεις τομές για την αντιμετώπιση των φυσικών καταστροφών

Ιδιαίτερα έντονο ήταν φέτος το ενδιαφέρον στο 12th Insurance Conference όπου κορυφαίοι εκπρόσωποι του ασφαλιστικού κλάδου και των επιχειρήσεων έθεσαν επί τάπητος όλα τα κρίσιμα ζητήματα γύρω από τις φυσικές καταστροφές.