Εικόνες Αποσύνθεσης με Νεκρά Ψάρια στις Όχθες της Λίμνης Κορώνειας

Κατεβαίνοντας την παλιά εθνική οδό Θεσσαλονίκης–Καβάλας, στον Άγιο Βασίλειο, για να φτάσεις στις όχθες της Κορώνειας, η αποπνικτική μυρωδιά του σάπιου γίνεται ένα με τη σκόνη του χωμάτινου δρόμου. Τα καλάμια που έχουν φυτρώσει, κρύβουν το πιο αποτρόπαιο θέαμα που αποκαλύπτεται λίγα μέτρα μετά, στη λίμνη: Χιλιάδες νεκρά ψάρια κείτονται στις όχθες. Ή μάλλον στις σημερινές όχθες, καθώς πριν τρεις εβδομάδες το σημείο αυτό είχε νερό. Η λειψυδρία, οι υψηλές θερμοκρασίες, αλλά και η υπερβολική άντληση υδάτων για την άρδευση, οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια στο ίδιο αποτέλεσμα που είδαμε πριν εννέα χρόνια: Στην απόλυτη ξήρανση της λίμνης.

Έχει τρεις εβδομάδες, όπως είπαν κάτοικοι της περιοχής και μέλη του φορέα διαχείρισης για τη λίμνη Κορώνεια, που η στάθμη της λίμνης μειώνεται και με την υποχώρηση των νερών αποκαλύπτεται η τεράστια οικολογική καταστροφή. Γριβάδια, πεταλούδες, τσιρόνια, σίρκα, ηλιόψαρα, ψευδορασμπόρα και λεστιές, νεκρά έχουν σχηματίσει ένα παχύ στρώμα που λαμπυρίζει στο φως του ήλιου. Από μακριά νομίζεις πως είναι πέτρες που βρίσκονται στην όχθη. Όταν πλησιάζεις διαπιστώνεις τα τραγικά αποτελέσματα της ανθρώπινης παρέμβασης, όπως και της κλιματικής αλλαγής.

Τα χιλιάδες νεκρά ψάρια έχουν απλωθεί σε όλο το μήκος της νεοσχηματιζόμενης όχθης της λίμνης. Σε διάστημα μέχρι και 20 μέτρων, γίνεται αντιληπτό μέχρι πού έφταναν τα νερά πριν την ξηρασία του φετινού καλοκαιριού. Εκεί που αρχικά το έδαφος από την ξέρα άρχισε να σπάει, δίνοντας εικόνα απόλυτης εγκατάλειψης από κάθε μορφή ζωής. Λίγο πιο κοντά στην όχθη το έδαφος γίνεται μαλακότερο και κινδυνεύεις να βουλιάξεις, επειδή παραμένει βάλτος.

«Πόνεσε η ψυχή μου όταν πήγα και τα είδα. Άχρηστοι είμαστε». Ο Χρήστος Τύρλας έχει απλωμένα τα δίχτυα του ψαρέματος έξω από το σπίτι του, στον Άγιο Βασίλειο. Είναι ψαράς πάππου προς πάππου. «Είχα μία πλάβα ξύλινη έξι μέτρα, την είχα αγοράσει 22.000 δραχμές (65 ευρώ)», περηφανεύεται. Τώρα ψαρεύει στη λίμνη Βόλβη, που είναι λίγα χιλιόμετρα μακρύτερα. Μας δείχνει τα γριβάδια που ψάρεψε το ίδιο πρωί από τη Βόλβη. «Κι εδώ ψάρευα πριν να ξεραθεί. Από οκτώ χρόνων και τώρα είμαι 58. Τώρα τέλειωσε. Πάλι τελείωσε», λέει και περιγράφει τις εικόνες των νεκρών ψαριών που αντικρίσαμε λίγη ώρα νωρίτερα στις όχθες της Κορώνειας. «Εγώ τους είπα ότι αν σταματήσουν τα χωράφια θα βγάλουν περισσότερα λεφτά από το ψάρεμα. Δεν μ’ ακούνε. Από ένα στρέμμα καλαμπόκι θα βγάλεις 200 ευρώ. Τόσα λεφτά βγάζεις γρήγορα από το ψάρεμα. Ήμασταν πάνω από εκατό ψαράδες και τώρα μείναμε 30 και όλοι πάμε στη Βόλβη». Είναι αλήθεια, η λίμνη είναι δεμένη με τα παραλίμνια χωριά, ειδικά τον Άγιο Βασίλειο. Στην πλατεία του χωριού υπάρχουν, ρημαγμένα, τα γραφεία του αλιευτικού Συνεταιρισμού «Ιωάννης ο Πρόδρομος».

Στα γραφεία του φορέα διαχείρισης της λίμνης Κορώνειας, στον Λαγκαδά, επικρατεί αναβρασμός αυτές τις ημέρες καθώς η εικόνα των νεκρών ψαριών μεταδίδεται γρήγορα και ο εφιάλτης του 2010, όταν πάλι στέγνωσε, επιστρέφει. «Το σύστημα ειδικά τα τελευταία δύο χρόνια είχε αρχίσει να χάνει νερό λόγω της ανομβρίας και των υψηλών θερμοκρασιών», εξηγεί στο Vice η πρόεδρος του φορέα, αναπληρώτρια καθηγήτρια Βιολογίας στο ΑΠΘ, Δήμητρα Μπόμπορη. «Φτάσαμε σε αυτήν την τραγική κατάσταση λόγω των υψηλών θερμοκρασιών του καλοκαιριού και της περιόδου αυτής», συμπληρώνει. Η στάθμη του νερού σήμερα μετά βίας φτάνει τα 80 εκατοστά, όταν το 2014 είχε φτάσει τα τρία μέτρα. «Αποδίδουμε το φαινόμενο στην έλλειψη οξυγόνου. Λόγω των θερμοκρασιών περιορίζεται η διαλυτότητα του οξυγόνου», λέει. «Βέβαια έχουμε στείλει δείγματα στην κτηνιατρική υπηρεσία για να γίνει τοξικολογικός έλεγχος, να εξετάσουμε εάν το φαινόμενο οφείλεται σε άλλα αίτια. Να δούμε μήπως αναπτύχθηκαν τοξικοί οργανισμοί».

Η κουβέντα πάει στο παρελθόν, στο master plan που είχε καταρτιστεί για τη διάσωση της λίμνης, στα έργα που έγιναν και δεν έγιναν.

Αναφέρει πως η απόφαση να στραφούν δύο χείμαρροι των Λαγκαδικίων και του Σχολαρίου σε ένα σημείο μεταξύ των δύο λιμνών και να επιμερίζονται τα νερά, βοήθησε τη λίμνη. «Μέσω μίας τάφρου τα νερά έφταναν στην Κορώνεια. Όμως δεν έχει συντηρηθεί με συνέπεια να γεμίσει με φερτά υλικά και καλαμιές», τονίζει η κυρία Μπόμπορη. Θυμάται ότι το οικοσύστημα στη λίμνη έτεινε να αποκατασταθεί, όταν τη διετία 2014-15 βοηθήθηκε και από τις καιρικές συνθήκες, αλλά και από τα μέτρα που είχαν ληφθεί. Τότε που στη λίμνη αναπτύχθηκαν μεγάλοι πληθυσμοί ψαριών. «Είχαμε οκτώ-εννιά είδη, όταν ανέβηκε η στάθμη αποκαταστάθηκε η επικοινωνία με τα ρέματα».

Η μεγαλύτερη πληγή της μείωσης των νερών και της καταστροφής θεωρείται η υπεράντληση των υδάτων από τις γεωτρήσεις. Στα χωριά της λίμνης, όπου η αλιεία έχει πεθάνει, η κουβέντα για περαιτέρω περιορισμό των γεωτρήσεων είναι απαγορευμένη. Τότε είχαν ληφθεί μέτρα και πλέον δεν δίνονται άδειες για νέες γεωτρήσεις. «Έτρεξαν κατά καιρούς προγράμματα, δυστυχώς όμως το ενδιαφέρον ήταν μικρό», αναφέρει η πρόεδρος του Φορέα Διαχείρισης. Δεν περιορίστηκαν οι ιδιαίτερα υδροβόρες καλλιέργειες, όπως το καλαμπόκι, ούτε δόθηκαν κίνητρα γι’ αυτό. «Δεν δόθηκαν κίνητρα ούτε για αντικατάσταση του ποτίσματος από τα κανονάκια με σύστημα σταγόνων», κατέληξε η κυρία Μπόμπορη.

Ο Μπάμπης Παπαδόπουλος είναι ο τελευταίος δήμαρχος του καποδιστριακού δήμου Κορώνειας, που πλέον έχει απορροφηθεί από τον δήμο Λαγκαδά. Από τις δικές του ενέργειες ξεκίνησε το 2010 η αναγέννηση της λίμνης. Ήταν από τους πρώτους που πληροφορήθηκε για την τεράστια οικολογική καταστροφή με τα χιλιάδες νεκρά ψάρια. «Σε λίγο θα συνηθίσουμε με τον καημό, η λίμνη είναι ζήτημα ζωής για μας, έζησε κόσμο και κοσμάκη στα δύσκολα», λέει. Είναι θυμωμένος με όσα έγιναν, αλλά κυρίως με όσα δεν έγιναν για τη διάσωσή της, όταν ο ίδιος καθάριζε ρέματα που είχαν εξαφανιστεί από τον χάρτη για να διοχετευθεί νερό στη λίμνη. «Το ρέμα από τα Λαγκαδίκια έπρεπε να μπει όλο στην Κορώνεια», υποστηρίζει, εκφράζοντας τη διαφωνία του για ορισμένες ενέργειες. «Είχε ένα καραβάκι που έκανε καθαρισμό, δεν βγαίνει πια. Την έχουν αφήσει τη λίμνη και δεν ασχολούνται με το πρόβλημα. Το master plan δεν μπήκε ποτέ σε εφαρμογή, έμεινε στις μελέτες».

Οι γέροντες που κάθονται γύρω από τον πλάτανο στο κέντρο του Αγίου Βασιλείου, φαίνεται πως δεν ασχολούνται ιδιαίτερα με τα νεκρά ψάρια. «Ναι, το μάθαμε. Μέχρι τώρα μας έλεγαν άλλοι ότι είναι καλά, άλλοι ότι είναι τοξικά να μην τα τρώμε. Δεν έμεινε οξυγόνο, αφού δεν έμεινε νερό», απαντούν, αφήνοντας να εννοηθεί ότι παρά την απαγόρευση του ψαρέματος κάποιοι διοχέτευαν τα ψάρια στην αγορά, παράνομα. «Ψόφησαν όλα τα ψάρια», μεταφέρουν, γνωρίζοντας ότι η εικόνα αυτή έχει επαναληφθεί άλλες τρεις φορές. Και ξέρουν ότι σαν πιάσουν οι βροχές, μπορεί η εικόνα να αλλάξει. Και όπως λέει ο τελευταίος δήμαρχος Κορώνειας «τώρα πλέον ότι πει ο Θεούλης. Να γίνει κάτι να γεμίσει».

Δείτε περισσότερες φωτογραφίες από την οικολογική καταστροφή στη λίμνη Κορωνείας:

Περισσότερα από το VICE