Σώμα ελέγχου και δίωξης της αδήλωτης και ανασφάλιστης εργασίας, με συντονισμένες εφόδους στα πρότυπα του αμερικανικού IRS και ενσωμάτωση της ευρωπαϊκής τεχνογνωσίας, συγκροτεί το υπουργείο Εργασίας σε συνεργασία με τη Διεθνή Οργάνωση Εργασίας (ΔΟΕ) και τη σύμφωνη γνώμη των κοινωνικών εταίρων.
Η νέα υπηρεσία -αποτελούμενη από μικτά κλιμάκια με τη συνδρομή μιας ανεπτυγμένης βάσης δεδομένων στην οποία θα συνεργάζονται το υπουργείο Εργασίας, το ΣΕΠΕ, ο ΕΦΚΑ, η ΓΓΔΕ, ο ΟΑΕΔ και η Ελληνική Αστυνομία- θα διενεργεί επιτόπιους ελέγχους σε επιχειρήσεις στις οποίες υπάρχει υπόνοια για ανασφάλιστους εργαζόμενους.
Σύμφωνα με το σχετικό κείμενο της ΔΟΕ, τα μέτρα πολιτικής για την αντιμετώπιση της «μαύρης εργασίας» θα περιλαμβάνουν:
α) Πλαίσιο προστίμου, στη βάση πρόληψης, βιωσιμότητας της επιχείρησης και κινήτρου για τη δήλωση των εργαζομένων. Θα προηγηθεί διαπραγμάτευση με τους θεσμούς και τους κοινωνικούς εταίρους για το νέο σύστημα κυρώσεων.
β) Ο σχεδιασμός προβλέπει αυξημένη ευθύνη στα δημόσια έργα. Είναι χαρακτηριστικό ότι το πλαίσιο για τα δημόσια έργα θα καθιστά τον ανάδοχο υπεύθυνο επί παραβίασης της εργατικής νομοθεσίας από τους υπεργολάβους και απαιτεί επίσης οι υπεργολάβοι να προέρχονται από τη «λευκή» λίστα του υπουργείου Εργασίας.
γ) Επίσης προβλέπεται σύσταση μικτής επιτροπής του υπουργείου Εργασίας και του υπουργείου Οικονομίας και Ανάπτυξης και σύσταση επιτροπής για το νέο πλαίσιο για τα δημόσια έργα, καθώς και για το πλαίσιο για τη «λευκή λίστα» στην οποία θα εντάσσονται οι μη παραβατικές επιχειρήσεις – εργοδότες, όπως και δημιουργία ηλεκτρονικής υπηρεσίας για την αυτόματη παροχή του πιστοποιητικού λευκής λίστας από το ΣΕΠΕ.
Θεσμικές μεταρρυθμίσεις
Η δέσμη των 25 μέτρων ή συστάσεων που έχουν επεξεργαστεί από κοινού το υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, οι κοινωνικοί εταίροι και η Διεθνής Οργάνωση Εργασίας έχει ως στόχο τη δημιουργία μιας ολοκληρωμένης προσέγγισης που να αντιμετωπίζει την αδήλωτη εργασία στην Ελλάδα και να υποστηρίζει τη μάχη για την καταπολέμησή της μέσα από μία αλληλουχία συσχετιζόμενων μεταξύ τους δράσεων.
Σύμφωνα με το τριετές σχέδιο που εκπονήθηκε και ήδη έχει αναρτηθεί από τη ΔΟΕ στην ηλεκτρονική ιστοσελίδα της, ο στόχος αυτού του οδικού χάρτη είναι να εμπεριέχει ένα ισορροπημένο πλαίσιο κανονιστικό, αλλά και πολιτικών σχεδιασμένων για αποτρεπτικά και κατάλληλα διορθωτικά μέτρα, τα οποία θα διευκολύνουν τη μετάβαση στην επίσημη οικονομία και θα αντιμετωπίσουν την αδήλωτη εργασία στη χώρα μας, η οποία, σύμφωνα με τη Διεθνή Οργάνωση Εργασίας, κινείται σε επίπεδα του 25% (στοιχεία 2013).
Οι βασικοί άξονες του οδικού χάρτη περιλαμβάνουν τις εξής δράσεις – παρεμβάσεις:
1. Τριμερή διάλογο για την επιλογή του θεσμικού φορέα (με ίση εκπροσώπηση) που θα φέρει την ευθύνη για την ολιστική ολοκληρωμένη στρατηγική προσέγγιση προς την αντιμετώπιση της αδήλωτης εργασίας.
2. Θεσμοθέτηση κανονιστικού πλαισίου που θα ρυθμίζει την εφαρμογή των μέτρων κατά της αδήλωτης εργασίας.
3. Απόφαση για τον εθνικό τριμερή θεσμικό φορέα (ήδη κατατέθηκε η σχετική τροπολογία από την υπουργό Εργασίας Έφη Αχτσιόγλου).
4. Εξαμηνιαίες εκθέσεις προόδου για την καταπολέμηση της αδήλωτης εργασίας και οικονομίας.
5. Ανατροφοδότηση με πληροφορίες και στατιστικά δεδομένα στην πλατφόρμα της Ε.Ε. για την αντιμετώπιση της αδήλωτης εργασίας.
6. Δημιουργία μεθοδολογίας αξιολόγησης και σύσταση SMART στρατηγικών στόχων (συγκεκριμένοι, μετρήσιμοι, επιτεύξιμοι, σχετικοί και χρονικά δεσμευτικοί). Για τη μέτρηση της προόδου έναντι των στρατηγικών στόχων θα πρέπει να αναπτυχθούν βασικοί δείκτες απόδοσης (KPIs) για όλα τα υπουργεία που εμπλέκονται στην αντιμετώπιση της αδήλωτης εργασίας. Αυτοί οι δείκτες (KPIs) θα πρέπει να κατεβαίνουν κλιμακωτά ως προς τους στόχους σε επίπεδο μονάδας και σε ατομικό επίπεδο εντός και μεταξύ των διαφόρων υπουργείων και φορέων.
7. Ex post (εκ των υστέρων) αξιολόγηση μέτρων πολιτικής.
8. Έρευνα πολιτών (ως τμήμα των στατιστικών ερευνών για τη χαρτογράφηση και τη μέτρηση της αδήλωτης εργασίας). Εξέταση ενδεχόμενης χρήσης της έρευνας του Ευρωβαρόμετρου για την αδήλωτη εργασία. Δημιουργία περιοδικής διαδικασίας για τη χαρτογράφηση και τη μέτρηση της αδήλωτης εργασίας.
9. Έρευνα σε επιχειρήσεις για την αποτίμηση της αδήλωτης εργασίας και των επιπτώσεών της στις επιχειρήσεις.
10. Μνημόνιο Συναντίληψης για την ανταλλαγή δεδομένων ανάμεσα στο υπουργείο Εργασίας, το υπουργείο Οικονομικών και τη ΓΓΔΕ. Το μνημόνιο θα περιγράφει τα δεδομένα προς ανταλλαγή ανάμεσα στα εμπλεκόμενα μέρη, τη μεθοδολογία και τις συνθήκες για την ανταλλαγή. Τα συγκεκριμένα δεδομένα θα είναι κατάλληλα ως προς
α) την εκτίμηση του κινδύνου για αδήλωτη εργασία εταιρειών με βάση τα οικονομικά τους και άλλες πληροφορίες,
β) τη διασταύρωση των δηλώσεων απασχόλησης και
γ) την ενεργοποίηση μικτών ελέγχων ή ελέγχων από σχετιζόμενους φορείς (ΓΓΔΕ, ΣΔΟΕ, ΣΕΠΕ).
11. Συγχρονισμός βάσεων δεδομένων της ΓΓΔΕ, του υπουργείου Εργασίας, ΙΚΑ (ΕΦΚΑ), ΟΑΕΔ και ΣΕΠΕ. Σύμφωνα με την έκθεση της ΔΟΕ, έχουν ήδη προγραμματιστεί / σχεδιαστεί υπηρεσίες για τη βελτίωση της διαλειτουργικότητας μεταξύ ΓΓΔΕ, υπουργείου Εργασίας, IKA (ΕΦΚΑ), ΟΑΕΔ και ΣΕΠΕ. Ο στόχος αυτών των δράσεων είναι να δημιουργηθούν συνεκτικά μητρώα και να στηριχθεί ο εντοπισμός αδήλωτης εργασίας. Αυτά τα δεδομένα είναι βασικά δημογραφικά δεδομένα και προσωπικές λεπτομέρειες, αλλά όχι χρηματοοικονομικές πληροφορίες, ή φάκελοι περιπτώσεων και φάκελοι επιθεωρήσεων της ΓΓΔΕ και του ΣΕΠΕ. Πιο συγκεκριμένα, τα μητρώα αυτά θα περιέχουν:
α) Δεδομένα από την «Εργάνη» στη ΓΓΔΕ σχετικά με τις μηνιαίες δηλώσεις απασχόλησης.
β) Διασταύρωση προσωπικών στοιχείων από «Εργάνη», ΙΚΑ και ΓΓΔΕ.
γ) Ασφαλιστικό ιστορικό ΙΚΑ που θα γνωστοποιείται στον ΟΑΕΔ.
δ) Θα ανταλλάσσονται πληροφορίες για πρόστιμα ανάμεσα στο ΣΕΠΕ και το ΙΚΑ.
ε) Λεπτομέρειες σχετικά με προστατευόμενα μέλη από τη ΓΓΔΕ στο ΣΕΠΕ.
στ) Συμβάσεις αυτοαπασχόλησης από τη ΓΓΔΕ προς το ΣΕΠΕ και την «Εργάνη».
ζ) Προσωπικά στοιχεία από την Ελληνική Αστυνομία στην «Εργάνη», ιδιαίτερα για τους αλλοδαπούς που εργάζονται στην Ελλάδα.
Καθοριστικός ο ρόλος της ΔΟΕ
Η διαγνωστική έκθεση εγκρίθηκε από την ελληνική κυβέρνηση και τους κοινωνικούς εταίρους σε μία υψηλού επιπέδου τριμερή συνάντηση επικύρωσης που έλαβε χώρα στις 6 Ιουλίου του 2016. Όπως αναφέρεται στο σχετικό κείμενο, «η επικυρωμένη έκθεση παρέχει μία δέσμη συστάσεων επί πολιτικών η οποία αντικατοπτρίζει το όραμα της ΔΟΕ για μία ισορροπημένη προσέγγιση που να συνδυάζει κίνητρα με μέτρα συμμόρφωσης, όπως προβλέπεται στη Σύσταση αρ. 204 της ΔΟΕ περί μετάβασης από την άτυπη στην επίσημη οικονομία, η οποία υιοθετήθηκε στη Διεθνή Διάσκεψη Εργασίας τον Ιούνιο του 2015».
Επιπροσθέτως, θα πρέπει να σημειωθεί ότι στις 19 Ιουλίου του 2016 οι εθνικοί κοινωνικοί εταίροι (ΓΣΕΕ, ΣΕΒ, ΓΣΕΒΕΕ, ΕΣΕΕ, ΣΕΤΕ) υπέγραψαν κοινή δήλωση – διακήρυξη η οποία αφορά ζητήματα της αγοράς εργασίας, μεταξύ των οποίων η επέκταση των συλλογικών συμβάσεων εργασίας.
