Αναλύσεις

Η τουρκική κατοχή του 57% της ακτογραμμής της ΚΔ

Αφιερωμένο στη Διεθνή Ημέρα για την καταπολέμηση της παράνομης αλιείας

Από το 1974, τι έχουν κάνει οι αρμόδιες Αρχές της ΚΔ για να προσαγάγουν στη Δικαιοσύνη την Τουρκία, καθώς και όσους άλλους οι οποίοι φαίνεται ότι είναι υπεύθυνοι για κλοπές, εγκλήματα πολέμου ή άλλες παρανομίες στην ακτογραμμή και στα χωρικά ύδατα της ΚΔ;
Εν μέσω της επιδείνωσης που έχει προκαλέσει η επιθετική συμπεριφορά της Τουρκίας στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ) της Κυπριακής Δημοκρατίας (ΚΔ), κάποιες σημαντικές λεπτομέρειες παραμένουν στο περιθώριο. Ενώ, από το 1974, όλες οι κυβερνήσεις της ΚΔ έχουν επανειλημμένα επισημάνει την παράνομη τουρκική κατοχή του 36% της επικράτειας της χώρας, οι ίδιες κυβερνήσεις δεν έχουν δώσει την ίδια έμφαση στην παράνομη κατοχή του 57% της ακτογραμμής της ΚΔ. Επομένως, η Τουρκία κατέχει το 52% της συνολικής ακτογραμμής της Νήσου Κύπρου, η οποία περιλαμβάνει όχι μόνο την ΚΔ, αλλά και τα δύο απομεινάρια της Βρετανικής Αποικίας της Κύπρου που είναι δίπλα στη θάλασσα.
Εδώ, πρέπει να εκφράσω την ευγνωμοσύνη μου στον δρα Μάριο Λ. Ευρυβιάδη, που με ενθάρρυνε να ασχοληθώ με αυτό το θέμα, και στη Φανούλα Αργυρού, για τα επίσημα βρετανικά στοιχεία που παρουσίασε στη «Σημερινή» της 16.05.2016.
Από 57% έως 55%;
Σε περίπτωση οποιασδήποτε «διευθέτησης» του «κυπριακού προβλήματος», τι θα συμβεί σε σχέση με το 57% της ακτογραμμής της ΚΔ υπό παράνομη τουρκική κατοχή; Η απάντηση φαίνεται να βρίσκεται στο Ψήφισμα 774 του Συμβουλίου Ασφαλείας του Οργανισμού των Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ) της 26ης Αυγούστου 1992. Αυτό αποτελεί ένα κατόρθωμα της διπλωματίας του τότε Μόνιμου Αντιπροσώπου του Ηνωμένου Βασιλείου στον ΟΗΕ, Sir David Hannay.
Η παράγραφος 1 του Ψηφίσματος 774 «εγκρίνει την έκθεση του [τότε] Γενικού Γραμματέα [της 21ης ??Αυγούστου 1992]». Στην παράγραφο 25 αυτής της έκθεσης, βρίσκεται μια εκπληκτική κοινοποίηση. Σε περίπτωση οποιασδήποτε «διευθέτησης», ο ΟΗΕ προβλέπει ότι «το [προτεινόμενο] τουρκοκυπριακό ομόσπονδο κράτος θα περιλαμβάνει περίπου το 55% της ακτογραμμής του νησιού [ή, μάλλον, της προτεινόμενης «ομοσπονδίας»]» και, έτσι, «τον πιο πολύτιμο φυσικό πόρο της Κύπρου».


Ο υπολογισμός αυτός συνδέεται με τις προτεινόμενες εδαφικές προσαρμογές που προβλέπονται στον χάρτη στη σελίδα 25 της ίδιας έκθεσης. (Πηγή: Έγγραφο S/24472 του Συμβουλίου Ασφαλείας στο https://digitallibrary.un.org/record/149409/files/S_24472-EN.pdf)
Το 2004, το Ψήφισμα 774 αποτέλεσε μέρος των θεμελίων του Σχεδίου Ανάν. Σήμερα, αναφέρεται ως ένα από τα 13 «Σημαντικά Ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας» που δημοσιεύονται από το Γραφείο Τύπου και Πληροφοριών της ΚΔ (στο www.pio.gov.cy ).
Διεστραμμένη λογική
Η Τουρκία ποτέ δεν είχε το δικαίωμα να καταλάβει ούτε ένα τετραγωνικό εκατοστό της ακτογραμμής της ΚΔ. Ακόμη και σύμφωνα με τη διεστραμμένη λογική της τουρκικής προπαγάνδας, η κατοχή του 57% της ακτογραμμής είναι δυσανάλογη. Εάν, όπως ισχυρίζεται η Τουρκία, εισέβαλε το 1974 για το «όφελος» μιας «κοινότητας» που ανερχόταν στο 18% του πληθυσμού της ΚΔ, γιατί κατέλαβε το 36% της επικράτειας και το 57% της ακτογραμμής αυτής της χώρας;
Μέρος της απάντησης βρίσκεται σε δύο διασυνδεδεμένες πραγματικότητες σχετικά με τις δύο τουρκικές εισβολές του 1974. Πρώτον, καταλαμβάνοντας το 57% της ακτογραμμής της ΚΔ, μαζί με τα διπλανά χωρικά ύδατα και τον εναέριο χώρο, η Τουρκία μπόρεσε να παρουσιάσει τον εαυτό της ως θαλάσσια δύναμη με την ικανότητα, ετοιμότητα και πολιτική βούληση να χρησιμοποιήσει υπερπόντια ένοπλη βία. Δεύτερον, καταλαμβάνοντας το 57% της ακτογραμμής της ΚΔ, η Τουρκία βρέθηκε σε θέση να εκμεταλλευτεί -παράνομα, βεβαίως- τους θαλάσσιους πόρους, τα ψάρια και τα θαλασσινά στα κατεχόμενα χωρικά ύδατα της ΚΔ.
Έτσι, η Τουρκία φαίνεται ότι τήρησε τις αυστηρές αρχές της ναυτικής στρατηγικής που διατύπωσε ο Αμερικανός ναυτικός αξιωματικός, Alfred Thayer Mahan. Αυτές θα ήταν γνωστές σε αξιωματούχους των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων του 1974, ειδικά εάν είχαν εκπαιδευτεί σε αμερικανικά στρατιωτικά κολέγια. Στην πρώτη παράγραφο του κλασικού βιβλίου του για τη θαλάσσια δύναμη, που δημοσιεύθηκε το 1890, ο τότε Καπετάνιος Mahan ενέγραψε τη βασική του ιδέα:
«Η ιστορία της θαλάσσιας δύναμης είναι σε μεγάλο βαθμό μια αφήγηση των διαμαχών μεταξύ εθνών, των αμοιβαίων ανταγωνισμών και της βίας που συχνά κορυφώνεται στον πόλεμο. Η βαθιά επιρροή του θαλάσσιου εμπορίου στον πλούτο και στη δύναμη των χωρών φάνηκε πολύ πριν από την ανίχνευση των πραγματικών αρχών που κυβερνούσαν την ανάπτυξη και την ευημερία του.


Για να εξασφαλισθεί ένα δυσανάλογο μερίδιο τέτοιων παροχών για τον λαό οποιουδήποτε [κράτος], καταβλήθηκε κάθε προσπάθεια για να αποκλειστούν οι άλλοι, είτε με ειρηνικές νομοθετικές μεθόδους μονοπωλίου ή με απαγορευτικούς κανονισμούς, είτε, όταν αυτές αποτυγχάνουν, με άμεση βία». (Πηγή: A.T. Mahan, «The Influence of Sea Power Upon History, 1660-1783», Little Brown & Co, 1890, page 1.)
«Lebensraum»
Ο Mahan όχι μόνον επηρέασε τη στρατηγική της Γερμανίας στην εποχή του Αδόλφου Χίτλερ από το 1933 έως το 1945, αλλά, όπως φαίνεται, και τη στρατηγική της Τουρκίας το 1974. Μάλιστα, καταλαμβάνοντας το 57% της ακτογραμμής της ΚΔ, καθώς και το 36% της επικράτειάς της, η Τουρκία φαίνεται ότι ενήργησε σύμφωνα με το ναζιστικό δόγμα που εκφράζει την προαναφερθείσα ιδέα του Mahan. Αυτό είναι γνωστό ως «lebensraum», μια γερμανική λέξη που σημαίνει «ζωτικός χώρος».
Σήμερα, είναι αξιοσημείωτο ότι η δημοσιευμένη αγγλική έκδοση της «Στρατηγικής» του Τουρκικού Πολεμικού Ναυτικού αναφέρεται στον Mahan. Επίσης, ουσιαστικά, αν όχι ρητά, αυτή η «Στρατηγική» θεωρεί τα κατεχόμενα εδάφη, την κατεχομένη θάλασσα και την ΑΟΖ της ΚΔ, ως μέρη του «ζωτικού χώρου» της Τουρκίας. (Δείτε: «Turkish Naval Forces Strategy», Turkish Naval Forces, February 2016, pages 8, 13-15, 28, 31 και 42-43.)
Η παράνομη αλιεία
Με όλα αυτά υπ’ όψιν, οι πολίτες της ΚΔ θα πρέπει να σηματοδοτήσουν τη Διεθνή Ημέρα για την Καταπολέμηση της Παράνομης, Μη Καταγγελλόμενης και μη Ρυθμιζόμενης Αλιείας. Αυτή η Ημέρα καθορίζεται στις 5 Ιουνίου κάθε έτους σύμφωνα με την παράγραφο 70 του Ψηφίσματος A/RES/72/72 της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ της 5ης Δεκεμβρίου 2017. Σκοπός της Ημέρας είναι να επιστήσει την προσοχή «στις απειλές που δημιουργούνται στην αειφόρο χρήση των αλιευτικών πόρων από την παράνομη, μη καταγγελλόμενη και μη ρυθμιζόμενη αλιεία, καθώς και στις συνεχιζόμενες προσπάθειες για την καταπολέμηση αυτών των δραστηριοτήτων ...». (Δείτε: https://undocs.org/A/RES/72/72).
Στα κατεχόμενα χωρικά ύδατα της ΚΔ, η παρανομία έχει εκδηλωθεί -και εκδηλώνεται- καθώς η Τουρκία δεν έχει υπογράψει σχετικά κείμενα, συμπεριλαμβανομένων δύο που αναφέρονται στο προαναφερθέν Ψήφισμα του ΟΗΕ - η Σύμβαση του 1982 του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας και η Συμφωνία του 1993 για την Προώθηση της Συμμόρφωσης με τα Διεθνή Μέτρα Διατήρησης και Διαχείρισης Αλιευτικών Σκαφών στην Ανοικτή Θάλασσα.
Όταν η Τουρκία, ένα τεράστιο μεσογειακό κράτος, έχει αποφύγει να δεσμευτεί από βασικές συνθήκες που αφορούν τη θάλασσα (και, όπως έχω γράψει στο άρθρο μου στη «Σημερινή» στις 28.04.2019, το περιβάλλον), δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι η Μεσόγειος έχει γίνει η πιο υπεραλιευμένη θάλασσα στον κόσμο και μια από τις πιο μολυσμένες. Μάλιστα, σοβαρές μελέτες υποδεικνύουν ότι η Τουρκία έχει ευθύνη γι’ αυτή την ανυπόφορη κατάσταση. (Δείτε, π.χ., Sulmaan Khan, ‘An Economic Boom in Turkey Takes a Toll on Marine Life’, Yale Environment 360, Yale School of Forestry & Environmental Studies, 17 June 2013).
Ερωτήματα
Τελειώνω, θέτοντας ορισμένα ερωτήματα:
1. Η κυβέρνηση της ΚΔ έχει αξιολογήσει τις ζημιές που έχει προκαλέσει η Τουρκία στη θαλάσσια ζωή και στο θαλάσσιο περιβάλλον της ακτογραμμής και των χωρικών υδάτων της ΚΔ;
2. Οι αρμόδιες Αρχές της ΚΔ θεωρούν την κλοπή των ψαριών και θαλάσσιων πόρων από τα κατεχόμενα χωρικά ύδατα της ΚΔ ως λεηλασία και, συνεπώς, ως έγκλημα πολέμου;
3. Από το 1974, τι έχουν κάνει οι αρμόδιες Αρχές της ΚΔ για να προσαγάγουν στη Δικαιοσύνη την Τουρκία, καθώς και όσους άλλους οι οποίοι φαίνεται ότι είναι υπεύθυνοι για κλοπές, εγκλήματα πολέμου ή άλλες παρανομίες στην ακτογραμμή και στα χωρικά ύδατα της ΚΔ;
4. Ποια μέτρα έχει λάβει η κυβέρνηση της ΚΔ για να διασφαλίσει ότι η ΚΔ, η Τουρκία και άλλες γειτονικές χώρες έχουν τηρήσει τους όρους του προαναφερθέντος Ψηφίσματος Α/RES/72/72 της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ;
5. Σύμφωνα με τον χάρτη που παρουσίασε η «ελληνοκυπριακή πλευρά» στη «Διάσκεψη για την Κύπρο» το 2017, πόσα τοις εκατό της ακτογραμμής της προτεινόμενης «δικοινοτικής, διζωνικής ομοσπονδίας» θα πέσει στα χέρια του προτεινόμενου «Τουρκοκυπριακού Συνιστώντος Κρατιδίου»; Θα δημοσιευτεί ποτέ αυτός ο χάρτης μαζί με όλα τα σχετικά στοιχεία;
ΚΛΕΑΡΧΟΣ Α. ΚΥΡΙΑΚΙΔΗΣ
Επίκουρος Καθηγητής στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου UCLan Cyprus. Οι απόψεις του είναι προσωπικές