Στην Ελλάδα απέχουμε δύο χρόνια από την 200ή επέτειο της Επανάστασης του 1821, και αντίστοιχα ένα έτος από τα 2.500 χρόνια από τη Ναυμαχία της Σαλαμίνας (Σεπτέμβριος του 480 π.Χ.). Προετοιμαζόμαστε επαρκώς για να προβάλλουμε αυτές τις επετείους τουριστικά, ώστε να γεμίσουμε την χώρα με τουρίστες που θα έλθουν να συν-εορτάσουν;
Στις περισσότερες χώρες η εθνική εορτή αποτελεί και μία ευκαιρία γεγονότος τουριστικής προβολής, ανάδειξης ιστορικών στοιχείων, προβολής ως πολιτιστικού γεγονότος και σε πολλές περιπτώσεις και ευκαιρία οι τουρίστες να αποτυπώσουν και να αναδείξουν στα social media, διαφορετικές εικόνες από έναν προορισμό.
Η Ελλάδα έχει να προβάλει πολλούς εορτασμούς και επετείους, που ίσως τουριστικά δεν έχουμε επαρκώς ή καθόλου αξιοποιήσει, τόσο σε επίπεδο χώρας, όσο και σε τοπικό επίπεδο. Η 25η Μαρτίου, που εορτάζεται από τις Ελληνικές ομογένειες σε όλο τον κόσμο, και προβάλλεται και με τελετές και παρελάσεις, θα έπρεπε να αποτελεί και στην Ελλάδα αντίστοιχο πόλο έλξης. Στο Μοντρεάλ, ο πρωθυπουργός του Καναδά, Trudeau παρακολούθησε την ελληνική παρέλαση, ενώ στις Ηνωμένες Πολιτείες ο πρόεδρος Trump αναφέρθηκε σε αυτήν.
Κατά τις αναφορές, πλήθος κόσμου τόσο στις μεγάλες πόλεις της χώρας, όσο και στα χωριά, βγήκε για να εορτάσει και να παρακολουθήσει τις τοπικές παρελάσεις, και να τιμήσει την επέτειο του Απελευθερωτικού Αγώνα του 1821, για τον οποίο όμως έχουμε καταλήξει λίγα να γνωρίζουμε, ενώ θα έπρεπε να ξέραμε πολλά, και να μην βασιζόμαστε μόνο στις – σε μερικές περιπτώσεις, ίσως και λανθασμένες – αναφορές στις ιστοσελίδες. Ο φετινός επίσημος εορτασμός, και η παρέλαση, όμως, στο κέντρο της Αθήνας, τουλάχιστον κατά την γνώμη μου, εμφανίστηκε να είναι “πτωχότερος” σε σχέση με άλλα χρόνια (εάν έγινε για λόγους οικονομίας, ίσως θα μπορούσε να είχαν γίνει άλλες επιλογές). Και ανεξάρτητα από τους περιορισμούς και τα μέτρα ασφαλείας, η παρέλαση είχε μικρή κάλυψη από τα ΜΜΕ, η παρουσία των όποιων επισήμων δεν φάνηκε να προβλήθηκε αρκετά, η εντύπωση ήταν ότι παρέλασαν λίγα τμήματα σε σχέση με άλλες χρονιές, είχε περιορισμένα μηχανοκίνητα, και μικρή εκπροσώπηση από άλλες ομάδες / συλλόγους που παρήλαυναν τα προηγούμενα χρόνια, αν και όπως δηλώθηκε παρακολουθήθηκε από πολλούς πολίτες.
Αντίστοιχα, η εντύπωσή μου είναι ότι μειώνεται χρόνο με τον χρόνο και η “εθνική συνείδηση” και οι σημαιοστολισμοί έχουν παύσει να χαρακτηρίζουν την εθνική επέτειο. Γυρίζοντας στους δρόμους της Αθήνας, ακόμα και στις μεγάλες οδούς, ήταν πολύ λίγες οι σημαίες, με εξαίρεση κυρίως τα ξενοδοχεία, τα super markets και τα τραπεζικά καταστήματα, οι πολυκατοικίες είχαν λίγες σημαίες, ή καθόλου, και με σχετική φειδώ ακόμη και μερικά από τα δημόσια κτίρια. Φαίνεται ότι έφυγαν ανεπιστρεπτί οι περίοδοι που στις εθνικές εορτές η Αθήνα ντυνόταν στις γαλάζιες σημαίες, και περπατώντας αισθανόσουν μία έξαρση εθνικής υπερηφάνειας.
Η οδός Πανόρμου πρωΐ στις 24 Μαρτίου 2019, με ελάχιστες σημαίες.
Τουριστικοί πόλοι έλξης είναι απαραίτητα στοιχεία στην ανάδειξη τουριστικών προορισμών, και εύκολα μπορούν να συνδυαστούν με την προβολή εθίμων και επετείων, για να προσελκύσουν τουριστική κίνηση, ιδίως σε συνδυασμό με οργανωμένα πακέτα που μπορούν να αναφέρονται σε συγκεκριμένες εορτές και να προβλέπουν την ανάδειξη των χαρακτηριστικών εθίμων. Δεν ξέρω εάν έχουμε μετρήσει πόσες ειδικές επετείους και εορτές μπορούμε να αναδείξουμε σε ένα “καλεντάρι ελληνικών εορτασμών” που να προβάλλεται και στις τουριστικές εκθέσεις στο εξωτερικό, και να εντάσσεται και στην καμπάνια του Υπουργείου Τουρισμού για 365 μέρες τουρισμό.
Είμαι βέβαιος ότι είναι αρκετές οι ημερομηνίες και οι εορτές που καλύπτουν περιόδους εκτός της περιόδου της τουριστικής αιχμής, και θα μπορούσαν να προσελκύσουν επισκεψιμότητα. Στην Ελλάδα μάλιστα αυτές οι εορτές και επέτειοι, σε πολλές περιπτώσεις συνδυάζονται και με θρησκευτικούς εορτασμούς, όπως η 25η Μαρτίου, και μπορούν να προβληθούν και σε ομόδοξους τουρίστες. Σκεπτόμενος, προσπαθώ να θυμηθώ πότε είδα σε τουριστικές φωτογραφίες, τμήματα να παρελαύνουν μπροστά στην Βουλή στην Αθήνα ή στον Λευκό Πύργο στην Θεσσαλονίκη, και να προβάλλονται αυτές οι ημερομηνίες, στο πλαίσιο “πακέτων διακοπών” στην Ελλάδα. Στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής αναφέρονται 17 εθνικές επέτειοι που εορτάζονται και προβάλλονται. Η 4η Ιουλίου εορτάζεται με ενθουσιασμό στην Αμερική, και αντίστοιχα η 14η Ιουλίου στη Γαλλία, και οι δύο εθνικές εορτές με ιδιαίτερη σημασία για τους αντίστοιχους λαούς. Αμερικανική ιστοσελίδα αναφέρει 12 τουλάχιστον θρησκευτικές – εθνικές εορτές στην Ελλάδα που μπορούν να απολαύσουν οι τουρίστες, μεταξύ αυτών εθνικές επέτειοι και επίσημοι θρησκευτικοί εορτασμοί. Στην μακρινή Μαλαισία η Επέτειος της Ανεξαρτησίας εορτάστηκε με μεγάλη προβολή το 2014 που ήταν το 57ο έτος από το 1957 που είχε ανεξαρτητοποιηθεί.
Από τον εορτασμό της επετείου της Εθνικής Παλιγεννεσίας – 1η Εθνοσυνέλευση στη Στεμνίτσα Γορτυνίας, στην Αρκαδία.
Στην Ελλάδα απέχουμε δύο χρόνια από την 200ή επέτειο της Επανάστασης του 1821, και αντίστοιχα ένα έτος από τα 2.500 χρόνια από τη Ναυμαχία της Σαλαμίνας (Σεπτέμβριος του 480 π.Χ.). Το 2017 δυστυχώς ήταν η επέτειος των 330 ετών από τον μοιραίο βομβαρδισμό του Μοροζίνη (τότε Δόγη της Βενετίας) που ανατίναξε και κατέστρεψε τον Παρθενώνα (το 1687). Πόσοι πράγματι μαθητές από αυτούς που παρέλασαν στο κέντρο, αλλά και στους διάφορους Δήμους της περιοχής της Αθήνας, έχουν γνώση αυτών των επετείων; Προετοιμαζόμαστε επαρκώς για να προβάλλουμε αυτές τις επετείους τουριστικά, ώστε να γεμίσουμε την χώρα με τουρίστες που θα έλθουν να συν-εορτάσουν;
Είναι προφανές ότι στις διάφορες περιοχές της χώρας υπάρχουν και εορτάζονται πολλές άλλες τοπικές επέτειοι, που δεν υστερούν σε τουριστικό και πολιτιστικό ενδιαφέρον, και τις οποίες εύκολα μπορούμε να αναδείξουμε. Όμως, η ιστορία φαίνεται ότι διδάσκεται ανεπαρκώς, από ότι δηλώνουν έγκριτοι πανεπιστημιακοί στα διάφορα ΜΜΕ.
Ο συνδυασμός των εθνικών εορτών και επετείων και η τουριστική ανάδειξή τους άμεσα εξαρτάται από την διαμόρφωση εθνικής και τουριστικής συνείδησης.
ΦΩΤΟ
Από την παρέλαση της 25ης Μαρτίου 2019 στα Μέγαρα Αττικής
Έχουμε “εθνική συνείδηση”; Αν κρίνω από την έλλειψη της ανάρτησης εθνικής σημαίας στους δρόμους της Αθήνας, η “εθνική συνείδηση” το πατριωτικό αίσθημα του “είμαστε Έλληνες”, η ιστορία του Έθνους και οι εθνικές επέτειοι έχουν, ίσως και λόγω της οικονομικής κρίσης, περάσει σε δεύτερη ή και τρίτη μοίρα, στην αντιμετώπιση της δύσκολης καθημερινότητας.
Δεν είμαι ο πρώτος, ούτε θέλω να “κομίσω γλαύκα εις Αθήνας” γράφοντας τις σημερινές σκέψεις, που όμως μου δημιουργήθηκαν από το πέρασμά μου στους δρόμους της πρωτεύουσας και παρακολουθώντας την σημερινή παρέλαση. Θέλω όμως να τις συμμεριστώ μαζί σας, σκεπτόμενος πώς αξιοποιούνται τουριστικά.
Ως “εθνική συνείδηση” θεωρείται η γνώση και το βίωμα της ιδιαίτερης φύσης του Ελληνικού Έθνους στο οποίο ανήκουμε, και η συνείδηση των χαρακτηριστικών γνωρισμάτων που αποτελούν το Έθνος, καθώς και η γνώση του λαϊκού και φυλετικού χαρακτήρα, του πολιτισμού και της ιστορίας του Έθνους. Δεν είναι ο κατάλληλος χώρος ούτε ο χρόνος για να εξετάσω εάν στα σχολεία διδάσκεται επαρκώς ή όχι, ή τι χρειάζεται. Μου φαίνεται όμως ότι έχουμε χαμηλή “εθνική συνείδηση”.
Στην Ηλιούπολη, στο πλαίσιο της Δοξολογίας της 25ης Μαρτίου, ο Εφημέριος Αρχιμανδρίτης π. Σπυρίδων Κατραμάδος περιέλαβε στο κήρυγμά του αποσπάσματα από τα απομνημονεύματα του Στρατηγού Μακρυγιάννη.
Εθνική συνείδηση στους Έλληνες παρουσιάζεται από τα αρχαία χρόνια, και μάλιστα πριν από τους Περσικούς πολέμους, που κατά κάποιο τρόπο αποτελούν ορόσημο στην εξέλιξή της. Πριν τον 7ο π.Χ. αιώνα οι Έλληνες ξεχώριζαν τους εαυτούς τους από τους γύρω τους λαούς “πας μη Έλλην, βάρβαρος”, έλεγαν. Το κοινό ελληνικό αίσθημα – η ελληνική συνείδηση – προωθήθηκε και όταν οι Έλληνες ίδρυσαν τις διάφορες αποικίες, ήρθαν σε επαφή με άλλους λαούς, και μερίμνησαν ώστε να γίνουν συνειδητά τα γνωρίσματα της ελληνικής φυλής. Οι αρχαίοι πανελλήνιοι αγώνες, Πύθια, Νέμεα, Ίσθμια, και ειδικά τα Ολύμπια, ήταν εκδηλώσεις όπου δεν μπορούσαν να συμμετέχουν μη Έλληνες, και συνέβαλαν στην τόνωση της εθνικής συνείδησης.
Όταν μιλάμε για “τουριστική συνείδηση”, νομίζω ότι απλά πρέπει να εννοούμε την διάθεση, την συμπεριφορά, την έκφραση την υλοποίηση ενεργειών που συνεισφέρουν στο να παρέχεται η καλύτερη δυνατή εξυπηρέτηση και ικανοποίηση των επισκεπτών – τουριστών, όχι μόνο μέσα στις τουριστικές επιχειρήσεις, αλλά και σε όλη την επικράτεια, και όχι μόνο από τους άμεσα εργαζόμενους στον τουρισμό αλλά από όλους τους Έλληνες, κατοίκους σε όλους τους τουριστικούς προορισμούς.
Ο επισκέπτης – τουρίστας είναι πλέον ίσως ο πιο σημαντικός παράγοντας για εμάς, ειδικότερα για την οικονομία του τόπου μας. Το να φύγει ικανοποιημένος, ευχαριστημένος και με διάθεση όχι μόνο να πεί τις καλές του εμπειρίες αλλά και να διαφημίσει την χώρα, τα αξιοθέατα, τις εμπειρίες και την συμπεριφορά των κατοίκων, πρέπει να είναι αυτονόητο. Πόσοι άραγε από μας, έστω στην Αθήνα, που περπατάμε στο δρόμο, χαμογελάμε, ή λέμε μία απλή καλημέρα σε ένα τουρίστα με τον οποίο διασταυρώνουμε το πέρασμά μας;
Η τουριστική συνείδηση μπορεί να διδάσκεται στα σχολεία, αφού όλοι δεχόμαστε ότι ο τουρισμός είναι “η βαριά βιομηχανία” της υποστήριξης της οικονομίας στην χώρα μας. Δε γνωρίζω εάν στην στρατηγική του Υπουργείου Τουρισμού περιλαμβάνεται και ειδικό πρόγραμμα «ανάπτυξης και εμπέδωσης ελληνικής τουριστικής συνείδησης”, αλλά αν δεν υπάρχει, είναι ευκαιρία, και ως ανταγωνιστικό πλεονέκτημα να εντάξουμε τέτοιες δράσεις και στα προγράμματα του Υπουργείου Παιδείας. Μερικοί, μεγαλύτεροι σε ηλικία, ίσως θυμούνται μία παλαιότερη καμπάνια για το “τουριστικό χαμόγελο”.
Η ανάπτυξη του διαδικτύου και των Social Nedia εύκολα μπορεί να είναι αρωγός στη διαμόρφωση και της εθνικής και της τουριστικής συνείδησης, φθάνει τα στοιχεία και οι πληροφορίες, στις οποίες παραπέμπουμε να είναι σωστές και όχι παραμορφωμένες ή πολιτικοποιημένες.
Ίσως η εθνική επέτειος της 25ης Μαρτίου είναι ευκαιρία να ξανασκεφθούμε πώς θα αναπτύξουμε και την εθνική και την τουριστική συνείδηση και πως θα τις συνδυάσουμε στην υπηρεσία του ελληνικού λαού και της ελληνικής οικονομίας.
Στη φωτογραφία, στιγμιότυπο από την παρέλαση της 25 ης Μαρτίου 2019 στα Μέγαρα Αττικής.
Ο Χρήστος Πετρέας είναι συνεργάτης Σύνταξης – Special Features Editor του Travel Daily News Media Network. Ως επιστημονικός / επιχειρησιακός / τουριστικός / στρατηγικός / εκπαιδευτικός / σύμβουλος σε υπουργεία, φορείς δημόσιου και ιδιωτικού τομέα και επιχειρήσεις, επαγγελματικά ασχολείται με θέματα επιχειρηματικής, τουριστικής και περιφερειακής ανάπτυξη και μάρκετινγκ, καθώς και ειδικών – εναλλακτικών μορφών, και μικρομεσαίων επιχειρήσεων, με υπέρ 25-ετή εμπειρία στην Ελλάδα και σε ξένες χώρες (Βαλκάνια, Ευρώπη, ΗΠΑ, Αφρική, Μεσόγειο). Έχει συνεργαστεί στην υλοποίηση (>120) έργων ανάπτυξης και στρατηγικού σχεδιασμού και έχει πολυετή ακαδημαϊκή και διδακτική εμπειρία και δραστηριότητα σε θέματα διοίκησης, τουρισμού και περιφερειακής και επιχειρηματικής ανάπτυξης. Εκτεταμένο συγγραφικό και αρθρογραφικό έργο από το 1988 (>200 συγγραφές – εργασίες – δημοσιεύσεις), στην ελληνική και στην αγγλική γλώσσα.
Ο Χρήστος Πετρέας είναι συνεργάτης Σύνταξης – Special Features Editor του Travel Daily News Media Network. Ως επιστημονικός / επιχειρησιακός / τουριστικός / στρατηγικός / εκπαιδευτικός / σύμβουλος σε υπουργεία, φορείς δημόσιου και ιδιωτικού τομέα και επιχειρήσεις, επαγγελματικά ασχολείται με θέματα στρατηγικής επιχειρηματικής, τουριστικής και περιφερειακής ανάπτυξης και μάρκετινγκ προορισμών καθώς και ειδικών – εναλλακτικών μορφών, με υπέρ 25ετή εμπειρία στην Ελλάδα και σε ξένες χώρες (Βαλκάνια, Ευρώπη, ΗΠΑ, Αφρική, Μεσόγειο). Έχει σπουδάσει στις ΗΠΑ και έχει εκτεταμένο επιστημονικό, συγγραφικό και αρθρογραφικό έργο, από το 1988 (>200 συγγραφές – εργασίες – δημοσιεύσεις), στην ελληνική και στην αγγλική γλώσσα.
