Ο εμφύλιος τελείωσε, ανήκει στην ιστορία αλλά τα τραύματα που έχει αφήσει πίσω του είναι σε κάποιες περιπτώσεις ορατά και ειδικότερα σε περιοχές όπως η Φλώρινα όπου διαδραματίστηκαν τα πιο αιματηρά γεγονότα αυτής της σύρραξης, μια δημόσια συζήτηση για το θέμα δεν είναι εύκολη υπόθεση. Το μεγάλο αμφιθέατρο των εκδηλώσεων του Δήμου Φλώρινας από πολύ νωρίς γέμισε ασφυκτικά από πολίτες κάθε ηλικίας για την εκδήλωση «70 χρόνια από την λήξη του εμφυλίου πολέμου» με ομιλητές τον Σάββα Καλεντερίδη, τον Νικόλαο Μέρτζο και τον Ηλία Νικολακόπουλο.

Ο καλλιτεχνικός διευθυντής των εκδηλώσεων Πρέσπες Γιώργος Λιάνης έδωσε το σήμα έναρξης απαντώντας ταυτόχρονα και στους επικριτές αυτής της επιστημονικής ημερίδας,  ότι ως διοργανωτές  ανήκουμε στην κατηγορία εκείνων των πολιτών «που υιοθετούν την απλή και ελεύθερη λογική ως οδηγό» και ότι «δεν πιστεύουμε στον μονόλογο ως εξανθρωπιστικό παράγοντα γιατί ο μονόλογος οδηγεί συχνά σε δογματικούς κυνισμούς».

Από τις τοποθετήσεις που ξεχώρισαν τόσο για την αμεσότητα τους, τα ιστορικά τεκμήρια, τις προσωπικές ιστορικές αφηγήσεις, όσο και για την διερεύνηση των βαθύτερων αιτιών του εμφυλίου ήταν του πρώην δημοσιογράφου, συγγραφέα και επί πολλά έτη προέδρου της κοινότητας Νυμφαίου Νίκου Μέρτζου. Ανέφερε ότι ο εμφύλιος αποτέλεσε την μεγαλύτερη εθνική τραγωδία του νεότερου Ελληνισμού μετά την Μικρασιατική καταστροφή, κι ότι εκτός από το μέγεθος της ανθρωπιστικής καταστροφής και των βασικών υποδομών της χώρας ο εμφύλιος κατά κύριο λόγο  «δέσμευσε τους Έλληνες στο διχασμό,  υπονόμευσε το δημόσιο βίο, ενώ  δηλητηρίασε και δηλητηριάζει ακόμη την πολιτική ζωή».  Σημείωσε ακόμη ότι συνεπεία του εμφυλίου η Ελλάδα «απώλεσε δικαιώματα του νικητή του πολέμου στις διασκέψεις της ειρήνης στο Παρισιού» και ότι «έχασε επίσης στην ξενιτιά από την πλευρά της αριστεράς σπουδαίους Έλληνες όπως έδειξε το έργο τους στο εξωτερικό που θα μπορούσαν μαζί με άλλους που τους αχρήστεψε η γάγγραινα του εμφυλίου να βοηθήσουν στην αναγέννηση της παρτίδας».

Εκτός από τον εθνικό διχασμό ο Νίκος Μέρτζος σημείωσε ότι σοβαρό υπόστρωμα του εμφυλίου στην ευρύτερη περιοχή της Φλώρινας ήταν οι διώξεις φυλακίσεις εξορίες των ντόπιων  της περιοχής και «προπάντων η ωμή συμπεριφορά του ελληνικού κράτους σε βάρος των Σλαβόφωνων  Μακεδόνων». Ανέφερε αριθμητικά στοιχεία για τα τρία συντάγματα στρατού που έδρευαν στην Φλώρινα, με παιδιά των σλαβόφωνων γηγενών από την Εορδαία, την Φλώρινα, και την Έδεσσα που κατά τον Ιταλική εισβολή, πολέμησαν με σκληρότητα στην πρώτη γραμμή του μετώπου, έφθασαν μαχόμενοι αλλά νικητές μέχρι το Πόγραδετς και την Κλεισούρα αφήνοντας χιλιάδες νεκρούς στο μέτωπο και αποκάλυψε «ότι την ίδια ώρα η ευγνωμονούσα πατρίς  συλλάμβανε εξόριζε  και φυλάκιζε τους συγγενείς και τις οικογένειες τους ως εθνικά υπόπτους. Δεν προέκυψαν τυχαία οι χιλιάδες μαχητές γηγενείς Μακεδόνες και αυτονομιστές στην συνέχεια στον ΔΣΕ» κατέληξε κ. Μέρτζος.

Μάλιστα ήταν τέτοιο το καθεστώς επιτήρησης του πληθυσμού που το 1960 ο βουλευτής Φίλιππος Δραγούμης (Φλώρινας -Καστοριάς)  – αδελφός του Ιων Δραγούμη- καταγγέλλεται από εθνικόφρονα αξιωματικό  ότι “δεν αντιδρά όταν βλέπει μπροστά του να χορεύουν ύποπτους χορούς και όταν ακούει  να ομιλούν την βουλγαρική γλώσσα”. Ο Μέρτζος διάβασε στοιχεία της επιστολής που του εμπιστεύθηκε ο ίδιος ο βουλευτής που το 1963 έγινε υπουργός Εθνικής Άμυνας στην κυβέρνηση Πιπινέλη.  Όπως επεσήμανε η κληρονομιά του εμφυλίου είναι πολύ βαριά και «ο τρόπος που εξιστορείται η ερμηνεύεται σήμερα  στον δημόσιο διάλογο δείχνει σαν να μην μας δίδαξε τίποτα 69 χρόνια μετά την λήξη του».

Τέλος, ο γηραιός δημοσιογράφος και συγγραφέας, με τρεμάμενη φωνή από την συγκίνηση και απευθυνόμενος στο κοινό που είχε γεμίσει ασφυκτικά την αίθουσα ανέφερε ότι ο εμφύλιος ανήκει πια στην ιστορία και θέλοντας να στείλει το δικό του μήνυμα τόνισε οτι «η αδέκαστη ιστορία έχει αποφανθεί και μάταια το λέω στους πολιτικούς αρχηγούς της δικής μου παράταξης ότι στις δύο πλευρές του εμφυλίου έπεσε ο ανθός του ελληνισμού και  του οφείλουμε όλοι ένα αγιοκέρι».

Ο καθηγητής Ηλίας Νικολακόπουλος ανέφερε ότι «η επιμονή της Αγγλικής Κυβέρνησης για την παλινόρθωση της μοναρχίας στην Ελλάδα κόντρα ακόμη και στα κεντροδεξιά κόμματα της εποχής είχε ως αποτέλεσμα την βία στην ύπαιθρο από φιλοβασιλικές ομάδες που έκαναν αγριότητες». Επίσης σημείωσε ότι «ο διεθνής ανταγωνισμός του ψυχρού πολέμου το 1947 και η απόλυτη έλλειψη ηγεσίας από πλευράς της Αριστεράς συνέτειναν στο να οδηγηθεί η χώρα στην εμφύλιο».

Ο Σάββας Καλεντερίδης έδωσε καθαρά γεωπολιτικά χαρακτηριστικά στην τραγωδία του εμφυλίου, ανέφερε ότι οι Άγγλοι δεν επέτρεψαν  στην εξόριστη ελληνική κυβέρνηση να μετακινηθεί προσωρινά στην Κύπρο και την οδήγησαν στην Αίγυπτο. Εκτίμησε ότι ο Αγγλικός δάκτυλος  ευθύνεται κατά πολύ για την τραγωδία του εμφυλίου και την τροπή που πήραν τα πράγματα μετά το 1946. Σημείωσε ότι η Ελλάδα εξαιτίας της γεωστρατηγικής της θέσης είναι πεδίο σκληρού ανταγωνισμού από δυνάμεις που έχουν πολλαπλάσια στρατιωτική δύναμή και μεγάλο εύρος πολιτικοδιπλωματικης ισχύος. «Στον εμφύλιο δεν υπάρχουν νικητές, είμαστε όλοι ηττημένοι» σημείωσε και ζήτησε «να τελειώσουμε με την ιστορία του εμφυλίου γιατί ένας λαός διχασμένος μπορεί να διαχειρίζεται ευκολότερα από τις ξένες δυνάμεις».

Το κλίμα στην αίθουσα  θερμό, υπήρξαν στιγμές που το θερμόμετρο ανέβηκε στα ύψη από τον λόγο πολιτών  που είχαν νωπές τραυματικές  μνήμες και από τις δύο πλευρές του εμφυλίου ενώ άλλοι διαφώνησαν ακόμη και με την χρησιμότητα μιας τέτοιας εκδήλωσης. Οι λεπτοί χειρισμοί  του προεδρείου από τον δημοσιογράφο Παντελή Σαββίδη δεν επέτρεψαν να παρεκτραπεί η  συζήτηση.

Από τις παρουσίες που ξεχώρισαν στην ημερίδα ήταν ο αστροφυσικός συνεργάτης της ΝΑΣΑ  και καθηγητής του πανεπιστημίου του Σικάγο ο Θανάσης Οικονόμου  από τον Ζιάκα Γρεβενών που ως νεαρό παιδί έζησε τον εμφύλιο και μαζί  με  εκατοντάδες άλλους συνομηλίκους του μεταφέρθηκε στην Τσεχοσλοβακία. «Εμφύλιοι πόλεμοι έγιναν και αλλού αλλά το ξεπέρασαν, 70 χρόνια είναι  αρκετός καιρός για να ξεπεραστεί και εδώ στην Ελλάδα,  αλλιώς θα είμαστε πίσω από όλο τον κόσμο» σημείωσε.

Απο την εκδήλωση απείχαν οι δύο βουλευτες Φλώρινας του ΣΥΡΙΖΑ Κωστας Σέλτσας και ΝΔ Γιαννης Αντωνιάδης.