Οροπέδιο Μικράς Ασίας. Στην καρδιά της Τουρκίας, επτακόσια χιλιόμετρα νοτιοανατολικά της Κωνσταντινούπολης,  απλώνεται η μυστηριακή Καππαδοκία, ένας τόπος με απόκοσμη ομορφιά και γεμάτος ιστορία. Εδώ ο χρόνος, η φύση, αλλά και το ανθρώπινο χέρι, έχουν δημιουργήσει κάτι το μοναδικό. Ένα γεωλογικό ανάγλυφο, που σμιλεύτηκε με την ανθρώπινη υπομονή και τέχνη.

Η Καππαδοκία είναι ο προθάλαμος της Ανατολής, των άνυδρων εκτάσεων και της στέπας. Η γεωλογία, η ιστορία, οι λαοί κι οι πολιτισμοί που πέρασαν άφησαν τα ίχνη τους σε αυτή την παράξενη περιοχή. Το ίδιο και οι ορδές των σημερινών τουριστών, που έρχονται απ’ όλο τον κόσμο για να δουν από κοντά έναν μοναδικό κι απαράμιλλης ομορφιάς τόπο.
 
Ένα θαύμα της φύσης

Η Καππαδοκία σε καλωσορίζει σε μια άλλη ανθρωπογεωγραφία, πιο ανατολίτικη, που κάνει τον κόσμο της Ευρώπης να φαντάζει απίστευτα μακρινός. Εδώ οι άνθρωποι προσαρμόστηκαν στα στοιχεία της φύσης, σκαλίζοντας τους ηφαιστειακούς βράχους με την υπομονή και τη στωικότητα των ανθρώπων της Ανατολής.

Η Καππαδοκία είναι ένα θαύμα της Φύσης, το οποίο οφείλεται στη δράστη τριών πανάρχαιων ηφαιστείων, που με τις εκρήξεις τους, τη λάβα και τη διάβρωση δημιούργησαν αυτό το απίστευτο γεωλογικό φαινόμενο. Οι άνθρωποι, που κατοίκησαν αυτή την παράξενη περιοχή απ’ τα πανάρχαια χρόνια εκμεταλλεύτηκαν τη γεωλογική της ιδιαιτερότητα κι έφτιαξαν τα σπίτια τους, σκαλίζοντας τους ηφαιστειακούς βράχους.
Χιττίτες, Φρύγες, Γαλάτες, Βυζαντινοί, Αρμένιοι και Τούρκοι βρήκαν καταφύγιο σ’ αυτή την άνυδρη περιοχή, όπου ως το 1923 ζούσαν και πολλοί χριστιανοί Ρωμιοί.

 
Σινασός: μια αλησμόνητη μικρή πατρίδα

Τα τρία τέταρτα των κατοίκων της Σινασού, το σημερινό Μουσταφά Πασά, ήταν Ρωμιοί της Καππαδοκίας, που ήρθαν ως ανταλλάξιμοι πρόσφυγες στην Ελλάδα.

Τα σπίτια και οι εκκλησίες τους παραμένουν ακόμη όρθιες και ανακαινίζονται, για τουριστικούς αλλά και πολιτιστικούς λόγους, μας είπε ο δήμαρχος της πόλης Λεβέντ Ακ. Όταν ακόμη ζούσαν Χριστιανοί στη Σινασό, λειτουργούσαν δύο ενοριακοί ναοί, ένα μοναστήρι και περίπου 40 παρεκκλήσια μέσα και γύρω απ’ αυτήν.

Δύο χιλιόμετρα έξω από το χωρίο, σκαλισμένο στους βράχους, βρίσκεται το ορθόδοξο μοναστήρι του Αγίου Νικολάου, την ανακαίνιση του οποίου επιβλέπει ο ίδιος ο δήμαρχος, που είναι περήφανος για το πολυπολιτισμικό παρελθόν της πόλης του.

Η εκκλησία του Αγίου Κωνσταντίνου και της Ελένης κτίστηκε, σύμφωνα με το θρύλο, μέσα σε σαράντα μόλις ημέρες. Ήταν ο κεντρικός ναός της Σινασού και οικοδομήθηκε το 1729. Τα τελευταία χρόνια η εκκλησία αυτή γεμίζει από πιστούς μια φορά το χρόνο, όταν ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος, με την άδεια των τουρκικών αρχών. επισκέπτεται την πόλη και τελεί τη λειτουργία.

Κτισμένη το 1865 η «Γέφυρα Μαράσογλου» συνέδεε τα δύο τμήματα της πόλης, το Χριστιανικό και το Μουσουλμανικό, και διευκόλυνε τους πιστούς να πηγαίνουν κατευθείαν στη διπλανή εκκλησία των Ταξιαρχών. Όπως και τόσα άλλα μνημεία των Ρωμιών αποτελεί κι αυτή ένα σύμβολο συνύπαρξης.

Χάρη στο εμπόριο πολλοί Σινασίτες, πλούτισαν και στόλισαν την πόλη τους με πανέμορφα αρχοντικά. Ένα απ’ αυτά λειτουργεί στις μέρες μας ως ξενώνας κι εστιατόριο με την ονομασία «Παλιό Ελληνικό Σπίτι» κι ανήκει στην οικογένεια Οζτούρκ.

Πολλοί Ρωμιοί της Σινασού πλούτισαν στην Κωνσταντινούπολη με το εμπόριο, κυρίως του μαύρου χαβιαριού. Έκτισαν όμως στον τόπο καταγωγής τους πολλά αρχοντικά, με πλούσιο εξωτερικό και εσωτερικό διάκοσμο, και τοιχογραφίες. Από αυτά, τα 95 κηρύχθηκαν διατηρητέα κι αποτελούν πόλο έλξης πολλών επισκεπτών.

Σιωπηλοί μάρτυρες του πλούτου αλλά και του πολιτισμού των Ρωμιών της Σινασού αποτελούν τα δεκάδες πέτρινα αρχοντικά, όπως αυτό που κτίστηκε το 1853. Η βαριά πόρτα του είναι στολισμένη με επιγραφές κι αποτροπαϊκά σύμβολα, που φέρνουν καλοτυχία και πλούτη στους ιδιοκτήτες του.
 

Καραμανλήδες: Οι Ρωμιοί της Καππαδοκίας

Οι Ρωμιοί της Καππαδοκίας, γνωστοί και ως “Καραμανλήδες”, είχαν μεγάλη παράδοση στα δημοτικά τραγούδια και στους χορούς. Χόρευαν κλειστούς κυκλικούς χορούς, όπως αυτός που λέγεται «Βάρα-Βάρα». Χορεύεται ακόμη και σήμερα από τον Πολιτιστικό Σύλλογο Ξηροχωρίου Θεσσαλονίκης, όπου ζουν απόγονοι των προσφύγων από το Μυστί της Καππαδοκίας.

Αυτός ο χορός χορεύονταν από άνδρες και ήταν κάτι σαν παιχνίδι και διαγωνισμός μαζί. Εξιστορεί την προσπάθεια και τις δυσκολίες κάποιου Χριστιανού να πάει προσκυνητής στους Αγίους Τόπους.

Η μυστηριακή Καππαδοκία δεν είναι απλά ένα μνημείο της Φύσης. Είναι και μια κιβωτός πολιτισμού, ιστορίας αλλά και μνήμης. Μια πρόγευση ενός κόσμου που προκαλούσε πάντοτε στους Έλληνες περιέργεια αλλά και δέος: της Ασίας.

Βρισκόμαστε στο Ουργκούπ, όπου και συναντήσαμε τον Ατατσάν Μπεντίρ, ιδιοκτήτη του τουριστικού πρακτορείου «Rock ValleY», που στεγάζεται κι αυτό σ’ ένα παλιό ελληνικό σπίτι. Ο Ατατσάν μας μίλησε με πάθος για την πολυπολιτισμική ιστορία της Καππαδοκίας. Σ’ ένα τόπο με πανάρχαιη ιστορία, όπως η Καππαδοκία, είναι φυσικό οι άνθρωποι να είναι δεμένοι μαζί της. Σε μια γη κυριολεκτικά σπαρμένη με αρχαιότητες η συλλογή αρχαίων αντικειμένων, όπως αυτή που κατέχει ο Ατατσάν, δεν είναι σπάνιο φαινόμενο.
 
Ένας εμπορικός κόμβος

Η Καππαδοκία ήταν ένας εμπορικός κόμβος της αρχαιότητας. Λαοί, πολιτισμοί και στρατηλάτες, όπως ο Μέγας Αλέξανδρος, πέρασαν απ’ εδώ αφήνοντας τα ίχνη τους. Το υπέδαφος της Καππαδοκίας συνεχίζει να κρύβει πολλά μυστήρια αλλά και αρχαιολογικούς θησαυρούς. Το άνυδρο οροπέδιο της Καππαδοκίας μας θυμίζει διαρκώς πως βρισκόμαστε πλέον στην Ασία. Το ίδιο και μια καμήλα που συναντήσαμε. Στη Μικρά Ασία αλλά και στα Βαλκάνια η καμήλα θεωρείται σύμβολο πλούτου, καθώς ήταν, εώς πρόσφατα, το βασικότερο μέσο μεταφοράς των εμπορευμάτων.
Εκτός από τη σπάνια γεωλογία της και τις υπόγειες πόλεις της, η Καππαδοκία φημίζεται για τη μεγάλη παράδοσή της στη μεταξουργία. Τα ίδια ανθρώπινα χέρια που με την υπομονή τους σκάλισαν τους βράχους της Καππαδοκίας, δημιούργησαν και μια μεγάλη παράδοση ταπητουργίας. Τα χειροποίητα χαλιά της περιοχής είναι γεμάτα με σύμβολα, όπως μας είπε και ο Σενέρ Οζτούρκ. Τα χαλιά είναι εξαιρετικά δημοφιλή στην Τουρκία. Δεν υπάρχει σπίτι χωρίς αυτά, ενώ χρησιμοποιούνται ακόμη και για να καλύπτουν το δάπεδο των τζαμιών. Η ποικιλία των τουρκικών χαλιών είναι τεράστια, τόσο σε σχέση με τα σχέδια τους, όσο και με τους συμβολισμούς τους.
 
Υπόγεια μοναστήρια και ασκηταριά

Η απόκοσμη γεωλογία της Καππαδοκίας προσέλκυσε από τα πρωτοχριστιανικά ακόμη χρόνια, πολλούς ασκητές, που έζησαν εδώ απομονωμένοι τον έρωτα τους με τα θεία. Η Καππαδοκία φιλοξένησε χιλιάδες ασκηταριά και πολλά μοναστήρια, κι έγινε έτσι κέντρο του ορθόδοξου μοναχισμού στη Μικρά Ασία.

Στο χωριό Αβανός υπάρχει μεγάλη παράδοση αγγειοπλαστικής. Όπως και πολλά σπίτια του χωριού που είναι φτιαγμένα σε φυσικές σπηλιές, έτσι και το εργαστήρι κεραμικής φωλιάζει στα έγκατα μιας τέτοιας σπηλιάς. Όλα τα κεραμικά είναι φτιαγμένα από πηλό που παίρνεται από τον γειτονικό ποταμό και βασίζονται σε πατροπαράδοτα σχέδια τοπικής τέχνης. Η μεγάλη κεραμική παράδοση της Καππαδοκίας ξεκινά από την εποχή των αρχαίων Χιττίτων και συνεχίζεται ως τις μέρες μας. Σ’ αυτό τον τεράστιο υπόγειο χώρο, εκτός από το εργαστήριο, λειτουργεί και μια έκθεση κεραμικών με απίστευτη ποικιλία σε χρώματα και σχέδια…

Στο ίδιο χωριό σταματήσαμε για μεσημεριανό στο εστιατόριο «Έβρανος», ένα από τα πολλά πρώην ρωμέϊκα σπίτια που έχουν αναπαλαιωθεί και το μισό τμήμα τους είναι μέσα στους βράχους. Δοκιμάσαμε την τοπική σπεσιαλιτέ, που είναι τα κεφτεδάκια σε πήλινο.
 
Μια Ελβετίδα στο Ουργκούπ

Επιστροφή στο Ουργκούπ, στο παλιό χαμάμ που λειτουργεί ακόμη, περιμένοντας τους κουρασμένους επισκέπτες για λουτρό και χαλαρωτικό μασάζ «αλά Τούρκα». Το Ουργκούπ ήταν κι αυτό ένα χωριό της Καππαδοκίας με πολλούς Ρωμιούς κατοίκους, τα αρχοντικά των οποίων έχουν γίνει σήμερα ξενώνες. Η ιδιοκτήτρια ενός από αυτούς είναι η Ελβετίδα Ρόμι Τσελίκ, που γνωρίζει την ιστορία αυτού του παλιού ελληνικού σπιτιού. Πως είναι άραγε μια γυναίκα από τη Δύση να ζει μόνιμα και μόνη της στην Καππαδοκία και μάλιστα σ’ ένα τόσο παλιό πέτρινο σπίτι;

Πριν από την τουριστική ανάπτυξη της περιοχής οι περισσότερες γυναίκες ήταν κλεισμένες στο σπίτι και ασχολούνταν με το  νοικοκυριό τους. Σήμερα όμως εργάζονται πολλές στον τουριστικό τομέα, όπως οι δύο τουρκάλες που έχει η Ρόμι στην υπηρεσία της, που μας μίλησαν για τα όνειρά τους.

Πολλοί απ’ όσους επισκέπτονται την Καππαδοκία το κάνουν στα πλαίσια του λεγόμενου «θρησκευτικού τουρισμού». Η περιοχή είναι για τους χριστιανούς ένας ιερός τόπος, εμποτισμένος στην πνευματικότητα.
 
Τα ανήλιαγα μυστήρια της κοιλάδας Ζέλβε

Παρ’ ότι ξηρή και άνυδρη η Καππαδοκία παράγει μια σειρά από τοπικά προϊόντα εξαιρετικής ποιότητας, ξηρούς καρπούς αλλά και μπαχαρικά, που μας φέρνουν τη μυρωδιά της Ανατολής. Η σημασία της Καππαδοκίας, ως σταυροδρόμι πολιτισμών και εμπορικών δρόμων, αντανακλάται στην ποικιλία της κουζίνας της, στα περίφημα ντολμαδάκια και γλυκά της, που κουβαλούν επιρροές από την Ελλάδα ως την Περσία. Οι γιγαντιαίοι κωνικοί, φτιαγμένοι από ελαφριά ηφαιστειακή τέφρα, βράχοι της Καππαδοκίας χρησιμοποιήθηκαν από την αρχαιότητα ως τόποι λατρείας ή απομόνωσης.

Βρισκόμαστε στις κοιλάδες Ζέλβε, τρία χιλιόμετρα κοντά στο αρχαίο χωριό Αβανός.  Η περιοχή των τριών κοιλάδων είναι στην ουσία ένα διάσπαρτο μοναστηριακό σύμπλεγμα, σκαμμένο μέσα στους βράχους. που λειτουργεί ως ένα μεγάλο υπαίθριο μουσείο. Οι σκαμμένοι βράχοι της Ζέλβε κρύβουν πολλά ανήλιαγα μυστήρια, αλλά και απομεινάρια του χριστιανισμού.
 
Εκκλησίες μέσα στους βράχους: ένα υπαίθριο μουσείο

H «Εκκλησία των Στηλών» είναι εξολοκλήρου μέσα στους βράχους. Η λαξευμένη οροφή της μας θυμίζει πως αυτό το μέρος ήταν κάποτε γεμάτο πιστούς. Ανάμεσα στις λαξευμένες εκκλησίες υπάρχει κι ένα τζαμί, που έγινε μεταγενέστερα και ο μιναρές του θυμίζει καμπαναριό –άλλο ένα σημάδι της συνύπαρξης των θρησκειών σ’ αυτόν τον ιερό τόπο.

Όταν οι χριστιανοί Ρωμιοί έφυγαν απ’ την Καππαδοκία οι κοιλάδες της Ζέλβε ερημώθηκαν. Το 1952 όμως εγκαταστάθηκαν εδώ κάποιες οικογένειες μουσουλμάνων Τούρκων, φτιάχνοντας τα σπίτια τους και τους στάβλους τους μέσα στους βράχους. Σήμερα δεν ζει κανείς εδώ γιατί η περιοχή έγινε υπαίθριο μουσείο. Όταν αυτές οι σπηλιές ήταν ένα πολυσύχναστο μέρος οι άνθρωποι που ζούσαν εδώ, ασχολούνταν κυρίως με την κτηνοτροφία, τη μελισσοκομία και την εκτροφή περιστεριών.

Πως ζούσε όμως μια οικογένεια μέσα σ’ αυτές τις σπηλιές; Υπήρχαν κουζίνες, εστίες και αποθήκες και μια φυσική μόνωση και σταθερή θερμοκρασία, που έκανε την καθημερινή ζωή υποφερτή.

Το ιδιόμορφο γεωλογικό τοπίο των κοιλάδων της Ζέλβε φαντάζει εξωπραγματικό. Μόνον οι υπομονετικά λαξευμένοι βράχοι θυμίζουν πως κάποτε ανθούσε εδώ μια μεγάλη χριστιανική κοινότητα, με κατοικίες, εκκλησίες και ασκηταριά.
 
Στη Μαλακοπή των υπόγειων σπιτιών

Τριάντα χιλιόμετρα νοτίως του Νέβσεχίρ (Νεόκαστρο) βρίσκεται το χωριό Ντερίνκουγιου ή Μαλακοπή στο οποίο, ως το 1923, ζούσαν και αρκετοί Ρωμιοί. Κάτω απ’ την επιφάνεια του εδάφους, το χωριό αυτό, διαθέτει ένα δαιδαλώδεις πολυώροφο υπόγειο σύστημα κελαριών, δωματίων και σηράγγων που χρησιμοποιούσαν ως πρόσφατα οι κάτοικοί του.

Η παρουσία του χριστιανισμού στα εδάφη της Καππαδοκίας ξεκινά από τον πρώτο μ.Χ. αιώνα. Μέχρι το 1923 ζούσαν στο Ντερίνκουγιου κι αρκετοί Χριστιανοί Καππαδόκες, που έκτισαν επιβλητικούς πέτρινους ναούς, όπως αυτή η έρημη καλοκτισμένη εκκλησία που έμεινε πλέον χωρίς πιστούς. Το χωριό είναι γεμάτο κι από παλιά, πέτρινα ελληνικά σπίτια. Οι σημερινοί μουσουλμάνοι ιδιοκτήτες, μας ξεναγούν σ’ ένα απ’ αυτά. Οι τοίχοι του σπιτιού αντηχούν μνήμες…

Ποιος ξέρει τι έζησαν πίσω απ’ αυτούς του πανάρχαιους τοίχους οι Ρωμιοί του χωριού; Αν και τα «φαντάσματα» των Ρωμιών συνεχίζουν να σέρνονται στα εγκαταλειμμένα σπίτια τους στην Καππαδοκία, οι απόγονοι τους ζουν από το 1923 στην Ελλάδα.

Στο χωριό Ξηροχώρι Θεσσαλονίκης, ζουν σήμερα αρκετοί απόγονοι των Ρωμιών της Καππαδοκίας που ήλθαν ως πρόσφυγες στην Ελλάδα. Ένας από τους παραδοσιακούς χορούς τους είναι ο περίφημος «Χορός των Κουταλιών». Είναι ένας γαμήλιος χορός απ’ το Ικόνιο, με μια μελωδία γνωστή σ’ όλη τη Μικρά Ασία. Οι χορευτές κρατούν στα χέρια του τα κουτάλια, τα αρχαία κρόταλα για να δίνουν ρυθμό.
 
Η αχανής υπόγεια πολιτεία του Καϊμακλί

Σ’ αυτόν το μαγικό τόπο που λέγεται Καππαδοκία, τον σμιλευμένο από τον ακούραστο Χρόνο και την αδάμαστη Φύση, ο άνθρωπος φώλιασε απ’ την αυγή της Ιστορίας. Δεν συνυπήρξε απλά, αλλά ενσωματώθηκε στο τοπίο. Σ’ αυτό το σκληρό και άνυδρο περιβάλλον ανέπτυξε από την αρχαιότητα ένα πνεύμα ελευθερίας και μια μυστικιστική πνευματικότητα.

Αν και μικρό χωριό, το Καϊμακλί, θεωρείται μία από τις μεγαλύτερες υπόγειες πολιτείες της Καππαδοκίας, έχοντας πολλά επίπεδα κάτω από το έδαφος που ακόμη δεν έχουν εξερευνηθεί. Μέχρι το 1923 οι περισσότεροι κάτοικοί του ήταν Ρωμιοί της Καππαδοκίας, που από την αρχαιότητα χρησιμοποιούσαν το πολυδαίδαλο υπόγειο δίκτυο, κάτω απ’ τα σπίτια τους, ως καταφύγιο σε περίπτωση εχθρικών επιδρομών. Τα καλοφτιαγμένα Ρωμέικα αρχοντικά του Καϊμακλιού στέκουν ακόμη όρθια. Οι επιγραφές και οι διακοσμοί τους μας θυμίζουν πως υπήρχε κάποτε εδώ μια ανθηρή Ρωμέϊκη κοινότητα που ευημερούσε, χάρη στο εμπόριο και τις τέχνες.

Το Καϊμακλί είναι διάσημο για τις υπόγειες πολιτείες του. Ναι, καλά ακούσατε! Κάτω απ’ αυτό το μικρό χωριό της Καππαδοκίας υπάρχει ένα αχανές υπόγειο δίκτυο στοών, με τουλάχιστον επτά επίπεδα, με δέκα χώρους το καθένα, που περιείχαν κατοικίες, αποθήκες, παρεκκλήσια και λέγεται πως υπήρχαν πολύ πριν τους Χριστιανούς.

Φαίνεται πράγματι παράξενο πως οι άνθρωποι των περασμένων εποχών κατάφεραν να σκάψουν, με το φως του κεριού και της δάδας, ένα τόσο τεράστιο και περίτεχνο υπόγειο δίκτυο. Οι ερευνητές συμφωνούν πως αυτή η υπόγεια πόλη χρησιμοποιούνταν ως καταφύγιο σε καιρό επιδρομών. Μπορούσε να φιλοξενήσει εκατοντάδες ανθρώπους επί βδομάδες αλλά όχι όμως για πάντα. Αυτή η πολυεπίπεδη υπόγεια πολιτεία είχε υποδομές, που περιλάμβαναν χώρους μαγειρέματος, αποθήκες, παρεκκλήσια καθώς και συστήματα εξαερισμού που έκαναν υποφερτή τη ζωή στα ανήλιαγα σωθικά της γης. Υπήρχαν τεράστιες σφαιρικές πέτρες που χρησίμευαν ως «πόρτες» και εμπόδιζαν τους εχθρούς να κατέβουν στα υπόγεια επίπεδα.
Το εντυπωσιακότερο πάντως είναι πως αυτή η υπόγεια πολιτεία κάτω από το Καϊμακλί συνδέεται με την υπόγεια πολιτεία που βρίσκεται κάτω απ’ το Ντερίνκουγιου με μια σήραγγα μήκους εννέα χιλιομέτρων! Μπορείτε να το φανταστείτε;
 
Η «κοιλάδα των μοναχών»

Η σχέση της Καππαδοκίας με το Χριστιανισμό είναι πανάρχαια και στενή. Σ’ αυτή την περιοχή υπάρχει η «κοιλάδα των μοναχών», που είναι γεμάτη μοναστήρια, εκκλησίες και ασκηταριά, λαξευμένα όλα στους βράχους. Εδώ γεννήθηκαν και έδρασαν μεγάλες μορφές της χριστιανικής θρησκείας, όπως ο Άγιος Βασίλειος, και δημιούργησαν μια ολόκληρη σχολή χριστιανικής τέχνης, που φαίνεται και στις αγιογραφίες. Πολλές υπόγειες εκκλησίες έχουν ακόμη αγιογραφίες που επιβίωσαν από την εποχή της Εικονομαχίας. Τότε οι Βυζαντινοί Αυτοκράτορες προσπάθησαν να επιβάλλουν την ανεικονική λατρεία, αλλά πολλοί αγιογράφοι συνέχισαν να υπηρετούν την τέχνη τους κρυφά, σ’ αυτούς τους βράχους της Καππαδοκίας.

Αποχαιρετούμε την Καππαδοκία των Μυστηρίων, των υπόγειων πόλεων και εκκλησιών, που ξέρει καλά ακόμη να φυλά τα μυστικά της. Αυτό το θαύμα της Φύσης, που οι άνθρωποι λάτρεψαν και ανύψωσαν σε μια σφαίρα πνευματικότητας. Έναν τόπο που θυμίζει σεληνιακό τοπίο, αλλά κατοικημένο από ανθρώπους και πνευματικότητα. Έναν τόπο που ο άνθρωπος αισθάνεται το μεγαλείο της μικρότητάς του.
Καππαδοκία: Μυστήριο ανάμεσα σε βράχους…
 
* Ο Γιώργος Στάμκος είναι συγγραφέας και δημοσιογράφος.