Ο αμάραντος τη Μ. Παρασκευή

   Τα φυτικά είδη που χρησιμοποιούνται παραδοσιακά για το στολισμό του Επιταφίου αποτέλεσαν το θέμα της πτυχιακής εργασίας της σπουδάστριας στο Τμήμα Δασοπονίας & Διαχείρισης Φυσικού Περιβάλλοντος Καρπενησίου του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών Βασιλικής Καλτσή, με επιβλέποντα καθηγητή τον δρ Γιώργο Φωτιάδη.

«Το έθιμο του στολισμού του Επιταφίου θέλει τις νέες γυναίκες κυρίως, της κάθε ενορίας, να ξενυχτούν στολίζοντας τον ξυλόγλυπτο επιτάφιο με κάθε λογής μυρωδάτα και μη, ανοιξιάτικα λουλούδια» τονίζει η εργασία. Τα λουλούδια που έπαιρναν οι πιστοί από τον Επιτάφιο θεωρούνταν ευλογημένα και τα τοποθετούσαν στο εικονοστάσι του σπιτιού. Οι γυναίκες έφτιαχναν με αυτά φυλαχτά για τους ναυτικούς και άλλοι τα χρησιμοποιούσαν σαν γιατρικό για τον πονοκέφαλο.

Για την πτυχιακή εργασία χρησιμοποιήθηκαν στοιχεία που αντλήθηκαν από βιβλιογραφικές πηγές και το διαδίκτυο όμως το μεγαλύτερο τμήμα των πληροφοριών, προήλθαν από συνεντεύξεις, από τον Σεπτέμβριο του 2018 έως τον Μάρτιο του 2019, σε διάφορα μέρη της Ελλάδας (Καστοριά, Καρδίτσα, Λάρισα, Αγρίνιο, Θεσσαλονίκη, Καρπενήσι, Καλαμάτα, Σαλαμίνα, Μυτιλήνη, Σάμος, Κρήτη, Λήμνος, Κέρκυρα, Γιάννενα).

Οι συνεντεύξεις έγιναν κυρίως με ηλικιωμένες οι οποίες συμμετείχαν παλαιότερα στον στολισμό του επιταφίου, ώστε να είναι δυνατή η εύρεση των, όσο το δυνατό γίνεται, αυτοφυών ειδών που συλλέγονταν από την ύπαιθρο.

Στα Γιάννενα, το κύριο είδος ήταν ο αμάραντος σε διάφορα χρώματα και ανάλογα με το πότε έπεφτε η γιορτή του Πάσχα, ο νάρκισσος. Πασχαλιές έκοβαν για τον Επιτάφιο στο Ζαγόρι και στο Μέτσοβο χρησιμοποιούσαν πρίμουλα.

Γυναίκες από την ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλονίκης, καθώς και από τη Δράμα χρησιμοποιούσαν για το στολισμό του Επιταφίου στην περιοχή τους γιρλάντες με ποπ – κορν, πράγμα μοναδικό, που δε συναντάται πουθενά αλλού σ’ όλη την Ελλάδα. Επίσης στόλιζαν κυρίως με πασχαλιές και ζουμπούλια. Ιδιαίτερα στην Καστοριά, στόλιζαν με πρίμουλα ή κουλιάστραντο όπως ονομάζουν τοπικά αυτό το είδος.

Στη Θεσσαλία, από τις μαρτυρίες γυναικών της ευρύτερης περιοχής της Καρδίτσας, χρησιμοποιούσαν κι εξακολουθούν-στα χωριά κυρίως- να το κάνουν, πασχαλιά, φόρμιο, βιολέτα, χρυσάνθεμο και διάφορα είδη ορχιδέας.

Στη Λάρισα χρησιμοποιούσαν το αγιόκλημα στις κολώνες, γιρλάντες με πασχαλιές και μικρά κίτρινα αναρριχώμενα τριαντάφυλλα καθώς και ανεμώνες, φρέζιες, ίρις και καμέλιες.

Μαρτυρίες από γυναίκες που στόλιζαν τον Επιτάφιο στην ευρύτερη περιοχή του Αγρινίου δείχνουν ότι κυρίως χρησιμοποιούσαν χιονάκι και πρίμουλα το οποίο μάλιστα στο Καρπενήσι και στο Κρίκελο Ευρυτανίας ονομάζουν δακράκι επειδή λένε συμβολίζει τα δάκρυα της Παναγιάς. H πρίμουλα είναι πρώιμο λουλούδι της άνοιξης, πολύ κοινό και χρησιμοποιείται ευρέως στο στολισμό του Επιταφίου, ιδιαίτερα όταν το Πάσχα είναι νωρίς.

Πηγή: ΑΠΕ