Στην Τρίτη Επανάσταση, η ηλεκτρονική και η πληροφορική αυτοματοποίησαν την παραγωγή. Η Τέταρτη βασίζεται πάνω στην ψηφιακή, στους αλγόριθμους, στο Διαδίκτυο των Πραγμάτων, στα Μεγάλα Δεδομένα, στην ανάλυσή τους σε πραγματικό χρόνο, και ενώνει όλες τις τεχνολογίες, ρομποτική, τεχνητή νοημοσύνη, γενετική, βιοτεχνολογία, μοριακή βιολογία, νανοτεχνολογία, τρισδιάστατη εκτύπωση, κάνοντας δυσδιάκριτα τα όρια ανάμεσα σε φυσικό, ψηφιακό, βιολογικό κ.ο.κ.
Πώς επιδρούν όμως όλα αυτά στην αγροτική ζωή και την πορεία της κοινωνίας της υπαίθρου; Η αλήθεια είναι ότι η ύπαιθρος και τα χωριά συνεχίζουν να μαραζώνουν κοινωνικά παρά την οικονομική κρίση στα μεγάλα αστικά κέντρα και τα αντίστοιχα οικονομικά κίνητρα που υπάρχουν για τους νέους αγρότες. Μόνο σε περιοχές που έχει αναπτυχθεί ο μαζικός τουρισμός συγκρατήθηκε ο πληθυσμός από το μεγάλο κύμα εσωτερικής μετανάστευσης προς τα μεγάλα αστικά κέντρα τα τελευταία 50 χρόνια. Παρ’ ότι οι νέες τεχνολογίες και το internet διευκολύνουν την επικοινωνία και την αποκέντρωση των υπηρεσιών, οι τάσεις παραμένουν αρνητικές. Το πρόβλημα είναι πολιτιστικό και πολιτισμικό για τους ανθρώπους που θα ήθελαν να μείνουν σε αγροτικές περιοχές και σε μικρές πόλεις ή χωριά της επαρχίας και ως τέτοιο καταγράφεται εδώ και χρόνια.
Τελευταία οι συνθήκες δείχνουν να αλλάζουν. Διαφαίνεται μια νέα μετάβαση παραγωγικών και πολιτιστικών σχέσεων. Είναι η μετάβαση από το συγκεντρωτικό πυραμιδικό μοντέλο της 2ης Βιομηχανικής Επανάστασης στο οριζόντιο μοντέλο της παραγωγής και των κοινωνικών δικτύων της 3ης και της 4ης. Σ’ αυτό, όπως επισημαίνει και ο Βασίλης Τακτικός, από το Ινστιτούτο Μελετών Κοινωνικής Οικονομίας, δεν χρειάζεται οι άνθρωποι να συγκεντρώνονται στα μεγάλα αστικά κέντρα για να εξελιχθούν στην εργασία, στο εμπόριο και στις υπηρεσίες που μπορούν να προσφέρουν. Στις νέες συνθήκες, ολόκληρα χωριά, καλά οργανωμένα, μπορούν να προοδεύουν στην πληροφορική, την ενέργεια και τον πολιτισμό, αλλά και στη μεταποίηση εξελιγμένων αγροτικών προϊόντων.
*Εκδότης-Διευθυντής εφημερίδα Agrenda
