Η επαρκέστερη ενημέρωση εκπαιδευτικών, γονέων και πολιτών στην κατεύθυνση της πρόληψης και της αντιμετώπισης του φαινομένου της διαδικτυακής κακοποίησης παιδιών και εφήβων βρέθηκε στο επίκεντρο της ενδιαφέρουσας ανοικτής ενημερωτικής δράσης που διοργάνωσαν στο Επιμελητήριο Λασιθίου στον Άγιο Νικόλαο η Διεύθυνση Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Λασιθίου σε συνεργασία με την Περιφέρεια Κρήτης και την υποστήριξη του Επιμελητήριου Λασιθίου.
Ο Δρ. Γιώργος Νάκος, Ψυχολόγος της Διεύθυνσης Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος (ΔΙΔΗΕ) της Ελληνικής Αστυνομίας και η Υπεύθυνη Σχολικών Δραστηριοτήτων Διεύθυνσης Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Λασιθίου Φιλίτσα Πεδιαδίτη οριοθέτησαν εννοιολογικά και διαστασιολογικά το φαινόμενο της σχολικής βίας και του εκφοβισμού, ανέλυσαν τις διαστάσεις και τις κοινωνικοψυχολογικές προεκτάσεις και πρότειναν, καθένας από τη δική του πλευρά και σκοπιά, λύσεις και τρόπους αντιμετώπισης.
Σχεδόν 11 χιλιάδες υποθέσεις
στον κυβερνοχώρο το 2023
«Οι ψηφιακές προκλήσεις των νέων στη σύγχρονη εποχή και οι πρακτικές αντιμετώπισης γονέων», αποτέλεσαν το αντικείμενο της εισήγησης του κ. Νάκου.
Όπως μεταξύ άλλων επεσήμανε «δεν είμαστε εδώ ούτε για να τρομάξουμε, ούτε για να φοβίσουμε τα παιδιά και τους γονείς, τους εκπαιδευτικούς, αλλά για να ενημερώσουμε για τις παγίδες και για το ποιοί είναι οι τρόποι αντιμετώπισης, αυτό που θέλουμε είναι πέρα από τα παιδιά να μάθουν και οι ενήλικοι να μιλάνε για το τί συμβαίνει στο διαδίκτυο ώστε να προλάβουμε. Γιατί η πρόληψη είναι η καλύτερη θεραπεία, δείχνοντας τους κινδύνους αλλά και τις παγίδες που υπάρχουν κυρίως για τα νέα παιδιά».
Η Διεύθυνση Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος ανταποκρίνεται, τόνισε, σε κάθε κάλεσμα περιφερειακών αρχών ή φορέων για να ενημερώσει ευρύτερα την κοινωνία.
Όπως είπε μάλιστα η Δίωξη δέχθηκε στο τηλεφωνικό της Κέντρο, στο 11188 (που λειτουργεί επί 24ώρου βάσεως, χωρίς χρέωση) κατά την περυσινή χρονιά πάνω από 91 χιλιάδες κλήσεις. Ενώ κατά το 2023 χειρίστηκε σχεδόν 11 χιλιάδες υποθέσεις σχετικά με έγκλημα στον κυβερνοχώρο.
1 στα 3 παιδιά δηλώνουν πως
έχουν δεχτεί σχολικό εκφοβισμό
Η Φιλίτσα Πεδιαδίτη, Υπεύθυνη Σχολικών Δραστηριοτήτων Διεύθυνσης Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Λασιθίου, έκανε μια εννοιολογική οριοθέτηση του φαινομένου της σχολικής βίας και του εκφοβισμού, στο πώς, πού και υπό ποιες μορφές εκδηλώνεται, ενώ αναφέρθηκε στις διαστάσεις που παίρνει χρόνο με το χρόνο, ανησυχητικές αλλά και στις συνέπειες- επιπτώσεις του (σωματικές, συναισθηματικές, ψυχολογικές).
Όπως αποτυπώνει και έρευνα του «Χαμόγελου του Παιδιού» που παρουσίασε σε 2.293 παιδιά σε όλη την Ελλάδα για το σχολικό έτος 2022-2023, 1 στα 3 παιδιά, δηλαδή το 32,4%, σε όλη τη χώρα, σε σύνολο Γεωγραφικών Περιφερειών και Σχολικών Βαθμίδων, δηλώνουν πώς έχουν δεχτεί σχολικό εκφοβισμό. 1 στα 6 παιδιά σε όλη την Ελλάδα, σε σύνολο Γεωγραφικών Περιφερειών και Σχολικών Βαθμίδων, δηλώνουν ότι αισθάνονται πώς το σχολείο τους δεν τους μαθαίνει να μην εκφοβίζουν τους συμμαθητές τους. Ενώ το 100% των παιδιών που θα προτιμούσε να απευθυνθεί για βοήθεια σε τηλεφωνική γραμμή, σημειώνει την Εθνική Τηλεφωνική Γραμμή SOS 1056 του Οργανισμού.
Τα παιδιά δε που διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να καταστούν θύματα εκφοβισμού από συμμαθητές τους, αναφέρει η έρευνα, είναι κατ’ αρχήν όσα έχουν μεταναστεύσει στην Ελλάδα από άλλες χώρες, τα κορίτσια, τα παιδιά που βιώνουν υλική στέρηση και τα παιδιά που διαβιούν σε μονογονεϊκό νοικοκυριό με μητέρα.
Διαρκώς αυξανόμενος, σύμφωνα και με έρευνα του ΟΟΣΑ, είναι ο δείκτης της παραβατικότητας των ανηλίκων (13-17 ετών) που έχουν διαπράξει αδικήματα του Ποινικού Κώδικα, με υπερδιπλασιασμό των θυμάτων μπούλινγκ και αδικημάτων από ανηλίκους μέσα σε μόλις 3 χρόνια στη χώρα μας (1.842 το 2023 έναντι 835 το 2020).
Αυξημένος βάσει ερευνών, όπως ανέφερε, είναι και ο αριθμός των συμπλοκών μεταξύ εφήβων, με 1 στους 3 στη χώρα μας να έχουν εμπλακεί πρόσφατα σε βίαιο καβγά. Επίσης, 1 στους 4 εφήβους αναφέρει ότι υπήρξε θύμα εκφοβισμού στο σχολείο και 1 στους 10 ηλεκτρονικά.
Η κ. Πεδιαδίτη μίλησε επίσης για τις διαστάσεις της σχολικής βίας, δηλαδή: των μαθητών μεταξύ τους, των μαθητών προς τους εκπαιδευτικούς, των εκπαιδευτικών προς τους μαθητές, των εκπαιδευτικών μεταξύ τους, του διευθυντή προς τους εκπαιδευτικούς.
Οι επιπτώσεις-συνέπειες
Όπως σημείωσε, η έκθεση στην σχολική βία μπορεί να επιφέρει σοβαρά συναισθηματικά προβλήματα και έντονο άγχος τόσο στους μαθητές, όσο και στους εκπαιδευτικούς δημιουργώντας έτσι αρνητικό κλίμα στο σχολείο και επηρεάζοντας κατ’ επέκταση την διαδικασία μάθησης. Επιπλέον ο αντίκτυπος της ενδοσχολικής βίας στα παιδιά και στους εφήβους, μπορεί να είναι σοβαρός και καθοριστικός για την περαιτέρω ψυχοκοινωνική τους ανάπτυξη και εξέλιξη.
Τόνισε δε ότι ο σχολικός εκφοβισμός αποτελεί ομαδικό φαινόμενο, καθώς εμπλέκονται σ’ αυτό εκτός από τον/τους μαθητές που εκφοβίζουν και αυτόν/αυτούς που εκφοβίζονται, όσοι είναι παρόντες στο περιστατικό, αλλά και αυτοί που μπορεί να μην είναι παρόντες, αλλά να γνωρίζουν ότι συμβαίνουν αυτά τα περιστατικά. Οι τελευταίοι μπορεί να είναι μαθητές, οι εκπαιδευτικοί ή άλλοι εργαζόμενοι στη σχολική μονάδα ή ακόμα και οι γονείς.
Ελάχιστα από τα περιστατικά βίας στα σχολεία
φτάνουν στην εκπαιδευτική κοινότητα
Μόνο ελάχιστα από τα περιστατικά βίας στα σχολεία φτάνουν στην εκπαιδευτική κοινότητα, τόνισε επίσης η κ. Πεδιαδίτη.
Υπάρχει, ανέφερε, ένας άγνωστος αριθμός βίαιων περιστατικών από «νορμάλ» παιδιά που δεν ορίζονται ως βία, που κουκουλώνονται γρήγορα, μη και στιγματίσουν θύτες και θύματα, μη και πλήξουν το κύρος του σχολείου.
Σύμφωνα με έρευνες, τα παιδιά-θύματα συνήθως ντρέπονται ή φοβούνται να καταγγείλουν ένα τέτοιο περιστατικό.
Το ίδιο όμως ισχύει και για τους μαθητές που γίνονται μάρτυρες σ’ ένα βίαιο συμβάν, οι οποίοι δεν αναφέρουν το περιστατικό είτε από φόβο ή ντροπή ή, σε μερικές περιπτώσεις, γιατί δεν κατανοούν ότι συμμετέχουν σε μια πράξη βίας. Πολλές φορές ακόμη και οι γονείς αποκρύπτουν ή δεν δίνουν τη δέουσα προσοχή σε τέτοιου είδους περιστατικά που τους μεταφέρουν τα παιδιά τους από το σχολείο.
Στο ερώτημα ποιός κινδυνεύει να εκφοβιστεί και γιατί, είπε πως τα παιδιά που είναι κοινωνικά απομονωμένα, ντροπαλά ή αποτραβηγμένα, είναι πιο πιθανό να στοχοποιηθούν από άλλα παιδιά εντός ή εκτός σχολείου, ενώ εύκολα μπορούν να στοχοποιηθούν και να υποστούν bullying τα παιδιά που εμφανισιακά διαφέρουν από το υπόλοιπο σύνολο ή ενεργούν διαφορετικά από τα παιδιά της ηλικίας τους.
Μία ακόμη παράμετρος που σχετίζεται με τις σωματικές διαφορές είναι και η χαμηλή αυτοπεποίθηση που έχουν αυτά τα παιδιά, ενώ και τα παιδιά που βιώνουν σύγκρουση ή κακοποίηση στο σπίτι μπορεί να είναι πιο πιθανό να πέσουν θύματα bullying.
Ευάλωτα μπορεί επίσης να είναι τα παιδιά που παλεύουν με προβλήματα ψυχικής υγείας, όπως το άγχος, η κατάθλιψη ή η Δ.Ε.Π.Υ.
Η κ. Πεδιαδίτη αναφέρθηκε επίσης στα χαρακτηριστικά του θύτη. Όπως είπε, οι «εκφοβιστές» διακρίνονται συνήθως για την αντικοινωνική τους συμπεριφορά.
Eνσυναίσθηση
Για τη λύση του προβλήματος, εξέφρασε αμφιβολία για το εάν θα πρέπει να χρησιμοποιούνται τιμωρητικές λογικές για την καταστολή φαινομένων βίας.
Όπως είπε, το σχολείο, όπως και η οικογένεια, δε θα πρέπει να λειτουργούν αυταρχικά σε περιπτώσεις νεανικής παραβατικότητας διότι με αυτόν τον τρόπο τείνουν να οξύνουν την αντίδραση του νέου και να υποδαυλίζουν τη δυσπιστία για τους δύο αυτούς θεσμούς.
«Η αγάπη, η ενσυναίσθηση, η αποδοχή, η ενεργητική ακρόαση των εμπλεκόμενων μερών, είτε έχουν φορέσει την προσωπίδα του θύτη , είτε του θύματος, είναι τα μόνα που μπορούν να εξομαλύνουν την κατάσταση και να φωτίσουν το αδιέξοδο» σημείωσε.
Επικεντρώθηκε ιδιαίτερα στην κατασταλτική, όπως ανέφερε, επίδραση της ενσυναίσθησης. Τονίζοντας πως όσο μικρότερη είναι η ενσυναίσθηση των αγοριών, τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα εκδήλωσης συμπεριφορών εκφοβισμού, να πέσουν θύματα συμπεριφορών εκφοβισμού, να παρουσιάσουν ριψοκίνδυνες συμπεριφορές.
Χαιρετισμούς πριν από την έναρξη των εισηγήσεων απηύθηναν μεταξύ άλλων, ο Διευθυντής της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Λασιθίου Θανάσης Κατσαγκόλης, η Αντιπεριφερειάρχης Πολιτισμού και Ισότητας Γωγώ Μηλάκη και ο Γιώργος Παναγιωτάκης από τη Διεύθυνση Ασφαλείας.
Όπως είπε η κ. Μηλάκη, οι εν λόγω δράσεις έχουν ξεκινήσει από την περασμένη χρονιά, έχοντας ως τώρα ενημερώσει 700 μαθητές και 500 εκπαιδευτικοί και γονείς σε όλη την Κρήτη.
Το Αυτοτελές Γραφείο Ισότητας της Περιφέρειας Κρήτης έχει σταθεί, τόνισε, αρωγός σε όλη αυτή την προσπάθεια
ΝΙΚΟΣ ΣΓΟΥΡΟΣ