Το δράμα της Βενεζουέλας θα παραταθεί

Μιλώντας τη Δευτέρα σε εκδήλωση ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Μάικλ Πομπέο εκτίμησε ότι οι κυριότεροι στρατιωτικοί ηγέτες της Βενεζουέλας αναζητούν το "χρυσό εισιτήριο” που θα τους επιτρέψει να βγούν από το κάδρο της διακυβέρνησης Μαδούρο πριν να είναι πια αργά.

Ο ίδιος προειδοποίησε ευθέως την Κούβα και εμμέσως όσες άλλες δυνάμεις (Ρωσία, Κίνα, Ιράν, Τουρκία) στηρίζουν το καθεστώς της Βενεζουέλας να αλλάξουν στάση, προκειμένου να διασφαλίσουν τα συμφέροντά τους μετά την προεξοφλούμενη πτώση του Νικολάς Μαδούρο.

Όπως και σε τόσα άλλα ζητήματα της διεθνούς ατζέντας, η κυβέρνηση Τραμπ μοιάζει να θεωρεί την διατύπωση των επιθυμιών της αρκετή, χωρίς, κατά τις ενδείξεις, να επεξεργάζεται τα ενδιάμεσα βήματα που υπολείπονται για την υλοποίησή τους.

Το αποτέλεσμα είναι να δρομολογούνται εξελίξεις χαοτικές, καθώς η αρχική ισχυρή και δημόσια πολιτική επένδυση της Ουάσιγκτον δεν επιτρέπει απεμπλοκή. Όμως οι αντίπαλοι, από την πλευρά τους, δεν πείθονται να υποχωρήσουν.

Στην περίπτωση της Βενεζουέλας η αναζήτηση "στρατηγικής εξόδου” μοιάζει να αφορά πολλές πλευρές – τουλάχιστον αν δώσουμε βάση στο αποκλειστικό δημοσίευμα του πρακτορείου Reuters σύμφωνα με το οποίο ο Έρικ Πρινς (ιδρυτής της εταιρείας μισθοφόρων Blackwater και αδελφός της υπουργού Παιδείας των ΗΠΑ Μπέτσι ντε Βος) προωθεί την ιδέα της αποστολής 5.000 ενόπλων στη Βενεζουέλα προκειμένου να υπάρξει μια θεαματική τομή στο τοπίο στασιμότητας που ο ίδιος εκτιμά ότι επικρατεί μετά τον Ιανουάριο, οπότε ο επικεφαλής της ελεγχόμενης από την βενεζολάνικη αντιπολίτευση Εθνοσυνέλευσης Χουάν Γουαιδό ανακηρύχθηκε προσωρινός πρόεδρος, καταγγέλλοντας ως νόθες τις εκλογές που εξασφάλισαν την επανεκλογή Μαδούρο. Το Reuters προσθέτει ότι ο Ντόναλντ Τραμπ φέρεται να μην εγκρίνει το σχέδιο Πρινς.

Η "θεαματική τομή” έμελλε να έρθει την Τρίτη με την απελευθέρωση (από άνδρες του στρατού ή των μυστικών υπηρεσιών) του ηγέτη της αντιπολίτευσης της Βενεζουέλας Λεοπόλδο Λόπες, ο οποίος τελούσε σε κατ' οίκον περιορισμό, και την εμφάνισή του στο πλευρό του Γουαιδό έξω από την στρατιωτική βάση Λα Καρλότα στο ανατολικό Καράκας. Περιστοιχιζόμενοι από στρατιώτες και πολίτες οι δύο πολιτικοί διακήρυξαν ότι θέτουν σε εφαρμογή το τελικό στάδιο της "Επιχείρησης Ελευθερία” για την ανατροπή του Μαδούρο με τη βοήθεια των ενόπλων δυνάμεων.

Αποδείχθηκε ωστόσο ότι επρόκειτο για κίνηση περισσότερο επικοινωνιακή παρά ουσιαστική. Η αναταραχή έμεινε εστιασμένη στην προνομιούχο συνοικία της Αλταμίρα, πλάι στη βάση Λα Καρλότα, ενώ οι συγκρούσεις υπήρξαν, με τα μέτρα της καθημερινά μαστιζόμενη από την (πολιτική και μη) βία βενεζολάνικης κοινωνίας, περιορισμένες.

Το καθεστώς αντέδρασε γρήγορα, με τη στρατιωτική ηγεσία να διακηρύσσει τη νομιμοφροσύνη της, τα πλήθη των τσαβιστών να συγκεντρώνονται έξω από το προεδρικό μέγαρο Μιραφλόρες, το μετρό και το διαδίκτυο να τίθενται εκτός λειτουργίας.

Ο Λόπες κατέφυγε με την οικογένειά του στην πρεσβεία της Χιλής και κατόπιν της Ισπανίας, ενώ ο Γουαιδό (που φέρεται να κρύβεται στην πρεσβεία της Κολομβίας) με νέο μήνυμά του καλεί σε μαζική πρωτομαγιάτικη συγκέντρωση της αντιπολίτευσης, όπως όμως θα πράξει, κατά το σύνηθες, και το αντίπαλο στρατόπεδο. Το αν θα ξεσπάσει βία με ανεξέλεγκτους πυροβολισμούς που θα σπείρουν το χάος σε αυτές τις συγκεντρώσεις αποτελεί το κρισιμότερο ερώτημα της ημέρας.

Με νεώτερες δηλώσεις του ο Πομπέο ανέφερε ότι τρεις υψηλόβαθμοι στρατιωτικοί ηγέτες ήταν έτοιμοι να ανατρέψουν τον Μαδούρο, αλλά υπαναχώρησαν την τελευταία στιγμή. Από την πλευρά του ο Ντόναλντ Τραμπ κατήγγειλε μέσω Twitter την κουβανική στρατιωτική παρουσία στη Βενεζουέλα.

Στην πραγματικότητα, οι εξελίξεις των τελευταίων μηνών αποσταθεροποιούν ολοένα και περισσότερο την Βενεζουέλα ως χώρα, όμως όχι απαραίτητα και το μπολιβαριανό καθεστώς.

Η κυβέρνηση Μαδούρο άρχισε να παραπαίει όταν διαμορφώθηκε στην κοινωνία μία ευρεία "γκρίζα ζώνη” απογοητευμένων από την κατάρρευση της οικονομίας και τη διαφθορά του κρατικού μηχανισμού. Όμως, δεν είναι δυνατόν αυτοί να έχουν ρόλο, όταν σε πολιτικό επίπεδο την πρωτοβουλία των κινήσεων ανέλαβε, από όλο το στερέωμα των δυνάμεων της αντιπολίτευσης, η "Λαϊκή Θέληση” των Λόπες και Γουαιδό, η οποία επενδύει αποκλειστικά σε μία περισσότερο ή λιγότερο βίαιη ανατροπή "επαναστατικώ δικαίω” και ουσιαστικά εναποθέτει τις ελπίδες της σε ρήγματα στον στρατό και στον διεθνή παράγοντα. Στις συνθήκες πόλωσης της βενεζολάνικης κοινωνίας αυτό αποτελεί απλώς συνταγή συσπείρωσης των μπολιβαριανών δυνάμεων και των λαϊκών τους στηριγμάτων.

Με αυτή την έννοια το δράμα της Βενεζουέλας αναμένεται να είναι μακρόσυρτο. Η οικονομική ασφυξία θα συνεχιστεί, ενώ οι δυνατότητες να επιλυθεί η κρίση ενδογενώς θα εξαντλούνται, με αποτέλεσμα να αναδεικνύεται ολοένα και περισσότερο ο ρόλος της Βενεζουέλας ως πεδίου γεωπολιτικής αντιπαράθεσης ανάμεσα στη Δύση και τις ευρασιατικές δυνάμεις.