Ευκαιρία η κρίση του κορονοϊού για τα ελληνικά τρόφιμα

της Νένας Μαλλιάρα

Κερδισμένος στην πανδημία, όχι μόνο εντός, αλλά και εκτός Ελλάδος, είναι ο κλάδος των τροφίμων, αφού είναι ο μόνος κλάδος που παρουσίασε αύξηση εξαγωγών. Αξιοποιώντας τη θετική υγειονομική εικόνα της Ελλάδας, τα ελληνικά τρόφιμα παρουσίασαν αύξηση εξαγωγών κατά 9% το δίμηνο Μαρτίου - Απριλίου 2020 σε σχέση με την αντίστοιχη περσινή περίοδο, τη στιγμή που η εξάπλωση της πανδημίας έπληξε την οικονομική δραστηριότητα σε παγκόσμιο επίπεδο, επηρεάζοντας συνεπώς και τις ελληνικές εξαγωγές (εκτός πετρελαίου, οι εξαγωγές περιορίστηκαν κατά 7% το δίμηνο Μαρτίου - Απριλίου 2020 σε σχέση με την αντίστοιχη περσινή περίοδο).

Μελετώντας την θετική εξαίρεση των εξαγωγών ελληνικών τροφίμων στην τρέχουσα συγκυρία της κρίσης, η Εθνική Τράπεζα βλέπει περιθώρια διεκδίκησης υψηλότερων μεριδίων του συγκεκριμένου κλάδου στις διεθνείς αγορές.

Μελέτη που συνέταξε η Διεύθυνση Οικονομικής Ανάλυσης της Εθνικής Τράπεζας (επικεφαλής οικονομολόγος Τζέση Βουμβάκη, οικονομολόγοι Νίκη Κωνσταντοπούλου και Θεόδωρος Γιούρας) για την ευκαιρία των ελληνικών τροφίμων στις διεθνείς αγορές, επισημαίνει ότι δεδομένου του ασύμμετρου πλήγματος της πανδημίας μεταξύ των μεσογειακών χωρών (με την Ελλάδα σε θετική σχετική θέση), η συγκυρία μπορεί να θεωρηθεί ευνοϊκή για τη διεκδίκηση του δυνητικού μεριδίου της Ελλάδας στις διεθνείς αγορές τροφίμων (βάσει των παραγωγικών δυνατοτήτων της χώρας μας). Μια πρώτη εκτίμηση του οφέλους της εξωστρεφούς αυτής στρατηγικής (βάσει της σχετικής θέσης της Ελλάδας με τη κύρια ανταγωνίστρια Ιταλία) κινείται κοντά στα 1,2 δις ευρώ  ετησίως (με τις εξαγωγές τροφίμων να αυξάνονται σε 6 δις από 4,8 δισ. ευρώ το 2019).

Ισχυρές οι παραγγελίες για τους επόμενους μήνες

Οι ελληνικές εξαγωγές τροφίμων αυξήθηκαν με ετήσιο ρυθμό 9% κατά το δίμηνο Μαρτίου-Απριλίου 2020 (έναντι πτώσης κατά 12% για τις λοιπές εκτός πετρελαίου εξαγωγές). Παράλληλα, όπως αναφέρει η μελέτη της Εθνικής Τράπεζας, οι πρώτες ενδείξεις είναι προς την κατεύθυνση περαιτέρω ενίσχυσης της αυξητικής τάσης των ελληνικών εξαγωγών τροφίμων, με το δείκτη παραγγελιών εξαγωγών σε κλίμακα [-100,+100] να φτάνει τις +13 μονάδες για τους μήνες Απρίλιο και Μάιο (από +3 μονάδες τον Μάρτιο, +2 μονάδες κατά το πρώτο δίμηνο του έτους και -4 μονάδες το 2019). Πρακτικά, το θετικό επίπεδο του δείκτη αποτυπώνει το γεγονός ότι η πλειοψηφία των Ελλήνων εξαγωγέων τροφίμων δηλώνει ότι οι παραγγελίες από το εξωτερικό παραμένουν ισχυρές για τους επόμενους μήνες.

Αξιοσημείωτο είναι ότι η Ελλάδα είναι η μόνη ευρωπαϊκή χώρα που είχε ανοδικές εξαγωγικές παραγγελίες τροφίμων κατά το δίμηνο της πανδημίας (Απρίλιο-Μάιο). Η Ιταλία (κύριος ανταγωνιστής μας στη διεθνή αγορά τροφίμων) σημείωσε κάθετη πτώση του δείκτη εξαγωγικών παραγγελιών τροφίμων (-27 μονάδες το δίμηνο Απρίλιο-Μάιο, απο -12 μονάδες τον Μάρτιο, -1 μονάδα κατά το πρώτο δίμηνο του έτους και -1 μονάδα το 2019).

Το κρίσιμο ερώτημα είναι αν αυτή η ευκαιρία για τα ελληνικά τρόφιμα μπορεί να είναι η αφορμή για κατάκτηση μεριδίων αγοράς σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα. Η Διεύθυνση Οικονομικής Ανάλυσης της Εθνικής Τράπεζας εκτιμά ότι η προοπτική αυτή θεωρείται εφικτό ενδεχόμενο, καθώς υπάρχουν αρκετές περιπτώσεις ελληνικών τροφίμων που κέρδισαν σημαντικά εξαγωγικά μερίδια κατά την τελευταία δεκαετία.

Ξεχωρίζοντας πέντε τρόφιμα με επιτυχημένες εξωστρεφείς στρατηγικές: την ελιά (η ελληνική ελιά διατηρεί σημαντικό μερίδιο στη διεθνή αγορά - 17% σε όρους όγκου - και υψηλή τιμή - €2,6/kg, έναντι μέσης τιμής €1,73/kg -, κρατώντας τα ηνία στην premium market), το γιαούρτι (το ελληνικό γιαούρτι διατηρεί την ισχυρή του θέση στο παγκόσμιο εμπόριο με διπλασιασμό του μεριδίου του κατά την τελευταία δεκαετία και με σχετική τιμή 40% υψηλότερη της μέσης παγκόσμιας, κατατάσσοντας τη χώρα μας σε ηγέτη της premium αγοράς), το μέλι (οι εξαγωγές μελιού της Ελλάδας διπλασίασαν σχεδόν το μερίδιό τους στην παγκόσμια αγορά κατά την τελευταία δεκαετία), το ακτινίδιο (η Ελλάδα είναι η πέμπτη χώρα σε εξαγωγές ακτινιδίου στον κόσμο) και το μήλο (το μερίδιο των ελληνικών εξαγωγών μήλου στον κόσμο τριπλασιάστηκε κατά την τελευταία δεκαετία), η μελέτη της ΕΤΕ διαπιστώνει ότι τα στοιχεία-κλειδιά που φαίνεται να έκαναν τη διαφορά και συνεπώς μπορούν να αξιοποιηθούν και από άλλα ελληνικά τρόφιμα ως δούρειος ίππος για τις διεθνείς αγορές είναι: 1) Εστίαση στις αναπτυγμένες αγορές, 2) Προώθηση σε branded μορφή (όχι χύμα), 3) Εξασφάλιση επάρκειας όγκου για διεκδίκηση μεριδίου στην premium αγορά.