"Λιμάνι Ηρακλείου. Πυλώνας τοπικής ανάπτυξης και εθνικής εξωστρέφειας ή ιδιωτικό μονοπώλιο που δεν εξυπηρετεί τις ανάγκες των Κρητικών", είναι το εισαγωγικό σχόλιο - ερώτημα της δημοτικής παράταξης "Ηράκλειο για Όλους" στην ανοιχτή επιστολή - αίτημα που καταθέτει προκειμένου να εισαχθεί προς συζήτηση στο επόμενο Δημοτικό Συμβούλιο Ηρακλείου, η αναπτυξιακή προοπτική του λιμανιού της πόλης.
Αναλυτικά η ανακοίνωση:
Το λιμάνι του Ηρακλείου είναι ένα σημαντικό ελληνικό λιμάνι διεθνούς ενδιαφέροντος. Ταυτόχρονα όμως, είναι η σημαντικότερη εμπορική πύλη της Κρήτης και ένας κρίσιμος βραχίονας για την ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής του Ηρακλείου. Λόγω των εξελίξεων στην παγκόσμια οικονομία και τις θαλάσσιες μεταφορές, αλλά και λόγω της δυναμικής που αναπτύσσεται στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, το λιμάνι του Ηρακλείου, δύναται να συμβάλει περαιτέρω στην ενίσχυση της εθνικής οικονομίας, πόσο μάλλον, στην ανάπτυξη της πόλης του Ηρακλείου και της Κρήτης.
Δυστυχώς, όμως, αυτή η σημαντική ευκαιρία σκοντάφτει για άλλη μια φορά στον συγκεντρωτισμό και στον αποκλεισμό της τοπικής κοινωνίας και των φορέων της πόλης του Ηρακλείου, αλλά και της Κρήτης, από τη λήψη κρίσιμων αποφάσεων. Πρόσφατα, το Υπουργείο Ναυτιλίας και το ΤΑΙΠΕΔ, αποφάσισαν να εκκινήσουν μια διαδικασία «αξιοποίησης» του λιμανιού του Ηρακλείου που βασικό χαρακτηριστικό της έχει την «πώληση πλειοψηφικού πακέτου μετοχών» της Ο.Λ.Η. Α.Ε. Δηλαδή μια απόφαση που οδηγεί στην πλήρη απώλεια του ελέγχου του λιμανιού και της διαχείρισης του από την «κεντρική» Κυβέρνηση, αλλά κυρίως και από την τοπική κοινωνία.
Είναι κάτι περισσότερο από προφανές, ότι αυτή η «αναπτυξιακή» επιλογή, ως παράταξη «ΗΡΑΚΛΕΙΟ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ», δεν μας βρίσκει σύμφωνους! Όχι γιατί προσεγγίζουμε με αναχρονιστικό πνεύμα ή ιδεολογικό δογματισμό τις ιδιωτικές επενδύσεις στις δημόσιες υποδομές. Αλλά γιατί υπάρχουν πολλοί πιο αποδοτικές αναπτυξιακά, διαφανείς διαχειριστικά, δίκαιες κοινωνικά και δημοκρατικές πολιτικά λύσεις, που συνδυάζουν την ανάπτυξη των υποδομών και την κερδοφορία των φορέων διαχείρισης λιμένων, με τις ανάγκες πόλεων και κατοίκων, που έχουν τα χαρακτηριστικά του λιμανιού του Ηρακλείου. Επί της αρχής, είναι προφανές, ότι κάθε αναπτυξιακή στρατηγική για το λιμάνι πρέπει να λαμβάνει υπόψη της τις ιδιαιτερότητες της περιοχής και το συνολικό περιφερειακό και τοπικό αναπτυξιακό σχεδιασμό. Πως λοιπόν μπορεί να συμβεί αυτό χωρίς συμμετοχή του Δήμου Ηρακλείου, αλλά και της Περιφέρειας Κρήτης ή άλλων όμορων Δήμων, τουλάχιστον σε επίπεδο διαβούλευσης, στον σχεδιασμό των κυβερνητικών επιλογών και στην λήψη αποφάσεων από το ΤΑΙΠΕΔ;
Η παράταξη «ΗΡΑΚΛΕΙΟ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ» πιστεύει στην αποκέντρωση των εξουσιών και στον ενεργό αναπτυξιακό ρόλο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Ταυτόχρονα, θεωρεί ότι απαιτείται η διαμόρφωση συναντίληψης για τις αναπτυξιακές προτεραιότητες, μεταξύ «τοπικής κοινωνίας» και «κεντρικού κράτους», με θεσμικό τρόπο. Στο πλαίσιο αυτό θεωρούμε ότι, δεν μπορεί να υπάρξει κανενός είδους διαδικασία ανάπτυξης, χωρίς συμφωνία επί του προγραμματικού σχεδίου ανάπτυξης του λιμένος, και έκφραση της συμφωνίας αυτής επί του κειμένου και των όρων ενός διαγωνισμού. Ενός σχεδίου που θα εκμεταλλεύεται όλα τα συγκριτικά πλεονεκτήματα του λιμανιού μας, και θα αξιοποιεί με τον καλύτερο τρόπο για τη χώρα, αλλά και για την τοπική κοινωνία, το σύνολο της έκτασης του.
Θεωρούμε ότι η ανάπτυξη του λιμανιού του Ηρακλείου -το οποίο ειρήσθω εν παρόδω είναι λιμάνι ενταγμένο στο «Κεντρικό δίκτυο» των Διευρωπαϊκών Δικτύων Μεταφορών[1], οφείλει να λαμβάνει υπόψη της:
- την εγγύτητα του στο μεγάλο πολεοδομικό συγκρότημα της πόλης του Ηρακλείου, που επιβάλει την κάλυψη-εξυπηρέτηση συγκεκριμένων αναγκών των πολιτών για μετακίνηση, ναυταθλητισμό, αναψυχή και ελεύθερα προσβάσιμους χώρους,
- την γειτνίαση του με σημαντικά ιστορικά μνημεία, που επιβάλει την φυσική προστασία τους, την ανάδειξη της ιστορικότητας και της σημασίας τους και την αξιοποίηση τους ως τοπικό «συμβολικό» κεφάλαιο», και όχι μόνο ως «ταμειακό έσοδο»,
- την αναβάθμιση των παρεχόμενων υπηρεσιών της (τακτικής) επιβατηγού ναυτιλίας, με εκσυγχρονισμό των υποδομών, βελτίωση της εξυπηρέτησης και ενίσχυση της ασφάλειας των επιβατών,
- την δημιουργία-λειτουργία ενός σύγχρονου και ευμεγέθους υδατοδρομίου, που θα συνδέει το Ηράκλειο με κάθε “άκρη” της Κρήτης αλλά και με τα νησιά του Αιγαίου και τη Πελοπόννησο, με προφανή οφέλη για τον τουρισμό και τις μεταφορές,
- την περαιτέρω ανάπτυξη της κρουαζιέρας, με νέες ειδικές υποδομές (δημιουργία «σταθμού κρουαζιέρας») και εξωστρέφεια, για την προσέλκυση περισσότερων επισκεπτών με έμφαση στην μεγέθυνση του οικονομικού της αντικειμένου για την πόλη και την σύνδεση της με την τοπική παραγωγή και την ενδοχώρα,
- την διαμόρφωση ενός νέου σύγχρονου, δυναμικού και εξωστρεφούς τουριστικού λιμένα σκαφών αναψυχής, για την ανάπτυξη του θαλάσσιου/ιστιοπλοϊκού τουρισμού, διασφαλίζοντας παράλληλη την “απελευθέρωση”, αποκατάσταση και ανάδειξη του Ενετικού Λιμένα του Ηρακλείου, αλλά και ανάπτυξη νέων δραστηριοτήτων (φύλαξη-επισκευή, τροφοδοσία σκαφών, κ.λπ.)
- την αναδιοργάνωση του εμπορευματικού λιμένα, με επέκταση των εγκαταστάσεων του, υιοθέτηση διεθνών προτύπων λειτουργίας, υψηλή αποτελεσματικότητα και φιλικές προς το περιβάλλον λύσεις για μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης και εξάλειψη του θορύβου και της ρύπανσης,
- την δημιουργία ενός σύγχρονου αλιευτικού καταφυγίου-ιχθυόσκαλας, για τις ανάγκες των επαγγελματιών αλιέων όλου του νησιού και την ανάπτυξη μιας νέας διεθνούς οικονομικής δραστηριότητας στην πόλη μας,
- την οριστική απόδοση και αξιοποίηση από την πόλη του τμήματος της χερσαίας ζώνης του λιμένα, που έχει παραχωρηθεί μετά από σχετική συμφωνία Ο.Λ.Η. Α.Ε. & Δήμου Ηρακλείου, για την ανάπτυξη ελεύθερων χώρων και χώρων αναψυχής,
- τη δυνατότητα συνεργασίας με όμορους Δήμους του Ηρακλείου στο πλαίσιο μιας ενιαίας στρατηγικής για την αξιοποίησης της βόρειας ακτογραμμής της Κρήτης με πολλαπλές -μη συγκρουόμενες μεταξύ τους- δραστηριότητες.
Όλα τα παραπάνω επιβάλλεται να σχεδιαστούν με συμμετοχή της τοπικής κοινωνίας και του Δήμου Ηρακλείου, ώστε:
- να καταστήσουν το λιμάνι του Ηρακλείου κόμβο του εθνικού λιμενικού συστήματος με παροχή υψηλής ποιότητας λιμενικών υπηρεσιών και συμμετοχή στο διεθνές σύστημα θαλάσσιων μεταφορών επιβατών-εμπορευμάτων και θαλάσσιου τουρισμού (κρουαζιέρα, τουριστικοί λιμένες, μαρίνες)
- να συμβάλουν στην τοπική οικονομική ανάπτυξη και την εξυπηρετήσουν κατά τον καλύτερο τρόπο διάφορους επαγγελματικούς κλάδους της πόλης και όλους τους μόνιμους ή περιοδικούς χρήστες του λιμένα,
- να διευρύνουν και να πολλαπλασιάσουν τις δραστηριότητες του λιμανιού Ηρακλείου, προσελκύοντας νέες εταιρείες-πελάτες,
- να συμβάλουν στην απασχόληση με δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, τόσο κατά την εκτέλεση των έργων, όσο και κατά την λειτουργία/χρήση των διαφόρων υποδομών και υπηρεσιών,
- να διασφαλίσουν τη διαφάνεια και τη κοινωνική στην αξιοποίηση του δημόσιου πλούτου.
- Να διασφαλίσουν τους εργαζομένους και τις εργασιακές σχέσεις τόσο του ΟΛΗ ΑΕ όσο και των φορτοεκφορτωτών που εργάζονται στο λιμάνι
Κατανοούμε, λοιπόν όλοι, ότι δεν υπάρχουν περιθώρια για άλλες χαμένες ευκαιρίες. Η Κρήτη δεν μπορεί να μένει άλλο στο περιθώριο των εξελίξεων και να αφήνει ανεκμετάλλευτα τα πλεονεκτήματα της. Καμία επένδυση δεν μπορεί να προχωρήσει χωρίς την αναγκαία αποδοχή και στήριξη από τις τοπικές κοινωνίες.
Η παράταξη «ΗΡΑΚΛΕΙΟ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ», με αγωνία, ευαισθησία και αίσθημα ευθύνης απευθύνεται στο Δημοτικό Συμβούλιο Ηρακλείου, τους φορείς της πόλης και του Νομού μας (ΕΒΕΗ, Εμπορικό Σύλλογο, , ΕΞΗ/ΣΕΤΕ, ΕΑΣ Ν. Ηρακλείου, ΟΑΣΝΗ, κ.λπ.), για να αντιταχτούμε στο σχέδιο απόλυτης ιδιωτικοποίησης, που προωθεί το ΤΑΙΠΕΔ. Ένα σχέδιο που δεν προσθέτει υποδομές, επενδύσεις, «νέες αγορές» και πόρους, αλλά αφαιρεί δυνατότητες, ευκαιρίες, διαφάνεια και δημόσιο έλεγχο από τις υποδομές μας. Ενώ ταυτόχρονα, οδηγεί στην ανεξέλεγκτη μεταφορά πόρων από την αγορά της πόλης στους “νέους ιδιοκτήτες” του λιμανιού.
Οφείλουμε λοιπόν όλοι, πολίτες και αντιπροσωπευτικοί, πολιτικοί, οικονομικοί και κοινωνικούς φορείς της πόλης και της Κρήτης, να συμπαραταχτούμε. Να διεκδικήσουμε την περαιτέρω ανάπτυξη του λιμένος Ηρακλείου, μέσα από το πολύ πιο αποδοτικό και κοινωνικά ελεγχόμενο μοντέλο των «συμβάσεων παραχώρησης» επιμέρους χρήσεων ή ΣΔΙΤ[2] (π.χ. home-porting κρουαζιέρας, ακτοπλοΐα, εμπορικό τμήμα-σταθμός εμπορευματοκιβωτίων, μαρίνα, κ.λπ.), με συγκεκριμένους όρους, διάρκεια και ανταποδοτικά οφέλη για την πόλη και τον φορέα διοίκησης του λιμανιού (ΟΛΗ ΑΕ). Ώστε να συμβάλλουμε, όλοι μαζί, στην αξιοποίηση του δημόσιου πλούτου με προσέλκυση σημαντικών παικτών της διεθνούς λιμενικής βιομηχανίας, αλλά κυρίως, στη δημιουργία υπεραξίας από τις (αναγκαίες) επενδύσεις. Υπεραξίας, όπου το μεγαλύτερο μέρος της θα παραμένει εντός της χώρας και της Κρήτης ειδικότερα, και που δεν θα μετατρέπεται αποκλειστικά σε μερίσματα για τους μετόχους του “ιδιωτικού” λιμένα Ηρακλείου. Είναι στο χέρι όλων μας να αναδείξουμε την υπόθεση ανάπτυξης του λιμανιού σε μια δική μας, ΗΡΑΚΛΕΙΑ υπόθεση.
[1] Το αντικείμενο των ΔΔ-Μ είναι η δημιουργία ενός ενιαίου, πολυτροπικού δικτύου, αποτελεσματικού και ασφαλούς για επιβάτες και εμπορεύματα. Τα διευρωπαϊκά δίκτυα, υπό τη μορφή έργων υποδομής κοινού ενδιαφέροντος, αποσκοπούν στην τόνωση των επενδύσεων, ώστε να ευνοηθεί η δημιουργία ενός ολοκληρωμένου “διατροπικού” δικτύου μεταφορών που καλύπτει ολόκληρη την κοινότητα και στηρίζεται στο σύνολο των μεταφορικών μέσων. Διατροπικότητα είναι η ικανότητα να συνδυάζονται με ευελιξία τα διαφορετικά μέσα μεταφοράς και αποτελεί ένα από τα κλειδιά της έννοιας «βιώσιμη κινητικότητα», η οποία αποτελεί τη βάση της ευρωπαϊκής πολιτικής μεταφορών.
[2] Οι συμπράξεις αυτές αποτελούν μια μέθοδο κατασκευής υποδομών και παροχής υπηρεσιών και είναι η κυρίαρχη τάση για την κατασκευή έργων σε όλη την Ευρώπη. Οι λόγοι που οδηγούν προς αυτή την κατεύθυνση είναι ότι οι συμπράξεις δεν αφορούν μόνο στη μείωση των κρατικών δαπανών για την εκτέλεση των έργων, αλλά συνδέονται με την καλύτερη διαχείριση, την καλύτερη ποιότητα κατασκευής των έργων, το συντομότερο χρόνο εκτέλεσής τους, τη βελτίωση του επιπέδου των παρεχόμενων υπηρεσιών, τη μεταφορά τεχνογνωσίας και εμπειρίας στο δημόσιο τομέα, ενώ συγχρόνως συμβάλλουν σημαντικά στη μείωση του επιχειρηματικού κινδύνου και δημιουργούν νέες επενδυτικές ευκαιρίες για τους ιδιώτες.
Οι λιμενικές δραστηριότητες μπορούν υπό προϋποθέσεις να αποτελέσουν αντικείμενο σχημάτων ΣΔΙΤ καθώς, εφόσον πραγματοποιούνται με τη συνεργασία σημαντικών παικτών της διεθνούς λιμενικής βιομηχανίας, δεν εξασφαλίζεται μόνο η επάρκεια πόρων για επενδύσεις σε υποδομές και ανωδομές στους λιμένες, αλλά και η απαραίτητη, στη συνέχεια, εμπειρία στην αποτελεσματική λειτουργία των λιμενικών εγκαταστάσεων που μπορεί να καταστήσει τους ελληνικούς λιμένες ανταγωνιστικούς στα διεθνή δίκτυα εμπορευματικών και επιβατικών (κρουαζιέρας) μεταφορών.
