Διακόσια μέτρα ανατολικά από τον Αϊ-Δημήτρη, στο βορινό φρύδι του οροπεδίου, αρχίζει ένα λιθόστρωτο που συνοδεύεται από άφθονη κεραμική (τούβλα, κεραμίδια και όστρακα μεγάλων αγγείων και πιθαριών) και κατηφορίζει την πλαγιά, την κατάφυτη από μικρές βελανιδιές.

Η πυκνότητα τους δείχνει την ύπαρξη κτισμάτων, σπιτιών που έβλεπαν στο παραπόταμο του Χαλάντρα, που φαίνεται ότι ήταν και πέρασμα στους γύρω τόπους.

Αυτό το λιθόστρωτο, λίγο πιο κάτω, περνά δίπλα από άλλο ένα χριστιανικό μνημείο της περιοχής, την Παναγιά την Ελεούσα!* Κεραμοσκέπαστη από ηφαιστειακή πέτρα, φιλοξενεί στο πίσω μισό του νότιου τοίχου, δύο «αψίδες», δύο ψευδοπαράθυρα, γνωστά από τη βυζαντινή αρχιτεκτονική (Αϊ Γιώργης Κουρκούτας Γέρας, Παναγιά Ποταμιώτισα στο Καγιάνι), το ένα μισοχωμένο στην πλαγιά με άνοιγμα (φεγγίτη), που ανήκουν στο παλιό κτίσμα.

Τα μέλη του παλιού ναού είναι αρκετά. Εκτός από τα δομικά μέλη με τα σημάδια των συνδέσμων, στο χώρο μπροστά στην εκκλησιά υπάρχουν δύο βάσεις από κίονες και ένα κομμάτι κιονίσκου! Δύο κυλινδρικά μέλη, που τα χαρακτήρισα παλιά σαν βωμούς, μάλλον πρόκειται για βάσεις μικρών περιρραντηρίων (από λευκό και γκρίζο μάρμαρο), που υπάρχουν μαζί με την άλλη ραβδωτή βάση, από λευκό μάρμαρο, μέσα στο ναό.

Δίπλα σ’ αυτή υπάρχει και ένα βάθρο από γκρίζο μάρμαρο. Και μένει το ωραίο, δωρικό κιονόκρανο, με τους ιμάντες, από καφετί ανδεσίτη, έξω από το ναό. Παρόμοιο, όπως θα δούμε, υπάρχει και σε μια άλλη Παναγιά της περιοχής. Επειδή, όπως έγραψα πριν, δεν υπάρχει προγενέστερη κεραμική, πιστεύω ότι αυτή η περιοχή αναπτύχθηκε στην περιφέρεια της Μεσαιωνικής Ερεσού. Μπορεί τα κιονόκρανα των χριστιανικών ναών να ήταν κατά κύριο λόγο, κορινθιακού και σπανιότερα ιωνικού ρυθμού, ο Ορλάνδος όμως γράφει ότι σε ναούς της περιφέρειας, υπήρχε και το «δωρικό» κιονόκρανο, πιο απλό στην κατασκευή του.

Δηλαδή πρέπει αυτά να τοποθετούνται σε ένα χρονολογικό πλαίσιο και εδώ στη χριστιανική εποχή. Έτσι παραμένουν πάλι τα «πέτρινα πέλματα» της Ερεσίας, μέσα στα μεγάλα ερωτήματα της περιοχής και συγκεκριμένα του χρονολογικού εύρους της χρήσης τους.

* Για την Παναγιά την Ελεούσα: Περπατώντας τη Λέσβο, Β΄ Τόμος, σελ 513 και πιν. 120.

Η παμπάλαιη ρότα

...περνούσε από την Παναγιά

... με τα ψευδοπαράθυρα

...και τα παλιά μέλη

Βάσεις κιόνων

...το δωρικό κιονόκρανο

...μικρά περιρραντήρια και κιονίσκους

...και στο εσωτερικό

...βάθρο και ωραίο περιρραντήριο

...στον παραπόταμο του Χαλάντρα

Τα μέλη