Η Σκάλα του Περάματος, ήταν πάντα ένα λιμάνι που εξασφάλιζε την εξαγωγή βασικά των προϊόντων της ελιάς (λάδι και σαπούνι) και τις εισαγωγές όλων των απαραίτητων για τη ζωή των κατοίκων της Γέρας. Πάντα εκεί πάνω υπήρχαν τα βαρέλια, τα λαγήνια, οι κάσες! Βέβαια και τα πολλά κεραμοποιεία ξεπερίσσευαν από τις τοπικές ανάγκες, τούβλα και κεραμίδια βασικά, για εξαγωγή! Σ’αυτά υπήρχε μεγάλος ανταγωνισμός!

Στη λεγόμενη μεταβυζαντινή περίοδο, με τους Τούρκους στην Γέρα, η ελιά εξακολουθεί, όπως και στην μακρινή Ρωμαϊκή περίοδο, του 300 μ.Χ. να φορολογείται τρίτη, μετά τα σιτηρά και τα αμπέλια! Το 1548, ο δεύτερος αι. της κατοχής, είναι πολύτιμος για την ιστορία, γιατί οι κατακτητές φορολογούν «άψογα» και έχουμε μοναδικές πληροφορίες για το νησί* Θα τα δούμε αναλυτικά, αλλά σήμερα μας ενδιαφέρει η ελαιοπαραγωγή! Έτσι από τους 15 οικισμούς και στο ένα τσιφλίκι του Καζά, εισπράττεται φόρος 1874 άσπρων για την παραγωγή των ελιών και 2409 άσπρων για το λάδι! Υπολογίζονται 7710 κιλά ελιές (320 Κοιλά Χ 25,659 κιλά) και 803 «ημιλάγηνα» λάδι! Πολλοί οικισμοί φορολογούνται και για τα δύο, ενώ άλλοι για το ένα προϊόν! Π.χ. ο Σκόπελος παράγει 310 ημιλάγηνα λάδι και ο Μεσαγρός 92 κοιλά ελιές! Αυτά βέβαια δεν μπορούν να υπολογίσουν την κάλυψη της περιοχής από τα ελαιόδεντρα! Αν κρίνουμε από τα σχετικά λίγα, αν και μεγάλα πέτρινα αλώνια, σε σχέση με το άλλο νησί και την γεωμορφολογία του ασβεστολιθικού, βασικά υπόβαθρου, θα πρέπει να υποθέσουμε μεγάλη κάλυψη από την ελιά! Εξαίρεση αποτελούσαν οι εκτεταμένες τότε, δασικές περιοχές με την τραχεία πεύκη, οι οποίες μετά εκχερσώθηκαν και καλύφθηκαν από τον σημερινό ελαιώνα! Συγχρόνως μεταβάλλεται η τεχνολογία της ελαιουργίας! Μέσα σε τσιφλίκια και σε χωριά, εμφανίζονται οι ελαιόμυλοι με την κολουροκωνοειδή μυλόπετρα, ζωοκίνητοι, με μία έως και τρεις μυλόπετρες και με μεγαλύτερη απόδοση από τον αρχαίο «τραπητό»! Αυτοί κρατούν αιώνες, έως ότου ο ατμός τους αντικαθιστά (στη Λέσβο στα μέσα του 19^ου αι.).Συγχρόνως απλοποιείται το τεράστιο ελαιοπιεστήριο, με το μεγάλο δοκάρι! Ο κοχλίας, ανθρωποκίνητος, πιέζει τα ελαιόπανα απευθείας επάνω στον ληνό, ο οποίος υποβαστάζεται από την πέτρινη βάση! Αυτό το ελαιοπιεστήριο, μετατρέπεται αργότερα εξ’ολοκλήρου σε μεταλλικό! Παρόλο που αναφέρονται στην Γέρα του 16^ου αι. να φορολογούνται μόνο 2 ελαιόμυλοι, το λάδι που αναφέρεται υποθέτει την ύπαρξη περισσότερων! Πάντως στους μετέπειτα αιώνες υπολογίζονται σε δεκάδες, μέσα στους μεγάλους οικισμούς (πχ, Αγιάσος).

* Καμπουρίδης Κωνσταντίνος Η Λέσβος τον 16^ο αι.

Στην Γέρα...

...από την αρχαιότητα...

...η ελιά και το λάδι...

...γέμιζαν βαρέλια στο Πέραμα...

...με τα ζώα φορτωμένα με το μαξούλι.

Τις άλεθαν λιόμυλοι...

...με μυλόπετρες κολοβές...

...και μπασκιά με αδράχτια!