Εικόνες Αποκάλυψης βίωσαν στη Μάνδρα κατά τη φονική καταιγίδα της 15ης Νοεμβρίου του 2017. Στα ορμητικά νερά χάθηκαν 24 ζωές. Ήταν η τρίτη μεγαλύτερη πλημμύρα στην Αττική με βάση τον αριθμό των νεκρών. Κατά τη διάρκεια της σφοδρής βροχόπτωσης κατεγράφησαν ύψη βροχής έως και 200 mm σε διάστημα τριών ωρών και έως 300 mm σε διάστημα 13 ωρών – όταν η μέση ετήσια τιμή βροχόπτωσης στην Αθήνα είναι τα 390 mm.
Κανείς δεν φανταζόταν ότι η καταιγίδα που ξεκίνησε το ξημέρωμα στη Δυτική Αττική θα εξελισσόταν σε μία από τις μεγαλύτερες τραγωδίες. Η Μάνδρα, η Νέα Πέραμος, η Μαγούλα και η Ελευσίνα ήταν οι περιοχές που επλήγησαν περισσότερο, με περιουσίες να χάνονται κάτω από τα ορμητικά νερά και 24 συνάνθρωποί μας να χάνουν τη ζωή τους.
Οι αυτοψίες στην περιοχή της Μάνδρας έχουν εντοπίσει 1.064 καταστροφές κτιρίων, εκ των οποίων τα 794 είναι κατοικίες, τα 126 είναι επαγγελματικοί χώροι, τα 8 είναι δημόσια κτίρια και τα υπόλοιπα 136 αποθήκες και υπόγεια. Στην περιοχή των Μεγάρων και στη Νέα Πέραμο η αυτοψία έχει δείξει έως τώρα 448 καταστροφές κτιρίων, με τα 228 να είναι κατοικίες, τα 38 επαγγελματικοί χώροι, τα 6 δημόσια κτίρια και τα εναπομείναντα 123 αποθήκες και υπόγεια.
Από νωρίς το πρωί οι δρόμοι πλημμύρισαν σε Νέα Πέραμο και Μάνδρα με την Εθνική οδό και περιφερειακούς δρόμους να είναι απροσπέλαστοι και οδηγούς να εγκλωβίζονται στα οχήματά τους. Σύμφωνα με τα στοιχεία, λόγω της ισχυρής βροχόπτωσης η Πυροσβεστική είχε δεχθεί περισσότερες από 170 κλήσεις για αντλήσεις υδάτων και παροχές βοηθείας. Μάλιστα, σύμφωνα με πληροφορίες οι πυροσβέστες επιχείρησαν για τη μεταφορά ατόμων σε ασφαλές σημείο.
Ορμητικά νερά κατέβαιναν από το βουνό κόβοντας δρόμους, γκρεμίζοντας μάνδρες σπιτιών, παρασύροντας αυτοκίνητα, πλημμυρίζοντας σπίτια και καταστήματα. Τα σωστικά συνεργεία κατέβαλαν μεγάλες προσπάθειες να απεγκλωβίσουν άτομα που είχαν παγιδευτεί στα σπίτια τους. Ολόκληρη η περιοχή είχε καλυφθεί από φερτά υλικά που κατέβηκαν από το βουνό, δημιουργώντας εικόνες βιβλικής καταστροφής.
Η πρώτη νεκρή αναφέρθηκε γύρω στις 10 το πρωί. Σύμφωνα με την Πυροσβεστική, η γυναίκα είχε εγκλωβιστεί στο σπίτι της επί της οδού Κοροπούλη και Πλάτωνος στη Μάνδρα Αττικής. Λίγα λεπτά αργότερα οι νεκροί άγγιζαν τους 10. Ένας ηλικιωμένος βρέθηκε πνιγμένος στο πλημμυρισμένο σπίτι του στην οδό Αγαμέμνονος. Αργότερα,άλλος ένας άνδρας ηλικίας περίπου 65 ετών, εντοπίστηκε νεκρός σε προαύλιο χώρο, στην οδό Λεωνίδα Στάμου. Η Πυροσβεστική, λίγα λεπτά αργότερα, έκανε γνωστό ότι ένας άνδρας ηλικίας περίπου 50 ετών εντοπίστηκε στο 2ο προς 3ο χλμ. της παλιάς εθνικής οδού Μάνδρας – Θηβών. Το πέμπτο θύμα, ήταν μία ηλικιωμένη γυναίκα, η οποία βρέθηκε νεκρή, στο δρόμο, επί της οδού Αίαντος, στη Μάνδρα. Άλλοι τέσσερις άνθρωποι χάθηκαν από τα ορμητικά νερά. Την ίδια ώρα, τέσσερις άνθρωποι μεταφέρθηκαν στο Θριάσιο νοσοκομείο με συμπτώματα υποθερμίας. Σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης κηρύχθηκαν οι περιοχές Μάνδρας, Νέας Περάμου και Μαγούλας, έπειτα από πρόταση της Διεύθυνσης Πολιτικής Προστασίας της Περιφέρειας Αττικής.
Η τελευταία πράξη της τραγωδίας εκτυλίχθηκε στο Θριάσιο νοσοκομείο όπου συγγενείς των αγνοουμένων κατέφθαναν εκεί προκειμένου να μάθουν εάν ανάμεσα στις σορούς, βρίσκονταν οι αγαπημένοι τους.
Ο Γιώργος Μακαρούνας ήταν πατέρας ενός παιδιού 3,5 ετών, κάτοικος Ελευσίνας με καταγωγή από την Κάλυμνο. Χάθηκε την ώρα που οδηγούσε το φορτηγό του. Προσπάθησε να βγει από το όχημά του, όμως, παρασύρθηκε από τα ορμητικά νερά. Δευτερόλεπτα πριν, είχε επικοινωνήσει με τη μητέρα του. «Μαμά, φοβάμαι… πνιγόμαστε», ήταν τα τελευταία του λόγια…
Εκτενές ρεπορτάζ για τις φονικές πλημμύρες φιλοξένησε ο Guardian, o οποίος ανέφερε ότι «η παράνομη δόμηση σε ρέματα και κοίτες ποταμών συνέβαλαν στη σφοδρότητα των χειμάρρων και τη θεομηνία στη Δυτική Αττική. Στο δημοσίευμά της η βρετανική εφημερίδα έκανε λόγο για «βιβλικές καταστροφές στην Αθήνα», ενώ σημείωνε ότι «οι δρόμοι μετατράπηκαν σε χείμαρρους λάσπης και θραυσμάτων, τα σπίτια και οι επιχειρήσεις πλημμύρισαν, ενώ ο κακός καιρός προβλέπεται να συνεχιστεί».
Στο ρεπορτάζ επισημαινόταν ότι «οι πλημμύρες στα περίχωρα της Αθήνας σκότωσαν τουλάχιστον 15 άτομα, δεκάδες ακόμη τραυματίστηκαν» για να ακολουθήσουν οι δηλώσεις του αναπληρωτή υπουργού Προστασίας του Πολίτη.
«Τα αυτοκίνητα είναι κολλημένα στη λάσπη, όπου βρέχει αδιάκοπα, έχουν πλημμυρίσει τα σπίτια και άνθρωποι αγνοούνται», δήλωσε ο Νίκος Τόσκας. Ο κ. Τόσκας, ο οποίος πραγματοποίησε περιοδεία σε αρκετές από τις πληγείσες περιοχές την Τετάρτη, περιέγραψε σκηνές καταστροφής. «Έχει επηρεαστεί μια πολύ μεγάλη περιοχή σε μερικά από τα φτωχότερα μέρη της Αθήνας», δήλωσε.
«Και νέες καταιγίδες αναμένεται να πλήξουν την πρωτεύουσα και τη δυτική Ελλάδα τις επόμενες μέρες. Τη βαθιά του θλίψη για τις ανθρώπινες απώλειες εξέφρασε ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας», αναφερόταν επίσης στο δημοσίευμα.
Αποκάλυψη Realfm 97,8: Είχαν καταγράψει από το 2012 τα ρέματα-φονιάδες – Στο φως η έκθεση του υπ. Περιβάλλοντος
Αποκαλυπτική ήταν η έκθεση της Ειδικής Γραμματείας Υδάτων του υπουργείου Περιβάλλοντος, που αναφερόταν στους κινδύνους από πλημμύρα και συντάχθηκε τον Δεκέμβριο του 2012, στοιχεία τα οποία έφερε στο φως το κεντρικό δελτίο ειδήσεων του realfm 97.8.
Στην ίδια σελίδα και την ενότητα για τα ιστορικά δεδομένα της περιοχής επισημαινόταν πως «συµβάντα πληµµυρών καταγράφονται επίσης κατά µήκος των παραλιακών περιοχών Μεγάρων και Ελευσίνας».
Ειδικότερα, στο κεφάλαιο για την Περιφερειακή Ενότητα Ανατολικής Αττικής, Δυτικής Αττικής, Αθηνών και Πειραιά, στις ευάλωτες, όπως τις χαρακτηρίζει, περιοχές περιλαμβάνονταν μεταξύ άλλων:
• Περιοχή Μεγάρων (έντονα πληµµυρικά φαινόµενα µε προβλήµατα σε ανθρώπους, οικισµούς και καλλιέργειες): ρέµα Αγ. Παρασκευής – Έξω Βρύση (έχει πληµµυρίσει πολλές φορές, έχουν µελετηθεί και κατασκευάζονται έργα εκτροπής και διευθέτησης), ρέµα Καµάρες – Λάκκα Καλογήρου µε έντονα πληµµυρικά φαινόµενα (έχει µελετηθεί φράγµα ανάσχεσης στα ανάντη και συλλεκτήριοι αγωγοί απορροής µέχρι τη θάλασσα)
• Περιοχή Νέας Περάµου (ρέµα Κουλουριώτικο Μονοπάτι). Έντονα προβλήµατα σε ανθρώπους, οικισµούς και καλλιέργειες
Ενδεικτικό είναι ότι στις Ζώνες ∆υνητικά Υψηλού Κινδύνου πληµµύρας Υδατικού ∆ιαµερίσµατος, όπως περιγράφονται στη σχετική έκθεση, τη δεύτερη θέση καταλαμβάνει η χαµηλή ζώνη Μεγάρων – Νέας Περάµου.
ΠΑΤΗΣΤΕ ΕΔΩ και διαβάστε αναλυτικά την έκθεση της Ειδικής Γραμματείας Υδάτων του υπουργείου Περιβάλλοντος που συντάχθηκε τον Δεκέμβριο του 2012.
Συγκλονίζουν οι μαρτυρίες των ανθρώπων που είδαν τις περιουσίες τους να καταστρέφονται από τα ορμητικά νερά.
“Αυτό που συνέβη σήμερα δεν είχε ξαναγίνει. Να παίρνει το νερό τοίχους… Δεν έχουμε σπίτι τώρα, τελείωσε… Ανεβήκαμε πάνω σε έπιπλα για να σωθούμε. Μόλις σταμάτησε η βροχή μας δώσανε σχοινιά και πήγαμε απέναντι.. Τι θα μας δώσει το κράτος;”, ανέφερε σοκαρισμένη στο enikos.gr μια γυναίκα από τη Μάνδρα .
“Εδώ ήταν το σπίτι μου. Τα νερά ήρθαν μέσα, ίσα που πρόλαβα να βγω. Η κακοκαιρία έσπασε την πόρτα, το παράθυρο, τα ξήλωσε όλα…” είπε ένας κάτοικος.
“Εδώ ήταν το μαγαζί μου, δεν έμεινε τίποτα…Πλημμύρισε και το σπίτι μου, έφτασε το 1,5 μέτρο το νερό. Έχει ξανακάνει πλημμύρες αλλά αυτή τη φορά η καταστροφή είναι ολοκληρωτική 100%”, πρόσθεσε ένας άλλος και κάνει λόγο για το πρόβλημα που έχει η Μάνδρα με το ρέμα.
“Ήμασταν μέσα την ώρα της καταιγίδας. Αφού γλιτώσαμε εντάξει..”, σημείωσε συγκλονισμένος ένας άνδρας προσπαθώντας να συνειδητοποιήσει το μέγεθος της καταστροφής.
Τις ημέρες εκείνες, ο καθηγητής Γεωλογίας, Δημήτρης Παπανικολάου μιλώντας στο κεντρικό δελτίο ειδήσεων του ΑΝΤ1 είχε υποστηρίξει ότι την κύρια ευθύνη για την καταστροφή από τη νεροποντή φέρουν οι δήμοι της περιοχής. Μάλιστα όπως είπε χαρακτηριστικά, ο δήμος Μάνδρας και άλλοι επτά μπάζωναν το ρέμα για 20 χρόνια.
Έως τις 27 Νοεμβρίου είχαν δηλωθεί 23 νεκροί. Στις 28 Νοεμβρίου, ο 73χρονος Βασίλης Παπαδόπουλος έγινε το 24ο θύμα της φονικής καταιγίδας, καθώς υπέστη καρδιακό επεισόδιο την ημέρα της θεομηνίας. Μεταφέρθηκε στον «Ευαγγελισμό», όπου υπεβλήθη σε επέμβαση, όμως υπέκυψε αυξάνοντας έτσι σε 24 τους νεκρούς της τραγωδίας.
Τις επόμενες ημέρες η Μάνδρα θύμιζε πόλη φάντασμα. Ακόμη μέχρι σήμερα οι κάτοικοι μετρούν σημάδια και πληγές ενώ οι μνήμες είναι ακόμη νωπές.
Καταπέλτης το πόρισμα για τις φονικές πλημμύρες στη Μάνδρα- Πού επιρρίπτονται ευθύνες
Ακραίο μεν το καιρικό φαινόμενο, ακρότατη δε η ανθρώπινη αυθαιρεσία και η γραφειοκρατία. Αυτό, συνοπτικά, προέκυψε για τις αιτίες των φονικών πλημμυρών που έπληξαν τη Μάνδρα, βάσει του πορίσματος κλιμακίου επιθεωρητών του γραφείου της Γενικής Επιθεωρήτριας Δημόσιας Διοίκησης, που αποκάλυψε η «Εφημερίδα των Συντακτών». Ναι μεν οι επιθεωρητές διαπίστωσαν ότι όντως η βροχόπτωση στον ορεινό όγκο (όρος Πατέρα) ήταν καταιγιστική, ότι αναφορικά με την πόλη της Μάνδρας είχε κρίσιμο ρόλο στην εξέλιξη των γεγονότων η ταυτόχρονη άφιξη των πλημμυρικών υδάτων των χειμάρρων Σούρες και Αγ. Αικατερίνης και μάλιστα στη μέγιστη παροχή τους- με τις κοίτες των ομώνυμων ρεμάτων να έχουν επιχωματωθεί, έως και… χαθεί κάτω από τον οικιστικό ιστό- αλλά, παράλληλα, με την έκθεσή τους ανέδειξαν τις ευθύνες των δημόσιων υπηρεσιών, τόσο ως προς τις καθυστερήσεις στην υλοποίηση αντιπλημμυρικών έργων όσο και ως προς … το μπάζωμα ενός εκ των δύο ρεμάτων, με το αυθαίρετο δημοτικό αμαξοστάσιο Μάνδρας!
Τα συμπεράσματα των επιθεωρητών ήταν ιδιαίτερα σκληρά για το Δασαρχείο Αιγάλεω, ως προς την υλοποίηση του έργου της εκτροπής της Αγ. Αικατερίνης. Καταλόγιζαν στις δασικές υπηρεσίες «εμμονές και αγκυλώσεις επί τυπικών θεμάτων και όχι επί της ουσίας» καθώς και «λανθασμένη αξιολόγηση των προτεραιοτήτων και της σημασίας του επείγοντος της δημοπράτησης του έργου», το οποίο, κατά την άποψη των επιθεωρητών, ήταν άκρως αναγκαίο για την αντιπλημμυρική προστασία της περιοχής και «θα αντιμετώπιζε σοβαρά τις αρνητικές επιπτώσεις στη Μάνδρα ως ενδεχόμενου πλημμυρικού φαινομένου όπως αυτού που συνέβη στις 15 Νοέμβρη».
Το ιστορικό που παρέθεσαν οι επιθεωρητές έχει λίγο-πολύ ως εξής:
-Τον Ιούλιο του 2014 εγκρίνεται από τον τότε γενικό γραμματέα Αποκεντρωμένης Διοίκησης η Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων του έργου. Στην απόφαση αυτή υπάρχει ο όρος ότι «πριν από την έναρξη υλοποίησης του έργου θα πρέπει να τηρηθούν από την αρμόδια υπηρεσία της Δ/νσης Αττικής τα προβλεπόμενα (…) για τον χαρακτηρισμό της έκτασης επέμβασης όσον αφορά τον δασικό ή μη χαρακτήρα της καθώς και για τις λοιπές απαραίτητες διαδικασίες σε περίπτωση που η εν λόγω έκταση ή τμήμα αυτής είναι δασικού χαρακτήρα». Μέχρι σήμερα, παρότι «έχει υποβληθεί σχετικό αίτημα (…) παραμένει σε εκκρεμότητα το ζήτημα από τη Δασική Υπηρεσία», αναφέρουν χαρακτηριστικά οι επιθεωρητές.
–Τον Οκτώβριο του 2014, η Οικονομική Επιτροπή της Περιφέρειας Αττικής εγκρίνει τις απαραίτητες συνοδευτικές μελέτες.
-Τον Ιανουάριο του 2016, η Αποκεντρωμένη Διοίκηση Αττικής επικυρώνει τον καθορισμό των οριογραμμών της μελέτης. Αυτή η επικύρωση «ήταν η αναγκαία απόφαση-προϋπόθεση (…) για την έγκριση της μελέτης. Αυτή η επικύρωση «ήταν η αναγκαία απόφαση-προϋπόθεση της μελέτης και την εκτέλεση του έργου», σημειώνεται στο πόρισμα.
-Τον Φεβρουάριο του 2016, η αρμόδια διεύθυνση της Περιφέρειας Αττικής βεβαιώνει την περαίωση της μελέτης.
-Τον Απρίλιο του 2016, τροποποιείται το πρόγραμμα εκτελεστέων έργων της περιφέρειας και εντάσσεται σε αυτό, για πρώτη φορά, το έργο για την εκτροπή του χειμάρρου της Αγ. Αικατερίνης, με προϋπολογισμό 10 εκατ. ευρώ.
-Τον Αύγουστο του 2016, ο «νόμος Σπίρτζη» για τις συμβάσεις φέρνει σημαντικές αλλαγές στη δημοπράτηση έργων, σε όλα τα στάδια της διαγωνιστικής διαδικασίας. «Προϋπόθεση δε για τη δημοπράτηση του έργου ήταν οι απαραίτητες αδειοδοτήσεις και η συντέλεση αναγκαίων απαλλοτριώσεων για την εκτέλεσή του. Ο νόμος αυτός, ο οποίος εκδόθηκε κατ’ εφαρμογή κοινοτικής οδηγίας, ενσωμάτωσε τον νόμο περί δημοσίων έργων και τον κανονισμό περί προμηθειών, ενοποίησε τις σχετικές διαδικασίες και κατήργησε, από την ημερομηνία ισχύος του, όλο το προηγούμενο καθεστώς.
-Τον Φεβρουάριο του 2017, και με σχεδόν 3 χρόνια καθυστέρηση, το Δασαρχείο Αιγάλεω απαντά σε εκκρεμούσα αίτηση (από 15 Απριλίου 2014!) της αρμόδιας διεύθυνσης της περιφέρειας, λέγοντας ότι παύει η διαδικασία που προέβλεπε προηγούμενος νόμος (του 1979, που ίσχυε το 2014) και έτσι τίθεται … στο αρχείο η αίτηση! Άρα, η περιφερειακή διεύθυνση έπρεπε να υποβάλει εκ νέου τα στοιχεία που αφορούσαν τις συντεταγμένες των εκτάσεων του έργου.
«Είναι προφανές ότι το ανωτέρω έγγραφο του Δασαρχείου Αιγάλεω ανέτρεψε τον χρονικό προγραμματισμό της εκτέλεσης του έργου», παρατηρούν οι επιθεωρητές, έχοντας νωρίτερα, σε άλλο σημείο του πορίσματος, σχολιάσει ότι «ο λόγος που δεν υλοποιήθηκε η δημοπράτηση του μελετηθέντος έργου είναι αποκλειστικά γραφειοκρατικός».
Το έργο, σύμφωνα πάντα με το πόρισμα του Γραφείου της Γενικής Επιθεωρήτριας Μαρίας Παπασπύρου (για την οποία αξίζει να σημειωθεί ότι όχι μόνο εκκίνησε την έρευνα αμέσως μετά τις πλημμύρες, αλλά και τήρησε τη δέσμευσή της για γρήγορη ολοκλήρωση του ελέγχου), σήμερα βρίσκεται στη διαδικασία κήρυξης απαλλοτρίωσης, δηλαδή, στην προϋπόθεση που απαιτεί ο «νόμος Σπίρτζη» για τις δημοπρατήσεις.
Τα πλημμυρικά ύδατα ξεκίνησαν από το όρος Πατέρα. Το έδαφος των λεκανών απορροής δεν είχε τη δυνατότητα να απορροφήσει έστω μικρό μέρος των υδάτων, σύμφωνα πάντα με το πόρισμα στο οποίο αναφέρεται: «Η έλλειψη των έργων ορεινής υδρονομίας σε συνάρτηση με την απότομη κλίση των πρανών, την ένταση της νεροποντής σε ελάχιστο χρόνο και τη φύση του εδάφους των λεκανών απορροής (χαμηλή απορροφητικότητα) δημιούργησαν ένα φαινόμενο που επέφερε μεγάλες απώλειες σε έμψυχο ανθρώπινο δυναμικό αλλά και υλικές καταστροφές». Κατά την αυτοψία τους οι επιθεωρητές δεν διαπίστωσαν καμένες εκτάσεις στο όρο Πατέρα, «η κατασκευή όμως έργων ορεινής υδρονομίας απαιτείται ανεξάρτητα από αυτό».
Από τα βόρεια, τα πλημμυρικά ύδατα οδηγήθηκαν με ελεύθερη ροή δια των πρανών «στο ευρύ ίχνος» της παλαιάς εθνικής οδού Ελευσίνας- Θήβας (ΠΕΟΕΘ) «η οποία λειτούργησε ως ανοικτός αγωγός ομβρίων με μεγάλη κλίση, που ευνόησε στην ανάπτυξη υψηλών ταχυτήτων και που σε συνδυασμό με τη μεγάλη ποσότητα του νερού που παροχετεύτηκε, δημιούργησε ένα τρομακτικό και πρωτόγνωρο φαινόμενο και αποτέλεσμα». Τα νερά αυτά αρχικά περιορίστηκαν στην κοίτη του χειμάρρου Σούρες, συνάντησαν αυθαίρετες κατασκευές και εξετράπησαν επιφανειακά στη βόρεια-βορειοανατολική πλευρά της πόλης της Μάνδρας προκαλώντας τις γνωστές καταστροφές. Από τα δυτικά, τα πλημμυρικά ύδατα οδηγήθηκαν στη λεκάνη απορροής του χειμάρρου της Αγ. Αικατερίνης.
Η κοίτη του χειμάρρου κρίθηκε σχετικά καλώς εγκιβωτισμένη, όμως εντός του σχεδίου πόλης «είναι ανεπαρκής έως ανύπαρκτη, ενώ στο τμήμα εντός του παλαιού σχεδίου πόλης ο χείμαρρος οδηγείται επιφανειακά με διάχυση σε πλακοσκεπή αγωγό ανεπαρκούς διατομής». «Παρά τις προσπάθειές μας να εντοπίσουμε έργο εισόδου υδάτων στον παραπάνω αγωγό, αυτό δεν κατέστη δυνατόν», αναφέρουν οι επιθεωρητές, συμπληρώνοντας ότι ούτε τα φρεάτια στην πόλη προσέφεραν στην αντιπλημμυρική προστασία, αντιθέτως «πολλές φορές λειτούργησαν αρνητικά λόγω της πίεσης του αγωγού και της ανεπάρκειάς του».
Οι επιθεωρητές διαπίστωσαν ότι:
1. Ο μεγαλύτερος αριθμός απώλειας ανθρώπινων ζωών αφορούσε το ανάντη τμήμα του ποταμού Σούρες
2.Για παροχές νερού τέτοιου ή παρόμοιου μεγέθους η ΠΕΟΕΘ λειτουργεί ως κοίτη χειμάρρου
3.Η κλίση του δρόμου είναι μεγάλη και το οδόστρωμα λειτουργεί ως πυθμένας της κοίτης με αποτέλεσμα να αυξάνει την ταχύτητα του νερού και τη συρτική του δύναμη
4.Η υπάρχουσα εγκεκριμένη μελέτη αφορά το πιο πεδινό τμήμα του χειμάρρου
Θεωρούν, δε, ότι είναι αναγκαίο να συνταχθεί μελέτη που θα αντιμετωπίζει και το ορεινό τμήμα, συνεισφέροντας στην αντιπλημμυρική προστασία αλλά και στην εξασφάλιση της ασφαλούς κυκλοφορίας κατά τη διάρκεια ανάλογων φαινομένων.
«Η παρούσα έκθεση αφορά διαπιστώσεις και έγγραφα που μας έχουν κοινοποιηθεί μέχρι σήμερα. Εκκρεμεί η αποστολή πρόσθετων στοιχείων που έχουν ζητηθεί από τις αρμόδιες υπηρεσίες, η λήψη των οποίων ενδεχομένως να απαιτήσει συμπληρωματική έκθεση την οποία και θα σας γνωστοποιήσουμε», διευκρινίζουν οι επιθεωρητές στο πόρισμά τους, σύμφωνα με την “Εφ.Συν”.
Εγκληματικές αυθαιρεσίες
Της… αυθαιρεσίας το ανάγνωσμα γινόταν στην κοίτη των χειμάρρων. Οι κατασκευές και τα κτίσματα που εμπόδισαν τη ροή των πλημμυρικών υδάτων, τουλάχιστον οι πιο ογκώδεις, ήταν είτε αυθαίρετες ή (επιεικώς) παράτυπες!
Πρώτα και κύρια να αναφερθούμε στην περίπτωση του αμαξοστασίου-εργοταξίου του δήμου Μάνδρας-Ειδυλλίας το οποίο κατά το πόρισμα των επιθεωρητών του Γραφείου της Γενικής Επιθεωρήτριας Δημόσιας Διοίκησης, αποτέλεσε «σημαντική και κρίσιμη ανθρώπινη παρέμβαση στην κοίτη του χειμάρρου Σοόυρες». Το δημοτικό αμαξοστάσιο, εντός του οποίου διέρχεται το ρέμα, δεν έχει οικοδομική άδεια! «Στις εκθέσεις αυτοψιών που μας εστάλησαν από το Πολεοδομικό Γραφείο Ελευσίνας, το εν λόγω εργοτάξιο καταγράφεται ως αυθαίρετη κατασκευή και έχουν ήδη ξεκινήσει οι προβλεπόμενες διαδικασίες για τα αυθαίρετα», περιγράφουν.
Μεταξύ άλλων ιδιοκτησιών (κυρίως γηπέδων) υπάρχουν και δύο κτίρια συμφερόντων Βακόντιου. Στην περίπτωση του κτιρίου της «Δ.Γ. Βακόντιος ΑΒΕΕ», το ρέμα έχει … εξαφανιστεί: στα εγκεκριμένα σχέδια της οικοδομικής άδειας δεν αποτυπώνεται το ρέμα πάνω στο οποίο έχει χτιστεί, ενώ, σύμφωνα πάντα με το πόρισμα των επιθεωρητών, αποθηκευτικοί και βοηθητικοί χώροι επεκτάθηκαν καθ’ υπέρβαση της οικοδομικής άδειας. Στην περίπτωση του δεύτερου βιομηχανικού κτιρίου, τμήμα του οποίου βρίσκεται εντός του ρέματος, επίσης δεν αποτυπώνεται το ρέμα στα εγκεκριμένα σχέδια και υπήρξαν επίσης επεκτατικές παρεμβάσεις κατά παράβαση της νομοθεσίας και καθ’ υπέρβαση των οικοδομικών αδειών, όπως διαπίστωσαν οι επιθεωρητές. Καλό είναι να θυμίσουμε ότι η περίπτωση της Μάνδρας μελετήθηκε από τους φοιτητές του Τμήματος Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών ως «κακό παράδειγμα» και μία από τις πιο χαρακτηριστικές περιπτώσεις για το πώς η ανθρώπινη παρέμβαση μπορεί να αποδειχθεί εγκληματική, σύμφωνα με την “Εφημερίδα των Συντακτών”.
Τα βασικά συμπεράσματα στο πόρισμα-φωτιά της Γενικής Επιθεωρήτριας Δημόσιας Διοίκησης για τις φονικές πλημμύρες στη Μάνδρα
Στη δημοσιότητα δόθηκαν τον Ιούλιο του 2018 τα βασικά συμπεράσματα του πορίσματος της Γενικής Επιθεωρήτριας Δημόσιας Διοίκησης Μαρίας Παπασπύρου για τις καταστροφικές πλημμύρες στη Μάνδρα.
Τα κυριότερα σημεία της έκθεσης-φωτιά έφερε στο φως ηRealnews της Κυριακής. Μεταξύ άλλων η Realnewsαποκάλυψε ποιοι γνωστοί επιχειρηματίες εμπλέκονταν σε καταπατήσεις και παράνομες κατασκευές που οδήγησαν στο να «πνιγεί», δύο φορές μέσα σε οκτώ μήνες, ολόκληρη η περιοχή.
Επίσης, ποιες προτάσεις του κλιμακίου ελέγχου μετά τη φονική νεροποντή του Νοεμβρίου έμειναν στα συρτάρια των αρμοδίων, ποιες «μπλόκαρε» η γραφειοκρατία και γιατί καθυστερούν τα αναγκαία αντιπλημμυρικά έργα.
Συγκεκριμένα, σύμφωνα με ανακοίνωση της Γενικής Επιθεωρήτριας, στο πόρισμα επισημαίνονταν τα εξής:
α) Οι διαδικασίες υλοποίησης αντιπλημμυρικών έργων πρέπει σε κάθε περίπτωση να είναι σύντομες.
β) Το Σχέδιο Διαχείρισης Κινδύνων Πλημμύρας των Λεκανών Απορροής Ποταμών δεν κατέδειξε το μέγεθος του προβλήματος είτε λόγω περιορισμένων διαθέσιμων στοιχείων ή της μοναδικότητας του φαινομένου της 15η/11/2017.
γ) Υπήρξε μακροχρόνια συνεργασία μεταξύ εμπλεκόμενων υπηρεσιών αλλά δεν αξιολογήθηκε ο βαθμός του επείγοντος των αντιπλημμυρικών έργων στην περιοχή.
δ) Το πλημμυρικό φαινόμενο της 15η/11/2017 δημιούργησε την ανάγκη άμεσης αποκατάστασης ζημιών στην Παλαιά Εθνική Οδό Ελευσίνας Θηβών
ε) Διαπιστώθηκε η ανάγκη οριοθέτησης ρεμάτων στην περιοχή συλλογής αξιόπιστων υδρολογικών δεδομένων και επικαιροποίησης του Σχεδίου Διαχείρισης Κινδύνων Πλημμύρας.
στ) Υπήρχαν αυθαίρετες κατασκευές του ιδιωτικού αλλά και του δημόσιου τομέα σε ορισμένες περιπτώσεις μέσα στην κοίτη των ρεμάτων.
Στις κυριότερες προτάσεις της έκθεσης για την πρόληψη φαινομένων πλημμύρας περιλαμβάνονται τα εξής:
1) Οριοθέτηση των ρεμάτων της περιοχής για την διαφύλαξη της κοίτης τους και την απρόσκοπτη ροή των υδάτων.
2) Σήμανση της κοίτης ώστε να απαγορευτεί και να ελέγχεται η καθ’ οιονδήποτε τρόπο παρέμβαση ή απόθεση προϊόντων εντός αυτής.
3) Μακροχρόνιες εργολαβικές συμβάσεις συντήρησης καθαρισμού ρεμάτων.
4) Έργα ορεινής υδρονομίας.
5) Άμεση αποκατάσταση των ζημιών της ΠΕΟΕΘ
6) Αναθεώρηση και επικαιροποίηση του Σχεδίου Διαχείρισης Κινδύνων Πλημμύρας των Λεκανών Απορροής Ποταμών του Υδατικού Διαμερίσματος Αττικής.
7) Κατάρτιση Στρατηγικού Σχεδίου Έργων Αντιπλημμυρικής Προστασίας.
8) Τοποθέτηση και λειτουργία συστημάτων ειδοποίησης του κοινού.
9) Χρήση Συστημάτων Υποστήριξης Αποφάσεων (Σ.Υ.Α.) για την υποβοήθηση της συμμετοχής πολιτών και πολιτικών στη λήψη αποφάσεων στο πλαίσιο διαχείρισης των πλημμυρών.
10) Επικαιροποίηση και εφαρμογή διατάξεων αστυνόμευσης των ρεμάτων.
11) Να δοθεί αρμοδιότητα αστυνόμευσης ρεμάτων και στην Αστυνομία και τη Δημοτική Αστυνομία για εντός σχεδίου περιοχές.
12) Σύντμηση χρόνου εκδίκασης υποθέσεων αυθαιρέτων κατασκευών σε κοίτες ρεμάτων.
13) Καθορισμός όρων και προϋποθέσεων υπαγωγής αυθαιρέτων κατασκευών στις διατάξεις του Ν.4495/2017 που βρίσκονται σε παραρεμάτιες περιοχές μη οριοθετημένων ρεμάτων.
14) Επίσπευση απαιτούμενων ενεργειών για τη δημοπράτηση και υλοποίηση του έργου εκτροπής χειμάρρου Αγ. Αικατερίνης και διευθέτησης του χειμάρρου Σούρες.
15) Μελέτη και υλοποίηση του τμήματος του έργου εντός της επέκτασης του σχεδίου πόλεως Μάνδρας του 2003 και του έργου εισόδου στον αγωγό της οδού Κοροπούλη.
16) Σύνταξη οριστικής μελέτης διευθέτησης και του υπολοίπου τμήματος του χειμάρρου Σούρες.
17) Μελέτη και υλοποίηση του έργου βελτίωσης Παλαιάς Εθνικής Οδού Ελευσίνας Θηβών με διευθέτηση του παρακείμενου χειμάρρου.
Με αφορμή την τραγική επέτειο του ενός έτους, το 2018, επιστήμονες του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου πρότειναν δημοσίως δέκα στοχευμένες δράσεις για να μετριαστούν οι επιπτώσεις καταστροφικών φυσικών φαινομένων που ενισχύονται από την κλιματική αλλαγή.
Όπως επισήμανε κατά τη διάρκεια ημερίδας με θέμα «Κλιματική αλλαγή και ακραία φαινόμενα» ο Ευθύμιος Λέκκας, καθηγητής Δυναμικής Τεκτονικής και Εφαρμοσμένης Γεωλογίας και Διαχείρισης Φυσικών Καταστροφών και πρόεδρος του ΟΑΣΠ, από τη μελέτη των πλημμυρών του τελευταίου αιώνα στο Λεκανοπέδιο προκύπτει ότι ο χώρος εκδήλωσής τους μετατοπίζεται προς τα προάστια.
Μεγαλύτερη συχνότητα
Στην ημερίδα αναφέρθηκε ότι το χρονικό διάστημα με τη μεγαλύτερη συχνότητα εκδήλωσης πλημμυρικών επεισοδίων είναι οι μήνες Οκτώβριος – Νοέμβριος, ενώ η αντιπλημμυρική περίοδος θα πρέπει να ξεκινά από τον Σεπτέμβριο. Παράλληλα, επισημάνθηκε ότι η αρνητική επίδραση τέτοιων φαινομένων συνεχίζεται επί χρόνια. Αυτό αφορά τόσο τις πλημμύρες όσο και τις πυρκαγιές, με χαρακτηριστική την περίπτωση της Ηλείας, όπου το διάστημα 2007-2017 εντοπίστηκε τριπλασιασμός των πλημμυρικών φαινομένων και εξαπλασιασμός των κατολισθήσεων.
Οι συνέπειες στην περιοχή συνεχίζονται ακόμη και σήμερα, περισσότερο από δέκα χρόνια μετά, τόνισε ο Ευθύμιος Λέκκας. Στα δέκα αναγκαία μέτρα που προτείνουν οι επιστήμονες περιλαμβάνονται τα εξής: ολοκλήρωση της οριοθέτησης των ρεμάτων και υιοθέτηση της φιλοσοφίας για ανοικτά ρέματα, υλοποίηση γεωχωροταξικού και γεωπολεοδομικού σχεδιασμού, ανάλυση των γεωπεριβαλλοντικών παραμέτρων στη διαδικασία εκτίμησης κινδύνου ανά λεκάνη, θεσμοθέτηση αντιπλημμυρικής περιόδου, υλοποίηση ήπιων δράσεων σε κρίσιμες περιοχές, χρήση συστημάτων έγκαιρης προειδοποίησης και άμεσης κινητοποίησης, υλοποίηση δράσεων ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του πληθυσμού, ορθολογιστική αναδιάρθρωση αρμοδιοτήτων των αρμόδιων φορέων με σκοπό την αποτελεσματικότερη και αμεσότερη λειτουργία τους και, τέλος, μακροχρόνιος ιεραρχημένος προγραμματισμός μέτρων και έργων με παρεμβάσεις στο υδρογραφικό δίκτυο.
Τα στοιχεία
Εντυπωσιακά ήταν, επίσης, τα στοιχεία που αναφέρθηκαν στην ημερίδα ως προς την αύξηση των μετεωρολογικών – υδρολογικών – κλιματολογικών καταστροφών την τελευταία 35ετία. Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσιάστηκαν, το 1980 εκδηλώθηκαν διεθνώς λιγότερα από 250 καταστροφικά πλημμυρικά επεισόδια, ενώ το 2016 το πλήθος τους προσέγγισε τα 700. Αντίστοιχη πορεία ακολουθεί η Ελλάδα, όπου από το 2016 μέχρι σήμερα έχουν σημειωθεί 16 σοβαρά περιστατικά πλημμυρών.
Ο Ευθύμιος Λέκκας επεσήμανε ότι οι πιο καταστροφικές περιπτώσεις είναι οι λεγόμενες flash floods, δηλαδή οι πλημμύρες λεκανών που εκδηλώνονται με αστραπιαία ταχύτητα, συνήθως από υπερχείλιση ρεμάτων – ενίοτε σε συνδυασμό με άλλα φαινόμενα, όπως ισχυροί άνεμοι. «Μας ενδιαφέρουν αυτά τα φαινόμενα διότι διεθνώς αλλά και στην Ελλάδα προκαλούν το 80%-90% των θανάτων» σημείωσε.
Σε Αττική και Χίο
Η λήψη συγκεκριμένων μέτρων προτάθηκε εκτός από την περιοχή της Αττικής και για το νησί της Χίου, το οποίο, σύμφωνα με τον Ευθύμιο Λέκκα, θα πρέπει να υποστηριχθεί για να αντιμετωπίσει τους κινδύνους που απορρέουν από τις πυρκαγιές που έζησε το νησί το καλοκαίρι του 2016.
Εκτός από τις στοχευμένες δράσεις, ο Ευθύμιος Λέκκας και ο δρ Γεωλογίας Μιχάλης Διακάκης πρότειναν επίσης και πέντε θεσμικά μέτρα: τη συνταγματική αναθεώρηση για τη μη νομιμοποίηση των αυθαιρέτων, τη θεσμοθέτηση νέου Πλαισίου Πολιτικής Προστασίας, τη θέσπιση Αντιπλημμυρικού και Αντιπυρικού Κτιριοδομικού Κανονισμού στα πρότυπα του Ελληνικού Αντισεισμικού Κανονισμού, τη λειτουργία Εθνικής Επιστημονικής Επιτροπής Εκτίμησης και Διαχείρισης Φυσικών Καταστροφών και τη δημιουργία Επιτροπών Εκτίμησης πλημμυρικού και κινδύνου πυρκαγιών κατά τα πρότυπα της Επιτροπής Εκτίμησης Σεισμικότητας. Η ημερίδα διοργανώθηκε από την Περιφέρεια Αττικής και το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών.
10 προτάσεις
Οι προτάσεις που προέκυψαν από την έρευνα ήταν οι εξής:
-η ολοκλήρωση οριοθέτησης των ρεμάτων (ν.4258/2014, Προδιαγραφές ΦΕΚ 428β/2017
-η υλοποίηση γεω – χωροταξικού και γεω – πολεοδομικού σχεδιασμού
-η ανάλυση των γεωπεριβαλλοντικών παραμέτρων στη διαδικασία εκτίμησης κινδύνου σε κάθε λεκάνη
-η θεσμοθέτηση αντιπλημμυρικής περιόδου
-η υλοποίηση ήπιων δράσεων σε κρίσιμες περιοχές
-η υιοθέτηση της φιλοσοφίας των ανοικτών ρεμάτων
-η χρήση συστημάτων έγκαιρης προειδοποίησης και άμεσης κινητοποίησης
-η υλοποίηση δράσεων ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης πληθυσμού
-η ορθολογιστική αναδιάρθρωση αρμοδιοτήτων των αρμόδιων φορέων με σκοπό την αποτελεσματικότερη και αμεσότερη λειτουργία τους
-η μακροχρόνιος ιεραρχημένος προγραμματισμός μέτρων και έργων με παρεμβάσεις στο υδρογραφικό δίκτυο
Θεσμικά προτάθηκαν τα εξής:
-η συνταγματική αναθεώρηση για τη μη νομιμοποίηση των αυθαιρέτων
-η θεσμοθέτηση νέου Πλαισίου Πολιτικής Προστασίας
-η θέσπιση Αντιπλημμυρικού και Αντιπυρικού Κτηριοδομικού Κανονισμού στα πρότυπα του Ελληνικού Αντισεισμικού Κανονισμού
-η θεσμοθέτηση Εθνικής Επιστημονικής Επιτροπής Εκτίμησης & Διαχείρισης Φυσικών Καταστροφών
-η θεσμοθέτηση Επιτροπών Εκτίμησης πλημμυρικού και κινδύνου πυρκαγιών κατά τα πρότυπα της Επιτροπής Εκτίμησης Σεισμικότητας.
Στις 24 Ιανουαρίου 2020 θα γίνει η δίκη των κατηγορουμένων για τις φονικές πλημμύρες στη Μάνδρα το 2017. Οι κατηγορούμενοι θα κληθούν ενώπιον του Τριμελούς Πλημμελειοδικείου να λογοδοτήσουν για κατηγορίες που ανά περίπτωση αφορούν τα αδικήματα της πρόκλησης πλημμύρας από αμέλεια, ανθρωποκτονίας από αμέλεια κατά συρροή, σωματικών βλαβών και παραβίασης κανόνων οικοδομικής.
Έρευνα για την τραγωδία στη Μάνδρα, κατά την οποία έχασαν τη ζωή τους 24 άνθρωποι, είχε διενεργήσει η εισαγγελέας Σωτηρία Παπαγεωργακοπούλου η οποία είχε καταλήξει στην άσκηση ποινικών διώξεων κατά περίπου 10 προσώπων. Μεταξύ αυτών, η πρώην περιφερειάρχης Αττικής, η πρώην δήμαρχος Μάνδρας, ο αρμόδιος αντιπεριφερειάρχης, αρμόδιοι υπάλληλοι των τεχνικών υπηρεσιών του Δήμου Μάνδρας, οι αρμόδιοι υπάλληλοι του Δασαρχείου Αιγάλεω αλλά και των Πολεοδομιών Αιγάλεω και Ελευσίνας καθώς και στελέχη φορέων του Δημοσίου.
Τη δικογραφία, λόγω σοβαρότητας της υπόθεσης και της συρροής των αδικημάτων, είχε χειριστεί η 7η τακτική ανακρίτρια ενώπιον της οποίας απολογήθηκαν οι κατηγορούμενοι το περασμένο καλοκαίρι.
Όπως αναφέρεται στο πόρισμα των Ελεγκτών Δημόσιας Διοίκησης που περιλαμβάνεται στη δικογραφία, στην περιοχή διαπιστώθηκαν δεκάδες παραβάσεις του νόμου και παραλείψεις ενεργειών με κορυφαίες την έλλειψη έργων αντιπλημμυρικής προστασίας. Καταγράφονται επίσης σοβαρότατοι παράγοντες που επέδρασαν στο τραγικό αποτέλεσμα, όπως η καταπάτηση ρεμάτων και η αυθαίρετη δόμηση μέσα σε αυτά από τον Δήμο Μάνδρας και ιδιώτες. Καταγράφονται συγκεκριμένα 39 αυθαίρετες κατασκευές εντός ρεμάτων, μεταξύ των οποίων δημοτικό αμαξοστάσιο, κέντρο διασκέδασης, βενζινάδικα, γήπεδο, κατοικίες και αποθήκες.
Καταλογίζονται επίσης σοβαρότατες ευθύνες τόσο στις αρμόδιες υπηρεσίες της Πολεοδομίας Ελευσίνας όσο και στο Δασαρχείο Αιγάλεω το οποίο, σύμφωνα με τους ελεγκτές, καθυστέρησε τρία χρόνια να αποφανθεί αν είναι δασικές ή όχι περιοχές όπου έπρεπε να γίνουν έγκαιρα κρίσιμα για την περιοχή αντιπλημμυρικά έργα.
Το Νο1 σημάδι ότι έχετε έλλειψη βιταμίνης D
