Η πόλις των Σερρών, την οποία ο Ηρόδοτος αναφέρει με το όνομα ΣΙΡΡΙΣ η Παιονική, επανειλημμένος κατεστράφη από του εχθρούς της Πατρίδος μας, αλλά πάντοτε ανασυγκροτείτο, αναλάμβανε και συνέχιζε την ανοδική της πορεία. Καθ’ όλη δε τη διάρκεια της μακραίωνης δουλείας της, ήτοι από της αλώσεώς της το 1383 από τους Τούρκους μέχρι της απελευθερώσεώς της την 29η Ιουνίου1913 από τον ένδοξο Ελληνικό Στρατό, μεγαλύτερο πνευματικό και εκπαιδευτικό κέντρο της Ανατολικής Μακεδονίας.
Καθ’ όλο αυτό το μεγάλο χρονικό διάστημα των 530 ετών, οι Σερραίοι δεν έπαυσαν ούτε στιγμή να αγωνίζονται για την εθνική τους επιβίωση και την διάσωση της θρησκείας και της γλώσσας του, διατηρώντας πάντοτε αμείωτο το εθνικό τους φρόνημα και άσβεστη την ελπίδα της απελευθερώσεώς των, την οποία και μεταλαμπάδευαν από γενεάς εις γενεάν.
Η πόλις των Σερρών, μετά την πρώτη εκ θεμελίων καταστροφή της το έτος 1205 από τον Βούλγαρο βασιλέα Ιωαννίτση, υφίσταται κατά την πορεία του χρόνου τρεις ακόμη καταστροφές από τους Βουλγάρους κατά τα έτη 1913, 1916-1918 και 1941-1945. Κατά την διάρκεια αυτών, περιουσίες διαρπάζονται, ακίνητα πυρπολούνται, σφαγές και ομηρίες συντελούνται σε μεγάλη κλίμακα, πλήρες πρόγραμμα εξουθενώσεως του πληθυσμού και του φρονήματος του εφαρμόζεται, λεία τα πάντα πλην ενός, της αδάμαστης Ελληνικής ψυχής, η οποία ως αδάμας εκπέμπει εκτυφλωτικές λάμψεις στολίζουσα με το μεγαλείο της το εθνικό μας Σύμβολο την Κυανόλευκη.
Οι καθοριστικοί παράγοντες που συνετέλεσαν στο να διακρίνεται η πόλις των Σερρών μεταξύ των άλλων πόλεων της Μακεδονίας, ανάγονται στην Κοινοτική Οργάνωση και στην οικονομική ανάπτυξη που ωφείλετο στην γονιμότητα του Σερραϊκού Κάμπου, αλλά και στην ανάπτυξη της Παιδείας με την ίδρυση περιωνύμων Εκπαιδευτηρίων από του 17ου ακόμη αιώνος.
Σε ολόκληρο τον Μακεδονικό χώρο, η πόλις των Σερρών εστάθη σύμβολο έντονης Ελληνικής παρουσίας και επίκεντρο εκπολιτιστικής και πνευματικής ακτινοβολίας – αλλά και εθνικής διαπαιδαγωγήσεως – από τους βυζαντινούς χρόνους και τα δύσκολα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Ήταν κυριολεκτικός οι Σέρρες ανέκαθεν, αληθινή εθνική έπαλξη και φράγμα ανασχετικό στην προσπάθεια καθόδου των Σλάβων γενικά στο γαλανό Αιγαίο.
Ήταν η πολυπόθητη και ταυτοχρόνως η μισητή πολιτεία. Γι’ αυτό και χίλιες φορές είχε καταδικασθεί σε αφανισμό από τον καιρό του Μακεδονικού Αγώνος. Γι’ αυτό οι Βούλγαροι, εγκαταλείποντάς την, την διαπέρασαν ``δια πυρός και σιδήρου’’.
Ας αναλογισθούμε πόσος πόνος και πόσο δάκρυ έρρευσε αφθόνως, προκειμένου να ποτισθεί το δένδρο της περιπόθητης Ελευθερίας!
Ύστερα από σκλαβιά 530 χρόνων κάτω από τον τυραννικό ζυγό των Τούρκων και των Βουλγάρων, οι Σερραίοι στις 29 Ιουνίου 1913 εόρτασαν το Εθνικό τους Πάσχα.
Οι φλόγες που περιέζωναν την πόλη τους την εσπέρα της 28ης Ιουνίου ήταν η Ανάστασις. Όταν το γέρας των επίμοχθων και πολυετών εθνικών αγώνων τους.
Και την επομένων, 29η Ιουνίου, όταν όλα είχαν μεταβληθεί σε στάχθη και καπνούς, οι οποίοι εκάλυπταν τον ορίζοντα σαν μαύρο πέπλο και αφάνιζαν από την χαρά της ζωής μια ωραία και πολυάνθρωπη πόλη, τις Σέρρες, ο Ελληνικός Στρατός της 7ης Μεραρχίας, υπό τον Συνταγματάρχη Σωτήλη, ακολουθούμενος και από τους επιστρέφοντας οίκαδε πολίτες, εισήλθε στην ερειπωμένη πολιτεία και καταλάμβανε αυτήν, εν ονόματα του Βασιλέως των Ελλήνων Κωνσταντίνου.
Είχε προηγηθεί το ακόλουθο αγωνιώδες τηλεγράφημα (που έμεινε στην ιστορία) του Μητροπολίτη Σερρών Απόστολου προς τον Βασιλέα Κωνσταντίνο για επίσπευση της προελάσεως του στρατού μας και την κατάληψη της πόλεως των Σερρών.
``Η πόλις των Σερρών εγκαταληφθείσα από ημερών παρά των βουλγαρικών στρατευμάτων και Πολιτικών Αρχών διωκήθη υπό του Μητροπολίτου, αλλά πολυάριθμοι Βούλγαροι κομιτατζήδες της περιφερείας προσβάλλουν έκτοτε την πόλιν, επί σκοπώ λεηλασίας και πυρπολήσεως. Οι πολίται αμύνονται και απωθούσι τας επιθέσεις. Αλλά φόβος μέγας υπάρχει μήπως εξαντληθώσιν επί τέλους και τότε η Ελληνικωτάτη αυτή πόλις θα μεταβληθή εις ερείπεια. Η πόλις ολόκληρος υποβάλλει εις την Υμετέραν Μεγαλειότητα την θερμήν παράκλησιν, ίνα ευαρεστουμένη διατάξη την επίσπευσιν της καταλήψεώς της’’.
Οι Σερραίοι, αδιαφορούντες για τα ερείπια και την οικονομική τους συντριβή, ανέστιοι και εξαντλημένοι από την πείνα και την πορεία της εξόδου και της επιστροφής, εδέχθησαν την29η Ιουνόυ1913 τα ευλογημένα παιδιά της Ελλάδος στους δρόμους της καιομένης πόλεώς τους, σε μία αποθεωτική εθνική έξαρση και με ένα χωρίς προηγούμενο πατριωτικό παραλήρημα.
Με ρίγη ασυγκράτητης και μη περιγραφομένης συγκίνησης, άκουσαν οι Σερραίοι και διάβασαν την ακόλουθη Προκήρυξη του Διοικητού της 7ης Μεραρχίας, Συνταγματάρχου Σωτήλη, ο οποίος είχε το μέγα προνόμιο της καταλήψεως της πόλεως των Σερρών:
Εν ονόματι του Βασιλέως των Ελλήνων Κωνσταντίνου, απελευθερώ τας Σέρρας από του ζυγού των βαρβάρων και ειδεχθών επιδρομένω, καταλαμβάνω την πόλιν, προσκαλώ δε πάντας τους κατοίκους, ανεξαρτήτως φυλής, γλώσσης και θρησκεύματος, να επανέλθωσιν εις τας ειρηνικάς ασχολείας των, βέβαιοι όντες, ότι υπό την προστασίαν του ανδρείου ημών στρατού, θέλουσιν απολαμβάνει και απολύτου ισονομίας και εξασφαλίσεως τιμής και περιουσίας’’.
Ζήτω ο Βασιλεύς Κωνσταντίνος ο μέγας. Ζήτω ο Λαός των Σερρών.
Σέρραι, 28 Ιουνίου 1918
Ο Μέραρχος της 7ης Μεραρχίας
ΝΑΠΟΛΕΩΝ ΣΩΤΗΛΗΣ
Με τη λιτή και απέριττη εκείνη Προκήρυξη, τερματίστηκαν τα δεινά και έγινε πραγματικότητα το όνειρο τόσων και τόσων Σερραϊκών γενεών.
Το ιστορικό γεγονός της απελευθερώσεως των Σερρών την 29ην Ιουνίου 1913, έχουμε χρέος να το εορτάζουμε μεγαλοπρεπώς όλοι οι απανταχού Σερραίοι. Τιμώντες δε και μεγαλύνοντες τους συντελεστάς της,επιβάλλεται να εκφράζουμε πάντοτε την προς αυτούς ευγνωμοσύνη μας, διότι με τους αγώνες τους και τις θυσίες τους, μας χάρισαν το πολυτιμώτερο αγαθό της Ελευθερίας. Συγχρόνως δε, επιβάλλεται να μεταβούμε νοερώς και να προσπέσουμε στους τάφους εκείνων, οι οποίοι κατά τα σκοτεινά χρόνια της σκλαβιάς βρήκαν μαρτυρικό θάνατο από τον Τούρκο κατακτητή και από τον Βούλγαρο κομιτατζή. Εκεί, λοιπόν, θα υθπαγουμε και θα γονατίσουμε, διότι εκεί υπάρχουν τα κόκκαλα των μαρτυρησάντων Σερραίων, τα ιερά σκέλεθρα, από τα οποία εξήλθε ανδρειωμένη η Ελευθερία!
Επιλέγοντες, θεωρούμε σκόπιμο να τονίσουμε με την δέουσα έμφαση, ότι σήμερα ολόκληρος ο Ελληνικός Λαός, ηνωμένος και ομόψυχος, βρίσκεται σε επαγρύπνηση και είναι έτοιμος για κάθε θυσία, προκειμένου να υπερασπισθή την Ελληνικότητα της Μακεδονίας και τα αδιαμφισβήτητα, αδιαπραγμάτευτα και απαράγραπτα δίκαιά της. Να υπερασπισθή την εδαφική ακεραιότητα και την εθνική ανεξαρτησία της Μακεδονίας μας, η οποία ως τείχος και προμαχών του Ελληνισμού, με τους συνεχείς αγώνες της εναντίον των βαρβάρων, απέτρεψε πολλάκις την υποδούλωση της Ελλάδος και έγινε συντελεστής του Ελληνικού και πολιτιστικού μεγαλείου της.
