Οι Άγιοι Θεόδωροι και ο περικαλλής ναός τους

Το ψηφιδωτό «Λάβετε φάγετε» στην κόγχη του Ιερού, στον ναό των Αγίων Θεοδώρων, πριν την καταστροφή του 1913.

Ο σεπτός, θείος και περικαλλής ναός των ένθερμων προστατών της πόλεως των Σερρών και ζηλωτών της αγάπης του Κυρίου, ο ναός των γενναίων μαρτύρων της αληθείας, ο βυζαντινός ναός των αγίων ενδόξων Μεγάλων του Χριστού Μαρτύρων Θεοδώρων Τήρωνος και Στρατηλάτου πανηγυρίζει!  
Οι Σερραίοι, εδώ και εκατονταετίες, ευλαβικά συρρέουν στον ναό το πρώτο Σάββατο των Νηστειών, για να προσκυνήσουν τη χαριτόβρυτο  και θαυματουργό κάρα του Αγίου Μεγαλομάρτυρα Θεόδωρου του Στρατηλάτη, την πολύρροο βρύση ιαμάτων, τη βεβαία των νοσούντων ίαση, την αναβλύζουσα «σε όλους τους ευσεβώς αυτήν προσκυνούντας θείας δωρεάς και χαρίσματα, αφού τους ασθενείς ιατρεύει, τους πάσχοντας θεραπεύει, τους εν κινδύνοις  και συμφοραίς  βοηθεί, τους λυπουμένους παρηγορεί, τους τεθλιμένους χαροποιεί, τους καταδίκους ελευθερώνει, εις πάντας αυτόν, τον άγιον Θεόδωρον τον Στρατηλάτην επικαλουμένους, γίνεται τα πάντα κατά τον Παύλον, επειδή πάντα είναι δυνατά εις τον άγιον με την δοθείσαν εις αυτόν παντοδύναμον του Θεού χάριν και δύναμιν».
Από τον 6ο αιώνα, των ορθοδόξων Σερραίων το σύστημα, συναθροίζονταν στον πάνσεπτο ναό των αθλοφόρων του Χριστού Μεγαλομαρτύρων. Μικρός ο ναός σαν κτίσμα, δέσποζε στο κέντρο της πόλης.
Κατά τη διάρκεια του μακροχρόνιου πολέμου, εναντίον του τσάρου των Βουλγάρων Σαμουήλ,  ο Αυτοκράτορας του Βυζαντίου Βασίλειος Β΄ ο επονομαζόμενος Βουλγαροκτόνος, είχε ως έδρα των στρατιωτικών του επιχειρήσεων την πόλη των Σερρών. Στις 29 Ιουλίου του 1014 σε περιοχή δύσβατη και στενή, ανάμεσα στην πόλη των Σερρών και στο Μελένικο, σε μια αποφασιστική για την τύχη του πολέμου μάχη, νίκησε κατά κράτος τις δυνάμεις των Βουλγάρων.
Ο Αυτοκράτορας Βασίλειος Β΄ θεωρώντας πως: «…συμμαχίας θεϊκής υπόσπονδον την χώραν ταύτην <που ληστρικά κατείχαν οι Βούλγαροι>  ο Θεός ημίν εδωρήσατο, της αγαθότητος αυτού ευ μάλα τρανώς ημίν αρωγούσης και τα διεστώτα εις εν συναπτούσης…»,χ εκδηλώνει  έμπρακτα την ευχαριστία του, ανακαινίζοντας εκ θεμελίων το μικρό ναό των Αγίων Θεοδώρων, στα Σέρρας.  
Του ναού η πανθαύμαστος καλλονή καταστράφηκε, όπως και όλη η πόλη των Σερρών, από τους Βουλγάρους του Ιωαννίτση το 1205.
Το 1221 την πόλη των Σερρών κατακτά από τους Λατίνους, ο Δεσπότης της Ηπείρου Θεόδωρος Δούκας Άγγελος Κομνηνός (1215-1224) που, για τη σπουδαία του νίκη επί των Φράγκων του Λατίνου αυτοκράτορα της Κωνσταντινουπόλεως Ροβέρτου Β΄, νίκη που τον οδήγησε στην κατάκτηση της Θεσσαλονίκης, ανακατασκευάζει το ναό και τον πλουτίζει, ως έκφραση ευχαριστίας προς τους προστάτες Αγίους του, με σπουδαία ψηφιδωτά. Το 1255 ο Αυτοκράτορας του Κράτους της Νικαίας Θεόδωρος Β΄ ο Λάσκαρης, ως αντίδωρο για τη θεία βοήθεια των Αγίων Θεοδώρων στην κατάκτηση του Μελένικου από τα στρατεύματά του, στολίζει τις εικόνες του ναού με χρυσό και άργυρο. «Οι των Θείων δωρεών φερωνύμως κληθέντες εγκεκολαμμένοι διατελούσιν όντες, αργύρω περιλαμπόμενοι», γράφει ο Θεόδωρος Πεδιάσιμος στην περιγραφή τού Ναού. Έκτοτε, οι φθορές του χρόνου αντιμετωπίσθηκαν με παρεμβάσεις μικρής εκτάσεως.
Το 1571 ο ναός λεηλατείται από τους Τούρκους ενώ, επί των ημερών του Μητροπολίτου Σερρών Ιωαννίκιου (1745-1769) «τούτο το παλαιόν και βασιλικόν κτίριον, όπου εις τους έσχατους τούτους καιρούς ως εν μέσω ακανθών διαλάμπον ρόδον ίστατο και έμεινε παρά τοις ορθοδόξοις…» ανακατασκευάζεται και γίνεται «τρισυπόστατος η εκκλησία, μία εις την μέσην, το Καθολικόν, και δύο παρεκκλήσια…».
Το Δεκέμβριο του 1814, όταν επίτροπος του ναού ήταν ο Εμμανουήλ Παπάς, ο μετέπειτα αρχιστράτηγος του αγώνα στην Μακεδονία, καταγράφηκαν τα ιερά σκεύη και κειμήλια του ναού.

Ανάμεσα σε χρυσοκάπνιστους αργυρούς σταυρούς, σε χρυσοκέντητα αρχιερατικά άμφια στολισμένα με μαργαριτάρια, σε αργυρά ιερά ποτήρια, θέση εξέχουσα είχαν τα ιερά λείψανα. Σωζόταν τότε, μέσα σε αργυρά θήκη, η αγία κάρα του Αγίου Θεοδώρου του Τήρωνος, όπως και σε άλλη αργυρά θήκη, την ονομαζόμενη μικρή, η χαριτόβρυτη κάρα του Αγίου Θεοδώρου του Στρατηλάτη.
Ακόμη, μέσα σε αργυρά θήκη μεγάλων διαστάσεων, σωζόταν ιερά λείψανα του αγίου Τίτου, της αγίας Ευγενίας, του αγίου Χαραλάμπους, του αγίου Τρύφωνος και του αγίου Θεοφάνους. Τους προσκυνητές του ναού εντυπωσίαζαν τα δύο σιδηρά χατζάρια των Αγίων Θεοδώρων, τοποθετημένα σε ειδική θήκη.
Πότε και με ποιόν τρόπο ήρθαν στην πόλη των Σερρών τα τεθαυρισμένα στην  πόλη των Ευχαϊτών μαρτυρικά λείψανα της εκλεκτής των μαρτύρων δυάδας, παραμένει άγνωστο. Όμως, αν η παράδοση που σώζει την είδηση ότι έζησε, για μικρό χρονικό διάστημα ανάμεσα στους Σερραίους,  ο τελευταίος Αυτοκράτορας της Τραπεζούντας  Δαβίδ Α΄ ο Κομνηνός έχει στοιχεία αλήθειας, τότε δεν είναι αστήρικτη η υπόθεση πως, τα ιερά λείψανα των Μεγαλομαρτύρων Αγίων Θεοδώρων, αφιέρωσε στην πόλη των Σερρών ο Αυτοκράτορας του Πόντου που, από την Τραπεζούντα έφυγε παίρνοντας μαζί του όλους τους άξιους λόγου αυτοκρατορικούς και εκκλησιαστικούς θησαυρούς.
Δυστυχώς, από πυρκαγιά το 1849 ο ναός των Αγίων Θεοδώρων παθαίνει μεγάλες ζημιές που, οι Σερραίοι, με μεγάλη αγάπη για τους Μεγαλομάρτυρες και προστάτες της πόλης τους, επιδιορθώνουν.
Η τελική καταστροφή του ναού και συμφορά για την πόλη των Σερρών συνέβη στις 28 Ιουνίου του 1913˙ ο ναός και, η πόλη των Σερρών, κατακαίγονται ολοσχερώς από τους Βουλγάρους.

Από το κάποτε «παλαιόν και βασιλικόν κτίριον», το  ναό των Αγίων Θεοδώρων, που το εσωτερικό του άστραφτε από τους στολισμένους με χρυσούς λίθους τοίχους, το καύχημα των Σερραίων, που έστεκε στο κέντρο της πόλεώς τους σαν φωτεινό σύμβολο δόξας  Ελληνικής, δεν απόμεινε παρά μόνο η αγία κάρα του Μεγαλομάρτυρα Θεόδωρου του Στρατηλάτη, δόξα και ωράϊσμα της σεπτής εκκλησίας και, «το ιερόν παλλάδιον των Σερρών», το μαρμάρινο ανάγλυφο της Θεοτόκου της Πονολύτρεας, της Παναγίας μητέρας, που: «Αύτη και των προ αυτής αιτία, και των μετ’ αυτήν προστάτις, και των αιωνίων πρόξενος…Αύτη καταρχή και πηγή και ρίζα των απορρήτων αγαθών, αύτη παντός αγίου κορυφή και τελείωσις».

Από τις 28 Ιουνίου του 1913 ο ναός, έπαψε να εορτάζει τη σεπτή δυάδα «την καθελούσα ειδώλων τεμένη» στην πανήγυρη των Αγίων Θεοδώρων έως και το 1958 χρονιά που τελείωσαν οι  αναστηλωτικές εργασίες στον βυζαντινό ναό.
Έκτοτε, η μνήμη των Μεγαλομαρτύρων που, ποτέ δεν έπαψαν να είναι των ορθοδόξων χριστιανών βοηθοί, καθιερώθηκε να γιορτάζεται μια φορά το χρόνο, το πρώτο Σάββατο των Νηστειών.
Το 1988 ο κυρός Μητροπολίτης Σερρών Μάξιμος, αρχίζει μια τιτάνια προσπάθεια πλήρους και λειτουργικής αποκαταστάσεως του μνημείου, που ολοκληρώθηκε με τον εγκαινιασμό του ναού στις 31 Οκτωβρίου του 1993.
Από τότε, οι Σερραίοι, σε παμφαή πανήγυρη γεραίρουν  τη μακαρία δυάδα «των Θείων δωρεών φερωνύμως κληθέντων» Αγίων Θεοδώρων. Συνεορτάζοντας οι Σερραίοι το θεόλλεκτο ζεύγος, μαζί με το θαύμα των κολλύβων, λαμβάνουν από τους Αγίους ως ανταμοιβή την προστασία του σώματος και της ψυχής τους, τη βελτίωση των συνθηκών της ζωής τους, το θάρρος να αντιμετωπίσουν νικηφόρα τις αρχές και εξουσίες του σκότους.
Στον  Καθεδρικό ναό της Μητροπόλεως Σερρών, χαρμόσυνη η γιορτή των απροσμάχητων βοηθών των Σερραίων, των  Αγίων του Θεού Θεοδώρου του Τήρωνος και Θεοδώρου του Στρατηλάτη, του επονομαζόμενου και Βρυορρήτορα, δια την ευφράδεια και γλυκύτητα του λόγου του.
Στήριγμα στην ορθή και αγία πίστη των ορθοδόξων Σερραίων, ο Άγιος Θεόδωρος ο Τήρων.
Φύλακάς τους από κινδύνους και θλίψεις, δύναμίς τους ακλόνητη απέναντι στα τεχνάσματα του πονηρού, ο Άγιος Θεόδωρος ο Στρατηλάτης.
Ο άγιοι παραμένουν μεσίτες ετοιμότατοι, για τους δεομένους τη βοήθειά τους Σερραίους και, όπως ο Άγιος Θεόδωρος ο Τήρων έσωσε με το θαύμα των κολλύβων το λαό του Θεού, έτσι και σήμερα, ως προστάτης των ευσεβών, μετατρέπει τη θλίψη στις καρδιές των πιστών σε χαρά, χαρίζοντας στους Σερραίους, που ευσεβώς γεραίρουν την αγία του μνήμη,  λύτρωση από κινδύνους και περιστάσεις θλίψεων.

 

Τελευταία ενημέρωση: 
Τετ. 21 Φεβ. 2018 - 13:35