Ο Ντύλαν Τόμας και τα “Σκοτεινά παραμύθια” του: γράφει η Έφη Φρυδά

ΕΝΑ ΒΙΒΛΙΟ, ΜΙΑ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
Επιμέλεια: Μαρία Σφυρόερα

Τα διηγήματα τούτης της συλλογής ανήκουν στην πρώτη συγγραφική περίοδο του Ντύλαν Τόμας, τη σκοτεινή, και δημοσιεύθηκαν αρχικά στη σχολική εφημερίδα Swansea Grammar School Magazine, στην οποία ο έφηβος Ντύλαν ήταν αρχισυντάκτης. Τα περισσότερα μεταφράζονται για πρώτη φορά στη γλώσσα μας, η δε επιλογή τους έγινε με γνώμονα τη θεματική και υφολογική τους ενότητα. Παραμύθια, θρύλοι του βορρά και ιδίως της Ουαλίας, μύθοι και λαϊκές δοξασίες που περνούν από στόμα σε στόμα − αυτός είναι ο καμβάς, το φόντο της παρούσας ανθολογίας. Πρόκειται για διηγήματα-ποιήματα, για ποιητική πρόζα, όπου μπορεί ήδη να διακρίνει κανείς όλα τα χαρακτηριστικά του ώριμου ποιητικού λόγου του Ντύλαν Τόμας.

Ο νεαρός Ντύλαν είναι ένας provocateur που, διατηρώντας όλη τη σκοτεινιά, το πένθος της εφηβείας, σκηνοθετεί δεξιοτεχνικά ένα σύμπαν που δονείται από εικόνες μυστικές.

Ο Ντύλαν Τόμας και τα “Σκοτεινά παραμύθια” του: γράφει η Έφη Φρυδά
Ο Ντύλαν Τόμας, αγγελικό νήπιο.

Από πολύ νωρίς ο Ντύλαν Τόμας, γιος δασκάλου που απολάμβανε το προνόμιο ενός πατρικού σπιτιού με μια πλούσια βιβλιοθήκη, διακρίνεται για την ποιητική του ιδιοφυΐα. Έφηβος ακόμα γράφει το ποίημα «Κι ο θάνατος δεν θα ’χει εξουσία» και δεν έχει καν κλείσει τα είκοσι όταν, το 1933, το ποίημα αυτό δημοσιεύεται στο κορυφαίο λογοτεχνικό περιοδικό New English Weekly του Λονδίνου. Πρόκειται για ένα παιδί-θαύμα και θεωρείται δικαίως «ο Ρεμπώ της Cwmdonkin Drive» (άλλωστε, και οι δυο αυτοί ποιητές, που μοιράζονται ένα εκπληκτικό και ανεξήγητο χάρισμα ποιητικής έκφρασης, θα δημιουργήσουν τον μεγαλύτερο όγκο των ποιημάτων τους νεότατοι και, ακολουθώντας μια εκτός τροχιάς, αυτοκαταστροφική πορεία στη ζωή, θα πεθαίνουν στα τριάντα εννιά τους χρόνια…).

Ο νεαρός Ντύλαν γυρίζει την πλάτη στις ακαδημαϊκές σπουδές και εργάζεται στην τοπική εφημερίδα, προτού φύγει τελικά για το Λονδίνο, όπου ασχολείται με τη δημοσιογραφία. Εργάζεται στο BBC και γίνεται ένας ζωντανός θρύλος, ο πρώτος ποιητής με την αύρα του ροκ σταρ, που με τη μελωδική φωνή του στο ραδιόφωνο αναβιώνει την παράδοση του βάρδου και γράφει μια νέα σελίδα στην ιστορία της λογοτεχνίας.

Ο Ντύλαν Τόμας και τα “Σκοτεινά παραμύθια” του: γράφει η Έφη Φρυδά
πηγή: https://www.bbc.co.uk/

Κάνει λοιπόν ραδιόφωνο, παίζει στο θέατρο, γράφει πεζά, ποιήματα, σενάρια… και πίνει, πίνει και γράφει. Και αγαπάει τις γυναίκες. Ερωτεύεται. Ώσπου, το 1936, γνωρίζει την Κέιτλιν Μακναμάρα την οποία παντρεύεται και αποκτά μαζί της τρία παιδιά. Κι ύστερα βέβαια συνεχίζει να ερωτεύεται − εκείνην και άλλες, πολλές. Ποτό και γυναίκες − μέχρι το τέλος του σύντομου, συμπυκνωμένου, θα έλεγε κανείς, βίου του. Πεθαίνει κάτω από μάλλον αδιευκρίνιστες συνθήκες. Το ποτό ασφαλώς είναι η βασική αιτία. «Μόλις ήπια το δέκατο όγδοο ουίσκι μου. Νομίζω ότι έσπασα το ρεκόρ». Είναι το 1953 και τόπος η Νέα Υόρκη, όπου ο Τόμας είναι ιδιαίτερα αγαπητός και βρίσκεται καλεσμένος για να διαβάσει τα ποιήματά του. Εκεί, ανάμεσα στα ποτά και στους περιστασιακούς έρωτες, πέφτει σε κώμα στο ξενοδοχείο Τσέλσι όπου διαμένει. Ο γιατρός που καλούν του κάνει ένεση μορφίνης − ουσιαστικά τον έχει εκτελέσει. Ήταν μια πορεία προδιαγεγραμμένη, ένα χρονικό προαναγγελθέντος θανάτου. Ο Ντύλαν Τόμας ζει και πραγματώνει τον προσωπικό του μύθο.

Ωστόσο η καθημερινότητά του δεν ακολουθεί το χάος της προσωπικής του ζωής. Αντιθέτως, ως καλλιτέχνης είναι πολύ πιο πειθαρχημένος απ’ ό,τι τον θέλει ο μύθος του. Μέρες κλείνεται στο γραφείο του, στο Boathouse Laugharne, τυλιγμένος σε μια κουβέρτα με θέα τη θάλασσα της Ουαλίας.

Ο Ντύλαν Τόμας και τα “Σκοτεινά παραμύθια” του: γράφει η Έφη Φρυδά
Ο Ντύλαν Τόμας στο Boathouse Laugharne.

Η γραφή του Ντύλαν Τόμας διαφέρει από εκείνη των συγχρόνων του, από του Ώντεν, του Σπέντερ, του ΜακΝις, του Νταίυ-Λιούις. Ο Τόμας δεν είναι φορμαλιστής, είναι ιμαζιστής. Αγγελιαφόρος ενός σκοτεινού διονυσιακού κόσμου γεμάτου ασυνείδητες δονήσεις και μεταστοιχειώσεις, πλησιάζει περισσότερο τους νεο-ρομαντικούς του ’40, μπαίνοντας στην εμπροσθοφυλακή της μεταφυσικής ποίησης και, όπως οι δάσκαλοί του Τζων Ντον, Ουίλλιαμ Μπλαίηκ και Τόμας Χάρντυ, νιώθει βαθιά τη διττότητα της ζωής, το θάνατο μέσα στη ζωή, την αέναη σύνδεση αυτών των δύο. Νιώθει τη δύναμη της σεξουαλικής ενέργειας στο σύμπαν. Ωστόσο παραμένει μια κατηγορία από μόνος του ως το τέλος.

Ο στόχος που θέτει για τον εαυτό του τον ίδιο στα νεανικά έργα του είναι να μοιάζουν με «αυγά γεννημένα από τίγρεις» − να αποπνέουν μια υπέροχη πρωτοτυπία, κάτι νέο και πολύτιμο και απίστευτα σπάνιο!

H βία που εκφράζει ο Τόμας στα διηγήματα αυτά είναι, μαζί με την «πειραγμένη» γλώσσα, μια τεχνική, ένα ακόμη γλωσσικό εργαλείο που χρησιμοποιεί για να εκτονώσει την αγωνία του απέναντι στη συμπαντική πραγματικότητα, στον αναπόφευκτο κύκλο γέννησης, συνουσίας, θανάτου.

Πρόκειται για το εσχατολογικό όραμα του ποιητή: Οι αφηγήσεις του αποτελούν μια ομολογία πάθους για το αλλόκοτο, το ανοίκειο, είναι ο «πληγωμένος ψίθυρος» που τρυπώνει βαθιά στη σκέψη μας με τη δεξιοτεχνικά «αδιαφανή» του γλώσσα.

Τα εφτά διηγήματα της συλλογής μας αποτελούν μεταφορές, παραβολές μιας ζωής έξω από τα όρια, έξω από τις επιταγές της κοινωνίας και, μαζί με τη γλώσσα που χρησιμοποιεί ο ποιητής, οδηγούν στην αφύπνιση του αναγνώστη.

Στις ιστορίες αυτές συναντάμε τον καταχωνιασμένο φόβο, τα ανομολόγητα πάθη, την αλλόκοτη, τερατώδη πλευρά των παραμυθιών. Ένα είναι σίγουρο: οι αφηγήσεις αυτές τινάζουν από πάνω μας κάθε κόκκο σκόνης που έχει αφήσει ο μικροαστικός βίος, τα τόσα και τόσα αναμενόμενου περιεχομένου και μορφής μυθιστορήματα, μέσα από τη διαρκή πρόκληση, την ένταση μιας ζωής που δεν είναι σε κοινή θέα, που παραμένει κρυμμένη, γιατί ο τρόπος της δεν είναι αποδεκτός. Ο ποιητής κάνει μια τολμηρή βουτιά στο βαθύ πηγάδι του ασυνείδητου και από εκεί ανασύρει αγιογραφίες οδύνης, μοναξιάς και εγκατάλειψης. Και όλα αυτά συμβαίνουν σε ένα σύμπαν, σε μια φύση θαλερή, κάποιες φορές φιλόξενη, πάντως αδιάκοπα μυστηριακή. Ο ήλιος, το φεγγάρι, η θάλασσα, το δέντρο, η φωτιά ως σύμβολο αναγέννησης − είναι σύμβολα παγανιστικά. Η φύση διηθείται ανιμιστικά με τα προσωπικά οράματα του ποιητή που στήνει ένα αλλόκοτα σαγηνευτικό σκηνικό όπου κυριαρχεί το μυστήριο της ανθρώπινης ύπαρξης, της ένωσης ανθρώπου και φύσης. Της ανάγκη του ποιητή να ενωθεί με την κοινότητα των ανθρώπων, όλων των ανθρώπων: «Ο άνθρωπος ας είναι η μεταφορά μου» λέει ο ίδιος. Κι έτσι βρισκόμαστε σε έναν κόσμο που κατοικείται από μάγισσες, ζητιάνους, φυγάδες και ιερείς μιας θρησκείας σκοτεινής.

Ο Ντύλαν Τόμας και τα “Σκοτεινά παραμύθια” του: γράφει η Έφη Φρυδά
Ντύλαν Τόμας. Σκίτσο του Michael Fisher.

Ωστόσο, ένα είναι σίγουρο· η ανάλυση των δομικών υλικών του Ντύλαν Τόμας δεν χρησιμεύει ιδιαίτερα εκεί όπου φαντασία του απογειώνεται. Δεν είναι τα εργαλεία του ιδιοφυούς ποιητή που τελικά έχει ανάγκη ο μεταφραστής για να προσεγγίσει και να μεταφέρει το έργο του. Το βασικότερο όλων είναι να αφεθεί στον μαγικό κόσμο της γλώσσας και της παραδοξότητας, να συντονισθεί με τα υπερβατικά έως και βέβηλα νοήματα του Τόμας. Αυτό είναι, κατά τη γνώμη μου, το ισχυρότερο όπλο όλων, πέρα από αυτά που οφείλει φυσικά να διαθέτει κάθε καλός και ευσυνείδητος μεταφραστής. Ανάγκη είναι, όχι απλώς να κατανοήσει, αλλά να θέλει να μοιραστεί μαζί του την απεγνωσμένη λύσσα για τη ζωή, για τις χαρές και για τη σκοτεινιά της, Και αυτό είναι το εργαλείο που εγώ τουλάχιστον χρησιμοποίησα.

Τα διηγήματα-ποιήματα αυτά, ειπωμένα με μια σαγηνευτικά μυστικιστική γλώσσα, είναι μια πράξη λατρείας, μια τελετουργική επίκληση στην ελευθερία, στην αυτάρκη απομόνωση, ένας ύμνος στη δύναμη και τη δόξα των λέξεων, των ρυθμών και των εικόνων ως καθαγιασμένων εργαλείων μυσταγωγίας που μετουσιώνουν την τεράστια ποικιλία, το αισθησιακό βάθος και την εφήμερη μεταβατικότητα της εμπειρίας σε αιώνια σύμβολα. O ίδιος o Ντύλαν Τόμας λέει:«Τα ποιήματα αυτά, παρά τις ωμότητες, τις αμφιβολίες και το μπέρδεμά τους, γράφτηκαν από την αγάπη για τον άνθρωπο και για να υμνήσουν τον Θεό, και αν δεν ήταν έτσι θα ήμουν ανόητος». Έτσι δηλώνει ο ποιητής:«Σε μια καταγραφή του προσωπικού μου αγώνα να βγω από το σκοτάδι και να βρεθώ σε ένα κάποιο φως».

Ο Ντύλαν Τόμας και τα “Σκοτεινά παραμύθια” του: γράφει η Έφη ΦρυδάΚαι μέσα από αυτή την απόλυτα ειλικρινή και βαθιά ενδοσκοπική κατάφαση στη ζωή, μέσα από εικόνες που πηγάζουν από το βαθύτατο πηγάδι του ασυνειδήτου και με εφαλτήριο την καταγωγή και την παιδεία του, ο Ντύλαν Τόμας μάς παρασύρει σε ένα παγανιστικό πανηγύρι, όπου η ανάσταση της φύσης και η αγάπη για κάθε ανθρώπινο ον, για κάθε είδος ζωής, αποτελεί το μέτωπο ενάντια στη θλίψη και στο πένθος της ύπαρξης.

Και, καθώς ο ίδιος εξομολογείται «…μέσα μου έχω έναν άγγελο κι έναν τρελό, και η έρευνά μου αφορά τις λειτουργίες τους, και το πρόβλημά μου είναι η υποταγή και η νίκη τους, η ανατροπή και η εξέγερσή τους· και η προσπάθειά μου αφορά την αυτοέκφρασή τους», είναι σαν να βλέπεις τη σπίθα στο μάτι του που πασχίζει να κρύψει το δάκρυ για το άπιαστο, το απαγορευμένο, το ανεκπλήρωτο, αυτό που κανείς μας ποτέ δεν θα αγγίξει.

Έφη Φρυδά

Ο Ντύλαν Τόμας και τα “Σκοτεινά παραμύθια” του: γράφει η Έφη Φρυδά
Τα Σκοτεινά παραμύθια του Ντύλαν Τόμας κυκλοφορούν από τις Εκδόσεις Ροές − στη σειρά microMEGA / Λογοτεχνία, σε μετάφραση της Έφης Φρυδά, η οποία υπογράφει και το ιδιαίτερα κατατοπιστικό και ενδιαφέρον επίμετρο (σελ.: 128, τιμή: €7,42).

Στη συλλογή περιλαμβάνονται τα ακόλουθα διηγήματα (τίτλοι πρωτοτύπου): The Tree, After the Fair, The Dress, The Visitor, The Vest, The Burning Baby, The School for Wiches.

Παρουσίαση του βιβλίου από την Έφη Φρυδά στο Πρώτο Πρόγραμμα και στη Βιβλιοθήκη του Πρώτου μπορείτε να ακούσετε εδώ.

Ο Ντύλαν Τόμας και τα “Σκοτεινά παραμύθια” του: γράφει η Έφη ΦρυδάΗ Έφη Φρυδά γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αθήνα, σε ένα ωραίο (ακόμα) κομμάτι του ιστορικού κέντρου. Σπούδασε Αγγλική Φιλολογία και Οικονομικά. Η αγάπη της για το διάβασμα την οδήγησε από νωρίς στο χώρο των εκδόσεων. Έχει μεταφράσει, μεταξύ άλλων, James Baldwin, Hubert Selby, Charles Bukowski, Jean Rhys, Carson McCullers, Patricia Highsmith, Raymond Chandler, J.C. Ballard, Don DeLilllo, Jack London, William Golding, Joyce Carol Oates, Jane Anne Phillips, Salman Rushdie, Edith Wharton, E.M. Foster, Karen Blixen.

Οι πιο πρόσφατες δουλειές της, D.H. Laurens, Fantasia and the Unconscious και Psychoanalysis and the Unconscious (υπό έκδοση), D. H. Laurens, Selected Short Stories (υπό έκδοση) καθώς επίσης και το μυθιστόρημα της Elizabeth Braddon, Lady Audley’s Secret (υπό έκδοση) που για πρώτη φορά μεταφράζεται στη γλώσσα μας.

Και βέβαια επτά πεζο-ποιήματα του Ντύλαν Τόμας με τίτλο Σκοτεινά Παραμύθια, που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Ροές-Πρίντα στη σειρά micromega.

Συνεργάστηκε με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες και με το Θέατρο στην Εκπαίδευση. Μελετά συστηματικά θεωρίες ψυχανάλυσης και ψυχολογίας και ανέλαβε την ανάπτυξη και εισήγηση σεμιναρίων διδασκαλίας για τη μετάφραση στο πεδίο αυτό. Επιμελήθηκε την αγγλική μετάφραση του περιοδικού Autodafé. Έχει εργαστεί ως μεταφράστρια για κείμενα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Έχει συνεργαστεί με το Μουσείο Μπενάκη και έχει συγγράψει και επιμεληθεί κείμενα καταλόγων για εκθέσεις. Ασχολείται με πάθος με τον κινηματογράφο και την τέχνη της ζωγραφικής. Μεταφράζει ποίηση.
Το 2008 ήταν υποψήφια για το Βραβείο καλύτερης μετάφρασης του Ευρωπαϊκού Κέντρου Λογοτεχνίας και Eπιστημών του Ανθρώπου (ΕΚΕΜΕΛ) και το 2011 στο Athens Prize for Literature για το Bραβείο καλύτερης λογοτεχνικής μετάφρασης.
Ζει και εργάζεται στο Παλιό Φάληρο.

Όλες οι Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο,  στο ertnews.gr
Διάβασε όλες τις ειδήσεις μας στο Google
Κάνε like στη σελίδα μας στο Facebook
Ακολούθησε μας στο Twitter
Κάνε εγγραφή στο κανάλι μας στο Youtube
Προσοχή! Επιτρέπεται η αναδημοσίευση των πληροφοριών του παραπάνω άρθρου (όχι αυτολεξεί) ή μέρους αυτών μόνο αν:
– Αναφέρεται ως πηγή το ertnews.gr στο σημείο όπου γίνεται η αναφορά.
– Στο τέλος του άρθρου ως Πηγή
– Σε ένα από τα δύο σημεία να υπάρχει ενεργός σύνδεσμος