«Στο 81»: γράφει η Δάφνη Οικονόμου

ΜΙΑ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ, ΕΝΑ ΒΙΒΛΙΟ
Επιμέλεια: Μαρία Σφυρόερα

Γιατί γράφουμε; Η Δάφνη Οικονόμου γράφει για το βιβλίο της «81 Cadogan Square» και για το τι προηγήθηκε.

Κάποτε ένας νέος ποιητής ρώτησε τον Ράινερ Μαρία Ρίλκε αν θα τον συμβούλευε να ακολουθήσει αυτόν τον δρόμο. Εκείνος του απάντησε: «Μόνο αν δεν μπορείς να ζήσεις χωρίς να γράφεις».

Εγώ γράφω, όλη μου τη ζωή. Δεν σκέφτηκα όμως ποτέ να δημοσιεύσω τα γραφόμενα μου, που ζούσαν ευτυχισμένα σ’ ένα συρτάρι, μέχρι που η Μητέρα μου στα τελευταία χρόνια της ζωής της έθιξε το θέμα της μνήμης. «Εγώ αρχίζω να ξεχνώ» μου είπε. «Εσύ όμως δεν πρέπει να λησμονήσεις όλα αυτά που ζήσαμε μαζί. Δεν πρέπει να χαθούν τα χρόνια των Ινδιών».

Η αλήθεια είναι πως πάντα έλεγα ιστορίες από την παιδική μου ηλικία στην Ινδία στα παιδιά μου και στα εγγόνια μου, και οι ιστορίες αυτές έσμιξαν με τα  παραμύθια που γνώριζαν. Αλλά τα λόγια της Μητέρας μου άγγιξαν μια ιδιαίτερα ευαίσθητη χορδή στη δική μου φύση: τον παντοτινό μου φόβο ότι πράγματα σπάνια και ανεπανάληπτα που γνωρίσαμε στη ζωή μας μπορεί να χαθούν η να αλλοιωθούν.

Έτσι το 2007, για να κρατήσω την υπόσχεση μου στη Μητέρα μου, να «μην λησμονήσω» έγραψα το Saturday’s Child – a journey through an Indian Childhood (Εκδόσεις Ωκεανίδα). Γραμμένο στο δεύτερο πρόσωπο, σαν μια ανοιχτή συνομιλία μαζί της, το Saturday’s Child ψάχνει μέχρι πού μπορεί να φτάσει η μνήμη, και μέσα από τα μάτια ενός μικρού παιδιού, πασχίζει να διατηρήσει εκείνες τις φωτεινές αλλά απροσδιόριστες αναμνήσεις που αντιστέκονται στον χρόνο και στη συσσώρευση εμπειριών και γνώσεων. Είναι μια ιστορία που δεν θα μπορούσε να εφευρεθεί, αλλά που είναι μόνο τόσο αληθινή όσο είναι η έννοια της πραγματικότητας ενός παιδιού. Για μένα, τότε, ο χρόνος μοιραζόταν σε ζέστη και κρύο και πάλι ζέστη, σε καλές και κακές στιγμές, σε ξεκινήματα, τελειώματα, ανταμώματα και χωρισμούς… Το μόνο βέβαιο ήταν πως «όποιος δεν έχει φύγει για πάντα από ένα αγαπημένο μέρος, δεν πρέπει να μιλάει για αγάπη».

Μετά από το Saturday’s Child, βρήκα το θάρρος, το 2013, να ξεθάψω τα ποιήματα μιας ολόκληρης ζωής από το συρτάρι και να τα δημοσιεύσω, αφιερώνοντάς τα: “Σε όλους τους ανθρώπους που αγάπησα στη ζωή μου”. Θα μπορούσε να είχε κλείσει εκεί ο κύκλος, αλλά προφανώς υπήρχε ακόμα μια υπόθεση ανοιχτή: Στα 10 μου χρόνια, μόλις δύο χρόνια αφότου γυρίσαμε στην Ελλάδα από την Ινδία, αποφάσισαν οι «μεγάλοι» πως έπρεπε να πάω εσωτερική σε σχολείο στην Αγγλία, για να αποκτήσω «καλή μόρφωση». Έτσι, η Μητέρα κι εγώ βρεθήκαμε πάλι στον δρόμο, και ενώ το ταξίδι της ζωής μου συνέχισε να είναι «γεμάτο περιπέτειες, γεμάτο γνώσεις», ξέρω πως δεν ήμουν καθόλου έτοιμη για έναν νέο ξεριζωμό.

Τελικά, μετά από αρκετές περιπλανήσεις στο μεταπολεμικό Λονδίνο, εγκατασταθήκαμε σ’ ένα διαμέρισμα στο 81 Cadogan Square, και αυτό έγινε το επίκεντρο της ζωής μας για τα επόμενα επτά χρόνια. Από το σπίτι μας πέρασαν σχεδόν όλοι οι γνωστοί άνθρωποι της εποχής, τους οποίους εγώ, με την αδιαπραγμάτευτη ειλικρίνεια του νέου ανθρώπου παρακολουθούσα και στάθμιζα σύμφωνα με τη δική μου κρίση. Σεφέρης, Ελύτης, Χόρν, Κακογιάννης, Τσαρούχης, Μπαχάουερ, Λαμπράκης, όλοι συνέθεσαν το καλειδοσκόπιο του «81» και με όλους αναπτύχθηκε μια δική μου προσωπική σχέση, με αποκορύφωμα τη συγκινητική φιλία που με συνέδεσε στα 15 μου χρόνια με τον εβδομηντάρη Alexander Fleming.

Με τόσους ιδιαίτερους ανθρώπους να μπαινοβγαίνουν στο σπίτι μας, τα διασκεδαστικά και απρόσμενα γεγονότα ακολουθούσαν το ένα το άλλο, και απ’ όλες αυτές τις ιστορίες γεννήθηκε άλλο ένα βιβλίο αναμνήσεων: το 81 Cadogan Square, που κυκλοφόρησε το 2017, από τις Εκδόσεις Καλειδοσκόπιο, στα αγγλικά και στα ελληνικά.

Δικαιολογημένα, κάποιος θα ρωτήσει, γιατί γράφω στα αγγλικά. Γιατί τα αγγλικά είναι η πρώτη μου γλώσσα και οι λέξεις μου έρχονται πιο εύκολα. Με την  εμπνευσμένη όμως απόδοση στα ελληνικά της Αθηνάς Κακούρη, το Στο 81 μοιάζει να δίνει χαρά σε Έλληνες αναγνώστες και η μόνη μου ελπίδα είναι πως στις σελίδες αυτές, σύμφωνα με τα λόγια του Joseph Conrad, θα βρείτε ίσως κάποια φευγαλέα αλήθεια από εκείνες που συχνά λησμονούμε να αναζητήσουμε.

Δάφνη Οικονόμου

Το βιβλίο της Δάφνης Οικονόμου Στο 81 κυκλοφορεί, σε μετάφραση της Αθηνάς Κακούρη, από τις Εκδόσεις Καλειδοσκόπιο (σελ.: 344, τιμή: 17,50 €).

Οι εισπράξεις από την πώληση του βιβλίου διατίθενται στην Εταιρεία Προστασίας Σπαστικών, δημιούργημα και έργο ζωής της Δάφνης Οικονόμου.

Η Δάφνη Οικονόμου γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Ινδία και συνέχισε τις σπουδές της στην Αγγλία. Κατοικεί με την οικογένειά της στην Αθήνα, στην οδό Τσακάλωφ, εκεί που στεκόταν κάποτε το σπίτι του παππού της. Μαζί με τον άνδρα της Κωνσταντίνο Οικονόμου ίδρυσαν το 1972 την Εταιρεία Προστασίας Σπαστικών, όπου εργάζεται πάντα. Έχει δημοσιεύσει πολλά άρθρα και έχει μιλήσει σε πολλά συνέδρια, κυρίως γύρω από την αναπηρία και το πένθος από την άποψη του γονέα. Διευθύνει μια θεατρική ομάδα για άτομα με και χωρίς αναπηρίες, στο Πρότυπο Κέντρο “Πόρτα Ανοιχτή” στην Αργυρούπολη. Το 2002 τιμήθηκε από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας για την προσφορά της.

Σημείωση: οι φωτογραφίες προέρχονται από το προσωπικό αρχείο της Δάφνης Οικονόμου και μας παραχωρήθηκαν για την παρουσίαση από τις Εκδόσεις Καλειδοσκόπιο.