Ελεγκτικό Συνέδριο ΕΕ: μη προσανατολισμένα στα αποτελέσματα τα έργα της Συνοχής

Προσανατολισμένες στην απόδοση και τις δαπάνες –αλλά όχι στα αναμενόμενα αποτελέσματα- παραμένουν οι διαδικασίες επιλογής των έργων για την Πολιτική Συνοχής της ΕΕ, όπως υπογραμμίζει νέα έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου.

Παρά την πρόθεση της Επιτροπής να επικεντρωθεί στα αποτελέσματα και τα οφέλη, η αξιολόγηση της πραγματικής έκτασης στην οποία η χρηματοδότηση της ΕΕ συμβάλλει στη συνολική ανάπτυξη στα κράτη μέλη παραμένει περίπλοκη, αναφέρει η έκθεση, που δημοσιεύθηκε την Τρίτη (4 Σεπτεμβρίου).

Οι ελλείψεις κατά τη διαδικασία ελέγχου δημιουργούν περαιτέρω εμπόδια για την εκτίμηση των πραγματικών οφελών κάθε έργου.

«Μολονότι τα προγράμματα της πολιτικής συνοχής εστιάζουν πλέον περισσότερο στα αποτελέσματα, η λογική παρέμβασης είναι ισχυρότερη και το φάσμα των χρησιμοποιούμενων δεικτών ευρύ, συνολικά καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι η επιλογή έργων δεν εστιάζει ακόμη επαρκώς στα αποτελέσματα και ότι η εφαρμοζόμενη παρακολούθηση εξακολουθεί να είναι προσανατολισμένη κυρίως στις εκροές», δήλωσε ο Ladislav Balko, μέλος του Ελεγκτικού Συνεδρίου και αρμόδιος για την έκθεση.

Για τους ελεγκτές, τα κράτη μέλη θα πρέπει να συγκρίνουν τις αιτήσεις για τα έργα, να ζητήσουν από τους δικαιούχους να δημιουργήσουν τουλάχιστον έναν «γνήσιο δείκτη αποτελεσμάτων» για κάθε ένα εξ αυτών, καθώς και να εξετάσουν τα αναμενόμενα αποτελέσματα και τους δείκτες στο πλαίσιο των αιτήσεων.

Από την πλευρά της, η Επιτροπή, -ως απάντηση στους συντάκτες της έκθεσης-, δήλωσε ότι θα καθορίσει κοινούς δείκτες αποτελεσμάτων για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και θα βελτιώσει τις εκθέσεις απόδοσης για μια αποτελεσματική επανεξέταση των επιδόσεων το 2019.

Στην απάντησή της, η Κομισιόν τόνισε ότι οι δείκτες αποτελεσμάτων περιλαμβάνονται ήδη στην πρόταση Κανονισμού περί καθορισμού κοινών διατάξεων για την περίοδο προγραμματισμού μετά το 2020. Ωστόσο, υπογράμμισε ότι είχε περιορισμένο λόγο στην επιλογή και τον έλεγχο των προγραμμάτων, καθώς αυτό αποτελεί αρμοδιότητα των κρατών μελών.

Έλλειψη ποσοτικοποιημένων δεικτών αποτελεσμάτων

Σύμφωνα με την έκθεση, η οποία έλαβε υπόψην 34 έργα από επτά προγράμματα στην Τσεχική Δημοκρατία, τη Γαλλία, την Ιταλία και τη Φινλανδία, η επιλογή των έργων εξακολουθεί να αντιμετωπίζει επιφανειακά τα ουσιαστικά αποτελέσματα, καθώς τα κριτήρια επιλογής σπάνια επικεντρώνονται σε ποσοτικοποιημένους δείκτες αποτελεσμάτων.

Επιπλέον, ενώ και τα 34 έργα ανταποκρίθηκαν στους ειδικούς στόχους των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων, η έκθεση δείχνει ότι οι διαχειριστικές αρχές, κατά την αξιολόγηση των αιτήσεων, επικεντρώθηκαν στην «… συνολική δυνητικότητα και την πιθανότητα επιτυχίας των έργων».

Οι ελεγκτές προτείνουν ότι τα κριτήρια επιλογής πρέπει να επικεντρώνονται τόσο στην ευθυγράμμιση των έργων με τους στόχους των επιχειρησιακών προγραμμάτων όσο και στην παροχή ποσοτικοποιημένων δεικτών αποτελεσμάτων για τη μέτρηση του πραγματικού αντικτύπου των έργων μακροπρόθεσμα.

Επιλογή με βάση την προτεραιότητα

Η έκθεση δείχνει ότι η πλειοψηφία των σχεδίων δεν επιλέχθηκαν μέσω διαδικασίας κατάταξης, αλλά με κριτήριο την χρονική προτεραιότητα στην υποβολή της έκθεσης. Ως εκ τούτου, είναι αδύνατο να εγγυηθεί ότι τα επιλεγμένα έργα ήταν όντως μεταξύ των καλύτερων υποψηφίων, όπως υπογράμμισαν οι ελεγκτές.

Βέβαια, οι διαχειριστικές αρχές των κρατών μελών χρησιμοποίησαν πράγματι αρκετούς τρόπους για να προωθήσουν τις εκάστοτε προσκλήσεις στους δυνητικούς δικαιούχους, αναφέρει η έκθεση. Ωστόσο, οι ελεγκτές συμβουλεύουν τις αρχές να ενθαρρύνουν περισσότερους δικαιούχους να υποβάλουν αιτήσεις, έτσι ώστε οι διαδικασίες επιλογής να περιλαμβάνουν μια μεγαλύτερη ποικιλία υποψήφιων έργων, τα οποία θα βαθμολογούνται και θα κατατάσσονται κατόπιν αλληλοσύγκρισής, προκειμένου να εντοπίζονται οι πιο κατάλληλοι υποψήφιοι.

Ως προς τα παραπάνω, η Επιτροπή υπογράμμισε ότι η επιλογή των έργων αποτελεί αποκλειστική αρμοδιότητα των διαχειριστικών αρχών των κρατών μελών, οι οποίες ορίζουν τα κριτήρια επιλογής και τα εφαρμόζουν κατά την εξέταση των αιτήσεων χρηματοδότησης.

Ωστόσο, υπογράμμισε ότι «υπάρχει διαφορά μεταξύ των άμεσων αποτελεσμάτων των χρηματοδοτούμενων έργων και των αποτελεσμάτων που πρέπει να επιτευχθούν στο επίπεδο των επιχειρησιακών προγραμμάτων (που αντανακλάται στους δείκτες αποτελεσμάτων)».

Όσον αφορά τη διαδικασία επιλογής των σχεδίων, «είναι πιο αποτελεσματικό να ορίσουμε κατώτατα ποιοτικά όρια και να αποδεχθούμε όλα τα έργα που πληρούν αυτό το όριο από το να εφαρμόσουμε μια μέθοδο άμεσης σύγκρισης των αιτήσεων». Το τελευταίο θα μπορούσε να οδηγήσει σε μεγαλύτερο αριθμό αιτήσεων για έργα, αλλά ενδέχεται να μην οδηγήσει σε καλύτερη συνολική ποιότητα των έργων, ανέφερε η Επιτροπή.

Οι διαδικασίες παρακολούθησης εξακολουθούν να παρουσιάζουν ανεπάρκειες

Κατά την τρέχουσα περίοδο 2014-2020, οι ελεγκτές διαπίστωσαν ότι τα συστήματα παρακολούθησης άρχισαν να λειτουργούν σε μεταγενέστερο στάδιο, κυρίως λόγω καθυστερήσεων στην υιοθέτηση του νομικού πλαισίου σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Ακόμη και όταν επιλύθηκε αυτό, οι αδυναμίες σε ορισμένα συστήματα IT παρέμειναν, γεγονός που επηρέασε και πάλι την ποιότητα της πληροφόρησης και την αξιοπιστία των δεδομένων που παράγονται για τις διαδικασίες παρακολούθησης και υποβολής εκθέσεων.

Η έκθεση υπογραμμίζει ότι «μέχρι το τέλος του 2016, συλλέχθηκε περιορισμένο μόνο ποσό δεδομένων σε συστήματα πληροφορικής. Κατά συνέπεια, οι έλεγχοι που απαιτούνται για τη διασφάλιση των συστημάτων παρακολούθησης και της αξιοπιστίας και της διαθεσιμότητας των δεδομένων άρχισαν ως επί το πλείστον το 2017».

Επιπλέον, σύμφωνα με την έκθεση, «οι πληροφορίες παρακολούθησης εξακολουθούν να είναι κατά κύριο λόγο προσανατολισμένες προς τις εκροές: η έκθεση της Επιτροπής παρουσιάζει πρόοδο για τα αποτελέσματα παράλληλα με τις δαπάνες, αλλά υπάρχουν μόνο περιορισμένες πληροφορίες για τα πραγματικά αποτελέσματα που επιτεύχθηκαν».

Ως αποτέλεσμα, η Επιτροπή εξακολουθεί να στερείται πλήρους επισκόπησης των δεδομένων από τα συστήματα παρακολούθησης και πληροφορικής. Η απουσία αυτή θα δημιουργήσει επίσης σημαντικά ζητήματα για το σχέδιο της Επιτροπής να εξετάσει τα επιτεύγματα των προγραμμάτων το 2019 και να δημιουργήσει ένα αποθεματικό επίδοσης, ένα ποσό «που δεσμεύεται στην αρχή της περιόδου για κάθε πρόγραμμα».